وضعیت بورس در پسا انتخابات
موج‌های کرونایی چگونه می‌آیند؟ دست رد اروپا به اسنپ بک، ایران در صدر اکتشافات جهان، تقابل ملک‌سلمان با ولیعهد جوان، رونمایی از آبی‌ها در آسیا، واکنش بازار به دستورخروج از بورس، لاریجانی ناطق ۷۶ می‌شود؟ زنان پشت در‌های بسته شورای نگهبان یا پاستور؟! امید دموکرات‌ها به رای‌گیری پستی، خبر روحانی از یک بیماری جدید و خط و نشان سپاه برای قاتلان حاج قاسم، از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.
محاصره نفتی لیبی به‌طور مشروط لغو می‌شود
مرز مهران برای تردد زائران بسته است
معاون سیاسی ، امنیتی استاندار ایلام گفت: زائران از مراجعه به مرز بین المللی مهران خودداری کنند چراکه این مرز بسته است.
افت ارز و طلا در موعد «ماشه»
در زمانی که موعد ماشه آمریکایی‌ها رسید، هر دو بازار ارز و سکه راه کاهشی را در پیش گرفتند. دلار ۲۰۰ تومان افت را به ثبت رساند و به محدوده ۲۶۷۰۰ تومان نزول کرد. سکه طرح جدید هم با ۶۰ هزار تومان کاهش روی عدد ۱۲ میلیون و ۷۹۵ هزار تومان قرار گرفت. برای اینکه این افت ادامه پیدا کند، نیاز به شکسته شدن سطح حمایتی ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی در بازار سکه و ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومانی در بازار دلار است. در غیر این صورت احتمال چرخش رفتاری معاملهگران وجود دارد.
از ورود فاضلاب به کارون شرمنده هستم/نقاط تلاقی آب و فاضلاب کم است
سرلشکر سلامی: پیشمرگ و فدایی ملت ایرانیم/تاوان ترور «قاسم» فروپاشی نظام سیاسی آمریکاست
فرمانده کل سپاه با بیان اینکه پیشمرگ و فدایی ملت ایرانیم، گفت: تاوان ترور «قاسم» فروپاشی نظام سیاسی آمریکاست.
قادریم تمام منافع آمریکا در منطقه را به آتش بکشیم و اشغال کنیم/ تاوان ترور «قاسم» فروپاشی نظام سیاسی آمریکاست
فرمانده کل سپاه با بیان اینکه پیشمرگ و فدایی ملت ایرانیم، گفت: تاوان ترور «قاسم» فروپاشی نظام سیاسی آمریکاست.
قانون انتخابات شوراها به جای مجلس در شورای نگهبان بررسی می شود!/ تاکید شورای عالی استان ها به ایرادات بنیادی تشکیل کمیسیون ملی انتخابات
شوراهای اسلامی شهر و روستا که دست‌کم در هشت ماده قانون اساسی ایران به آنها اشاره مستقیم شده است و رکنی از دموکراسی شمرده می‌شود، حالا از نگاه بعضی از اعضای کنونی شرایط نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است. جمعی از اعضای شورای عالی استان ها در نامه ای به رییس جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، طرح برخی نمایندگان مجلس برای تشکیل کمیسیون ملی انتخابات را دارای ایرادات اساسی دانستند و خواستار توجه به موضوع شوراها شدند. احزاب سیاسی نیز این مهم را انحصار و حذف رقیب عنوان کرده اند.
زائران از مراجعه به مرز بین المللی مهران خودداری کنند
معاون سیاسی ، امنیتی استاندار ایلام گفت: زائران از مراجعه به مرز بین المللی مهران خودداری کنند چراکه این مرز بسته است.
بی توجهی به مشکلات جامعه ایثارگری از سوی دستگاه ها قابل قبول نیست
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی گفت: بی توجهی و رسیدگی نکردن به مشکلات جامعه ایثارگری از سوی دستگاه های متولی قابل قبول نیست.
گوشی ایرانی نیامده حاشیه ساز شد! / احضار یک خبرنگار به دادسرا؛ بذرپاش شکایتش را پس نگرفت؟ / رئوفیان: پایداری شانسی در انتخابات ۱۴۰۰ ندارد
رصد‌خانه «تابناک» خبر‌هایی از اخبار روز برای مخاطبان آماده می‌کند که غیررسمی هستند، یا اینکه کمتر از اهمیت خود، مورد توجه قرار می‌گیرند. تیتر‌هایی مانند: توئیت آشنا درباره مصاحبه احمدی‌نژاد با رادیو فردا / حاجی‌زاده: بدون چشم‌داشت از صنعت خودرو حمایت می‌کنیم / کنایه ربیعی به مکانیسم ماشه داخلی‌ها و . رصد‌خانه امروز تابناک را تشکیل می‌دهند
خطر رکود فرسایشی مسکن
دو علامت نسبتا پررنگ درباره «رکود سنگین‌تر از سال۹۹» در بازار املاک ۱۴۰۰ دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که بی‌تفاوتی سیاست‌گذار به این نشانگرها می‌تواند سرنوشت مسکن را به باتلاق بورس دچار کند.
به گزارش ایراسین، دو علامت نسبتا پررنگ درباره «رکود سنگین‌تر از سال۹۹» در بازار املاک ۱۴۰۰ دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که بی‌تفاوتی سیاست‌گذار به این نشانگرها می‌تواند سرنوشت مسکن را به باتلاق بورس دچار کند. صاحبنظران اقتصاد مسکن در برنامه اخیر کلاب، نسبت به آستانه «رکود فرسایشی» در بازار مسکن هشدار دادند. این نوع رکود می‌تواند در پی «خروج تقاضای سرمایه‌ای از بازار ناشی از تغییر انتظارات» و در عین حال، «مقاومت دسته‌ای از فروشنده‌ها برای کاهش قیمت اسمی» شکل بگیرد که نتیجه آن، طولانی‌شدن مسیر بازگشت به وضعیت عادی -رونق سرمایه‌گذاری ساختمانی و خریدهای مصرفی- به مدت حداقل یک‌سال خواهد بود.
«رکود فرسایشی» همان وضعیتی است که در ماه‌های اخیر با سیاست معیوب «وضعیت بورس در پسا انتخابات دامنه‌نوسان» در بازار سهام شکل گرفته و جریان اصلاح قیمت‌ها را کند کرده است. در بورس باید اجرای «سیاست نادرست» متوقف شود؛ اما در مسکن لازم است «سیاست درست» آغاز شود. سرنوشت بازار مسکن با دو حرکت- سیاست درست- می‌تواند تغییر کند.
صاحبنظران اقتصادی و کارشناسان مسکن با تشریح سه محور اصلی در خصوص سمت‌وسوی بازار معاملات ملک در سال ۱۴۰۰، نسبت به تکرار خطر «منگنه بورس» در بازار معاملات آپارتمان به سیاست‌گذار مسکن هشدار دادند. در نشست مجازی گروه مسکن با صاحبنظران بخش مسکن که جمعه شب در شبکه اجتماعی کلاب هاوس برگزار شد، کارشناسان مسکن همچنین راه گریز بازار ملک از «رکود فرسایشی» را بررسی و اعلام کردند. کارشناسان در این نشست مجازی در خصوص سمت‌وسوی پیش‌روی بازار معاملات مسکن بعد از انتخابات ریاست جمهوری و همچنین تعیین تکلیف برجام، بر «کاهش قیمت واقعی مسکن» در صورت کاهش پایدار انتظارات تورمی و از بین رفتن ریسک‌های غیراقتصادی به اجماع نظر رسیدند.
در این هم‌اندیشی، سه محور اصلی مورد بررسی قرار گرفت. اولین محور علت جهش قیمت مسکن در سال‌های ۹۷ تا ۹۹ بود. گروهی از صاحبنظران حاضر در کلاب هاوس در نشست جمعه شب، جهش قیمت مسکن سال‌های ۹۷ تا ۹۹ را جهشی بی‌سابقه و متفاوت توصیف کردند اما گروهی دیگر اعتقاد داشتند این جهش قیمتی اگرچه شدید بود اما چندان تفاوتی با ادوار گذشته جهش قیمت در بازار مسکن نداشت و نمی‌توان آن را جهشی متفاوت توصیف کرد. حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان با اشاره به نقش افزایش حجم نقدینگی به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل جهش قیمت در بازار مسکن و بازار سایر دارایی‌ها در سال گذشته، رشد نقدینگی را به عنوان عامل تعیین‌کننده قیمت دارایی‌ها مانند مسکن، سهام، ارز، طلا، خودرو و. اعلام کرد. در واقع در سال گذشته بیشترین رابطه و اثرگذاری بر قیمت دارایی‌ها از ناحیه رشد نقدینگی صورت گرفت و همچنین بازار ارز را می‌توان به عنوان پیشران تحولات قیمتی سایر بازارها از سال ۹۷ معرفی کرد. در واقع از سال ۹۷ تحت تاثیر جهش قیمت ارز، قیمت و نرخ در سایر بازارها نیز روند صعودی به خود گرفت هرچند در مقاطعی از سال‌های ۹۸ و ۹۹ این نقش پیشران از بازار ارز به بازار معاملات سهام منتقل شد. نرخ ارز در سال ۹۷ جهش حدود۱۶۶درصدی را تجربه کرد. در این مقطع زمانی مسکن و سایر بازارها با اضافه پرش قیمتی مواجه شدند.
دومین محور مورد بحث در این هم‌اندیشی مجازی مربوط به آینده قیمت مسکن در دوره پساانتخابات و تعیین تکلیف برجام بود. در این بخش هم اگر چه هر دو گروه نسبت به آینده قیمتی بازار مسکن نظرات متفاوتی داشتند اما نگاه کلی هر دو گروه این بود که قیمت مسکن به شکل نامتعارف افزایش نخواهد یافت. یک گروه از کارشناسان به صراحت از وجود حباب قیمتی در بازار مسکن تحت تاثیر جهش‌های متوالی قیمت در فاصله سال‌های ۹۷ تا ۹۹ یاد کردند. یک گروه دیگر بدون اینکه اشاره مستقیم و صریح به موضوع حباب قیمت در بازار مسکن داشته باشند یا در نظرات خود از اصطلاح وجود حباب قیمتی در بازار معاملات خرید مسکن استفاده کنند اعلام کردند بازار مسکن به لحاظ قیمتی اشباع شده است و دیگر ظرفیتی از بابت افزایش نامتعارف سطح قیمت‌ها وجود ندارد. گروه دیگری نیز اعلام کردند بازار مسکن دچار اضافه پرش قیمتی در سال‌های ۹۸ و ۹۹ شده است و جهش شدید قیمت را تجربه کرده است. با این حال کارشناسان به اتفاق اعلام کردند شرایط فعلی در بازار قابل ادامه یافتن نیست به خصوص اینکه متغیرهایی که بازار مسکن را به وضعیت موجود رسانده است در صورتی که در جهت مخالف حرکت کند می‌تواند زمینه‌ساز بازگشت قیمت‌ها باشد.
این متغیرها مربوط به تغییر جهت انتظارات تورمی به انتظارات غیرتورمی و همچنین از بین رفتن ریسک‌های غیراقتصادی تحت تاثیر گشایش‌های سیاسی و بین‌المللی است.
محور سوم که شاید بتوان اعلام کرد اهمیت آن به مراتب از دو محور دیگر بیشتر است و به نوعی پیام دو محور قبلی را در خود منعکس می‌کند به هشدار کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی شرکت‌کننده در کلاب جمعه شب درخصوص سمت‌وسوی پیش‌روی بازارمسکن در سال ۱۴۰۰ برمی‌گردد. این کارشناسان در اظهارات خود نسبت به در پیش بودن یا قرار گرفتن بازارمسکن در مسیر شکل‌گیری «رکود فرسایشی» به سیاست‌گذار مسکن هشدار دادند. در واقع آنها اعلام کردند چنانچه در شرایط فعلی سیاست‌گذار بخش مسکن بی‌عملی پیشه کرده و راه‌حل جدی برای گریز از شرایط رکود در بازار مسکن به کار نگیرد این بازار می‌تواند سال‌ها دچار رکود فرسایشی شود.
در واقع در صورتی که سیاست‌گذار راه گریز مناسب برای شرایط فعلی بازار مسکن که در آن تقاضای مصرفی به کلی توان خرید خود را از دست داده و به اجبار به حاشیه بازار رانده شده است، نیندیشد بازار در ماه‌های آینده به سرنوشت بازار معاملات سهام مبتلا خواهد شد که مدت‌هاست در منگنه تعیین «دامنه نوسان» قرار گرفته است.
بیش از یک‌سال است که منگنه دامنه نوسان باعث شده است جریان اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام به بدترین شکل ممکن تحت تاثیر قرار گیرد. این منگنه که دامنه نوسانات مثبت و منفی قیمت سهام را به دلیل تعیین کف و سقف برای نوسان قیمت سهام، محدود کرده است مانع از آن شده است که جریان اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام در کمترین یا مناسب‌ترین زمان ممکن انجام شود، بازار با تعدیل قیمت و بازدهی مواجه شده و به فاز رونق برگردد.
این موضوع منجر به بروز رکود فرسایشی در بازار معاملات سهام شده است. چرا که در شرایط فعلی که کاهش ریسک‌های غیراقتصادی ارزش سهام را تا سطحی پایین کشیده است، این دامنه نوسان مانع از آن می‌شود که خرید و فروش سهام براساس جریان حاصل از اثرگذاری انتظارات کاهشی در این بازار انجام شود.
این فرآیند دوره اصلاح قیمت‌ها را طولانی کرده و دوره رکود در این بازار را فرسایشی می‌کند.
در شرایط فعلی همین خطر بازار معاملات مسکن را تهدید می‌کند. به این معنا که همان‌قدر که تعیین دستوری دامنه نوسان در بازار معاملات سهام منجر به ایجاد رکود فرسایشی در این بازار شده است، بی‌عملی سیاست‌گذار مسکن در اتخاذ تصمیم و سیاست درست برای رونق‌بخشی به بازار مسکن هم می‌تواند رکود فرسایشی در بازار مسکن حتی به مراتب سنگین‌تر و شدیدتر از بازار معاملات سهام را رقم بزند.
صاحبنظران اقتصاد مسکن در بحث و بررسی پیرامون شرایط پیش‌روی بازار مسکن و در تشریح محور سوم، اعلام کردند در حداقل یک سال و نیم تا دو سال گذشته بازیگران اصلی معاملات مسکن در سمت تقاضا خریداران و متقاضیان سرمایه‌ای بوده‌اند. هم‌اکنون نشانه‌ها حاکی است از آنجا که انتظارات و بازدهی بازارها منجر به ریزش تقاضای سرمایه‌ای در همه بازارها از جمله بازارمسکن شده است این نوع تقاضا در بازار ملک نیز به شدت کم خواهد شد. ماه گذشته نیز از ناحیه کاهش تقاضا برای خریدهای سرمایه‌ای مسکن هم قیمت اسمی و هم حجم معاملات خرید واحدهای مسکونی در شهر تهران کاهش یافت. صاحبنظران اقتصادی همچنین اعلام کردند از این مقطع زمانی به بعد در سال ۱۴۰۰ احتمال بروز دو سناریو در بازار مسکن وجود دارد، مبنی بر اینکه یا قیمت اسمی کاهش خواهد یافت یا قیمت واقعی با کاهش مواجه خواهد شد.
حسین عبده‌تبریزی، اقتصاددان و صاحب‌نظر مسکن و جمعی از کارشناسان شرکت‌کننده در این هم‌اندیشی مجازی در این باره اعلام کردند: در خصوص بازار مسکن با شرایط متفاوتی روبه‌رو هستیم. این بازار ویژگی اصطلاحا «چسبندگی قیمت» دارد به این معنا که اگر در محله‌ای از شهر به واسطه انعقاد یک معامله با قیمتی بالاتر از میانگین قیمت منطقه، قیمت پایه منطقه تغییر کند و قیمت جدید مبنا قرار بگیرد در کوتاه‌مدت و به راحتی این سطح قیمتی پایین نمی‌آید. در نتیجه سایر مالکان آپارتمان‌های منطقه نیز تمایل به فروش ملک خود با قیمتی پایین‌تر از قیمت مبنا را ندارند. همین روند مدت‌ها ادامه پیدا می‌کند. در مورد مسکن معمولا عاملی که قیمت‌ها را اصلاح می‌کند «تورم» است.
توجه به چسبندگی قیمت‌ها در بازار مسکن مهم است. یعنی تعدیل قیمت صورت نگیرد. مالکان کاهش قیمت نخواهند داد بلکه تورم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ لازم است تا قیمت‌ها تعدیل شود و بخش مسکن از رکود خارج شود. در واقع گروهی از مالکان با مقاومت در برابر کاهش قیمت تلاش می‌کنند تا اصلاح قیمت به سرعت رخ ندهد.
عبده‌تبریزی در این باره اعلام کرد: بنابراین و با توجه به این توضیحات، مالکان معمولا قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهند و صبر می‌کنند تا تورم عمومی در حد ۲۵ تا ۳۰ درصد در سال آینده قیمت ملک را اصلاح کند. در واقع احتمال کاهش قیمت واقعی در بازار مسکن بیش از کاهش قیمت اسمی است.
از این رو می‌توانیم انتظار رکود سنگین در بازار مسکن و طولانی شدن آن برای سال‌های بعد را داشته باشیم. بنابراین به احتمال زیاد شاهدیم برای مدت طولانی قیمت‌ها ساکن بماند (ثبات قیمت اسمی) و متناسب با تورم قیمت‌ها تعدیل شود و رکود بلندمدت در این صورت به وقوع خواهد پیوست.
نتیجه مباحث مطرح شده از سوی کارشناسان نشان می‌دهد اگرچه مالکان واحدهای مسکونی به نبود خریدار و تقاضا برای مسکن در بازار واقف شده‌اند اما چسبندگی قیمت مانع بروز واکنش درخور مالکان و فروشنده‌ها که همان کاهش قیمت فروش است به این موضوع می‌شود. در صورتی که سیاست‌گذار مسکن با اتخاذ سیاست‌های موثر به مقابله با این وضعیت نرود و هزینه نگهداری و عدم فروش مسکن برای مالکان را افزایش ندهد، احتمال شکل‌گیری و طولانی شدن رکود فرسایشی در بازار مسکن بعید نیست. مهم‌ترین ابزار در این رابطه، تصویب و اجرای دریافت مالیات سالانه از واحدهای مسکونی است. با دریافت این مالیات هزینه نگهداری و عدم فروش ملک با انگیزه افزایش قیمت‌ها در اثر تورم، بالا می‌رود و ریسک‌زا شدن این اقدام برای فروشنده‌ها منجر به عرضه واحدها به بازار و از بین رفتن چسبندگی قیمت‌ها می‌شود. یعنی فروشنده‌ها به دلیل افزایش هزینه و ریسک نگهداری از ملک به امید افزایش قیمت ناشی از تورم، اقدام به عرضه واحدها با قیمت‌های پایین‌تر می‌کنند. در چنین شرایطی می‌توان به اتمام دوره رکود فرسایشی در بازار مسکن امیدوار بود.
بررسی‌ها با استناد به نظرات کارشناسان و صاحبنظران بازار مسکن نشان می‌دهد خریداران مصرفی، سازنده‌ها و فعالان صنایع بالا دست مسکن بازندگان اصلی شکل‌گیری رکود فرسایشی هستند.
همچنین صاحبنظران مسکن به سیاست‌گذار این بخش توصیه می‌کنند شرایط پرداخت وام خرید مسکن در استطاعت را برای متقاضیان مصرفی به خصوص زوج‌های خانه‌اولی فراهم کند. چرا که بازیگر اصلی در شکل‌گیری رونق پایدار در سمت تقاضا، خریداران مصرفی هستند.
این در حالی است که هم‌اکنون بنا بر اعلام عبده‌تبریزی، ۹۵ درصد از خانه‌اولی‌ها در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ قدرت خرید خود را در بازار مسکن از دست داده‌اند و وام مسکن در استطاعت می‌تواند به آنها برای تقویت قدرت خرید و بازیابی توان خرید واحد مسکونی کمک کند.
کارشناسان اعلام کردند وام در استطاعت تسهیلاتی است که توان مالی برای ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینه خرید مسکن را برای متقاضیان مصرفی فراهم کند. این در حالی است که نظام بانکی ما تقریبا هیچ برنامه‌ریزی برای نجات قدرت خرید متقاضیان مصرفی ندارد.
نحوه پرداخت وام در استطاعت و راهکارهای پیشنهادی به سیاست‌گذار مسکن در خصوص اخذ سیاست‌های درست برای جلوگیری از ورود این بخش به دوره رکود فرسایشی موضوعی است که روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در روزهای آینده در قالب یک گزارشی تفصیلی به آن خواهد پرداخت.
وضعیت بورس در پسا انتخابات
عدل هاشمی نماینده سابق کهگیلویه در متن پیامی با ابراز نگرانی از ابتلای سردار شهابی فر به کرونا از خداوند سلامتی این فرمانده مدافع حرم و رزمنده دلیر 8 سال دفاع مقدس را خواست.
با حکم رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور، مسئولیت جدید عدل هاشمی پور نماینده سابق کهگیلویه بزرگ مشخص شد.
نماینده کهگیلویه بزرگ در دوره دهم مجلس شورای اسلامی گفت:امروز و در پایان 4 سال نمایندگی مجلس با شجاعت تمام از بابت کارهای انجام نگرفته ی مورد انتظار مردم، که بعضاً از عهده ام خارج بود پوزش می طلبم و طلب حلالیت دارم، اما با افتخار وضعیت بورس در پسا انتخابات اعلام می دارم که در این مدت لحظه ای فروگذار نبوده و جز خدا و مردم در هیچ اندیشه ی دیگری نبودم.
نماینده سابق کهگیلویه بزرگ گفت: زحمتی برای استان و حوزه انتخابیه ام ایجاد نکردم که بخواهم حلالیت بطلبم، از شکست احتمالی هراسی نداشتم و کمرم از شکست در انتخابات نشکست و هرجایی باشم برای مردمم تلاش می کنم.
هاشمی پور گفت:کلیه لوله ها،تجهیزات و اتصالات پروژه خریداری و آماده هستند، پروژه مشکل مالی ندارد و کلیه اعتبارات لازم برای اجرای آن تامین است.
عدل هاشمی پور گفت: قانون در حوزه تولید تصویب شده و اکنون وقت نظارت است، درواقع قوانین باید بطور کامل اجرا شوند.
نماینده کهگیلویه بزرگ از تخصیص اعتبار ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کهگیلویه بزرگ در راستای مبارزه با ویروس کرونا خبر داد.
نماینده کهگیلویه طی نامه ای که به استاندار کهگیلویه و بویر احمد فرستاد از بروز برخی از مشکلات اجتماعی در بخش دیشموک ابراز نگرانی کرده و از وی برای بررسی این موضوع تقاضای بررسی کرده است.
عدل هاشمی پور معتقد است عرضه فوری الکل در بورس انرژی برای تولیدات کارخانه‌های اقلام ضدعفونی کننده، اقدامی است که مسئولان باید به آن توجه ویژه کنند.
این روزها با شیوع بیماری کرونا در استان کهگیلویه و بویر احمد نماینده فعلی کهگیلویه بزرگ و همچنین منتخب مردم این حوزه در انتخابات مجلس یازدهم سعی در جذب اعتبار برای مقابله با کرونا داشتند.
عدل هاشمی پور گفت: عدم حمایت از صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و بخش خصوصی دلیل کمبود محصولاتی مانند ماسک و دستکش در روزهای شیوع ویروس کرونا است.
شیوع ویروس کرونا در کشور و استان کهگیلویه بویراحمد باعث شد تا کاندیداهای یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی که کمتر از ۱ ماهه گذشته خود را خادم ملت می خواندند، اکنون وارد قرنطینه حفاظتی شوند.
ویروس کرونا مجلس شورای اسلامی را تعطیل کرد تا نمایندگان استان وارد قرنطینه دفاعی در مقابل این ویروس کوچک قرار گیرند.
اتفاقات پسا انتخاباتی در شهرستان کهگیلویه برای خود نیز منحصر به فرد تلقی می شوند. از اظهارات عجیب نماینده منتخب مردم، محمد موحد در مورد پیش بینی قبولی در انتخابات گرفته تا فراخوان نیروها و حامیان عدل هاشمی پور برای تحصن در جلوی فرمانداری کهگیلویه.
بازار مسکن در پساانتخابات
تحقیقات میدانی از 50 مشاور ملکی درباره «سمت‌وسوی بازار پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری» نشان می‌دهد عکس‌العمل متغیرهای بازار مسکن به نتیجه انتخابات، در قالب دو سناریو قابل تصور است. نتایج نظرسنجی از واسطه‌های بازار مسکن حاکی است تغییر دولت چون به تقویت انتظارات در بازار برای دگرگونی در سیاست‌ها منجر می‌شود، می‌تواند برای حدود یک فصل، رکود مقطعی ایجاد کند. در سناریوی دیگر نیز احتمال داده است ثبات دولت موجب ادامه مسیر کنونی شود و بازار با شوک مثبت یا منفی مواجه نشود.
به گزارش ملیت به نقل از دنیای اقتصاد،واسطه‌های ملکی در شهر تهران، با خوش‌بینی نسبت به روند خروج کامل معاملات مسکن از رکود طی نیمه دوم امسال، اوضاع «بازار در پسا انتخابات» را تصویر کردند. با نظرسنجی از 50 واسطه در بازار مسکن، برداشت «حلقه میانی» معاملات، نسبت به سه سطح پرسش را مورد بررسی قرار داده است. «شکل و میزان تغییرات رخ داده در برخی پارامترهای بازار ملک طی هفته‌‌های گذشته از سال 96»، «چشم‌انداز بازارهای معاملات و ساخت و ساز تا پایان سال» و همچنین «سمت و سوی بازار مسکن در بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری»، محورهای کلیدی 10 پرسش مطرح در این نظرسنجی بوده است که نتایج آن، ضمن آنکه همسو با انتظارات صاحبنظران اقتصاد مسکن، از «عزم خریداران» برای خرید آپارتمان و شانس بالای بروز رونق در سال جاری حکایت دارد، «بازار پسا انتخابات» را در دو سناریو، پیش‌بینی می‌کند.
واسطه‌های ملکی از آنجا که اطلاعات لحظه‌ای از سطح «توقع» خریدار و فروشنده دارند و در عین حال، قادر به تشخیص «تغییر رفتار» این دو سمت بازار معاملات، در کمترین زمان ممکن هستند، درباره واکنش‌های احتمالی فعالان بخش مسکن به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری معتقدند: متناسب با نتیجه انتخابات که ممکن است به ادامه دولت فعلی (انتخاب روحانی) یا شکل‌گیری دولت جدید (انتخاب سایر کاندیداها) منجر شود، عکس‌العمل‌های متفاوت از بازار مسکن بروز خواهد کرد.
واسطه‌های ملکی در سناریوی اول، با توجه به اوضاع فعلی بازار ملک که در فاز پیش رونق معاملات قرار دارد، پیش‌بینی می‌کنند، در صورت تغییر نکردن راس قوه مجریه، به‌دلیل تداوم سیاست‌های 4 سال اخیر در بازار مسکن که عمدتا به شکل تقویت قدرت خرید مسکن بوده است، بازار در مسیر رو به جلو، به حرکت خود ادامه خواهد داد و متغیرهای مسکن با شوک مثبت یا منفی مواجه نمی‌شود. در سناریوی دوم، چنانچه نامزد دیگری، برنده انتخابات شود، فعالان بازار مسکن برای مدتی شاید حدود یک فصل، از انجام معامله انصراف می‌دهند تا متناسب با برنامه دولت جدید، تصمیم به «اقدام بعدی» بگیرند که در این صورت، بروز رونق در نیمه اول 96 به تاخیر می‌افتد. نیمی از دلالان مسکن برای ماه‌های آتی، انتظار تغییر چندانی در قیمت‌ها ندارند.
نظرسنجی از 50 مشاور املاک در مناطق مختلف تهران حاکی است عزم متقاضیان خرید مسکن جدی است و کسانی که اکنون در بازار حضور دارند، تلاش می‌کنند به هر قیمت ممکن صاحب آپارتمان شوند. این موضوع سبب شده آنها از تنظیم شرایط سن بنا برای انتخاب ملک عبور کنند و در هنگام مراجعه به مشاوران املاک، به دنبال فایلهایی متناسب با بودجه خود، فارغ از نوساز، میانسال یا کهنسال بودن آپارتمان باشند. به عبارت دیگر، انتخاب اول خریداران در بازار کنونی، آپارتمان‌های نوساز نیست بلکه آپارتمان‌های متناسب با بودجه آنها است.
این وضعیت بورس در پسا انتخابات رفتار متقاضیان خرید مسکن از دو منظر قابل تحلیل است؛ نخست اینکه بسیاری از خریداران ملک به‌دلیل مشکل تامین مالی، دچار نوعی ناگزیری هستند و بهرغم اینکه انتظار این است به دنبال انتخاب واحدهای نوساز باشند، ترجیح می‌دهند با بودجه موجود به هر شکل ممکن صاحب خانه شوند. در واقع آنها تمام توان خود را برای اینکه بتوانند در بازار کنونی خرید کنند، گردآوردهاند اما باز هم واحدهای مطلوب با متراژ قابل قبول و سن بنای پایین‌تر متناسب با بودجه آنها وجود ندارد. به‌ویژه اینکه فروشندگان نیز قیمت‌های پیشنهادی خود را نسبت به نرخ قطعی معاملات زمستان قدری افزایش داده‌اند.
اما مشاوران املاک از وجود یک رخداد قابل تامل دیگر در بازار واحدهای مسکونی خبر می‌دهند که می‌تواند علت عبور خریداران از شرط سنی را نیز تحلیل کند. به گفته واسطه‌های ملکی، بازار مسکن دچار نوعی سردرگمی در نحوه و میزان قیمت‌های پیشنهادی شده است به این معنا که اختلاف قیمت میان آپارتمان‌های نوساز و کلید نخورده در برخی مناطق به بیش از سه میلیون تومان رسیده است طوری که قیمت یک آپارتمان نوساز در این مناطق از 6 میلیون تومان آغاز می‌شود و بعضا به بیش از 9 میلیون تومان هم در همین منطقه میرسد.
یکی از مشاوران املاک فعال در منطقه پنج با اشاره به اینکه قیمت نوسازها از کنترل بازار خارج شده است، به «دنیای اقتصاد» گفت: در حال حاضر قیمت واحدهای نوساز در محلههای پر متقاضی نظیر خیابان سازمان برنامه و جنتآباد جنوبی، از هیچ قاعده مشخصی پیروی نمیکند و سازنده‌ها در قیمت‌گذاری این واحدها کاملا سلیقهای برخورد می‌کنند. در واقع با توجه به اینکه واحد نوساز تا چند ماه پیش از مطلوبیت زیادی در بین خریداران برخوردار بوده، مالکان این واحدها در صورتی که پوللازم نباشند و عجلهای برای فروش نداشته باشند، ملاحظات شرایط کنونی بازار و بضاعت خریداران را در قیمت‌گذاری لحاظ نمیکنند. آنها هر قیمتی که اراده کنند را بدون لحاظ شرایط بازار اعمال می‌کنند و همین مساله موجب شده خریداران روی نوساز بودن پافشاری نکنند. طبعا قیمت آپارتمان‌های میانسال با سن بنای 4 تا 7 سال در بازار مشخص است و مشاوران املاک نیز از این گروه آپارتمانها با عنوان «به قیمت رسیده» یاد می‌کنند. به این ترتیب خریداران در صورت معامله این واحدها دچار حس مغبون شدن و ضرر و زیان نمیشوند. در مناطق مصرفی به‌ویژه در شرق تهران شامل مناطق چهار و هشت، خریداران دو دسته شده‌اند: گروهی در برابر انتخابات پیشرو حالت دفاعی به خود گرفتهاند و موقتا از خرید منصرف شده‌اند. در مقابل گروه دیگر در خرید تعجیل می‌کنند و معتقدند باید قبل از انتخابات هر طور هست آپارتمان مطلوب خود را معامله کنند. البته هیچیک از این دو گروه نسبت به یکدیگر پیشی نگرفتهاند و تعداد آنها تقریبا 50-50 است. از اینرو تعادل بازار معاملات چندان بر هم نخورده است. هر چند به صورت سنتی و حتی در صورتی که خبری از انتخابات نباشد هم، افزایش دمای معاملات در بازار ملک بعد از تعطیلات نوروز قدری زمانبر است.
برخی از مشاوران املاک اعتقاد دارند بازار اردیبهشت امسال مختصات متفاوتی دارد که در سال‌های گذشته تجربه نشده است. در کنار حرکت کند بازار بعد از تعطیلات آغاز سال، از یکسو مساله برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در اواخر این ماه و از طرفی هم آغاز ماه رمضان بلافاصله بعد از اتمام اردیبهشتماه سبب شده دو نیروی وضعیت بورس در پسا انتخابات متفاوت بازار معاملات ماه میانی بهار را کنترل کنند به این معنا که عدهای همانطور که اشاره شد به‌دلیل تحولات سیاسی پیشرو موقتا دست از خرید میکشند و در عین حال عدهای با توجه به اینکه در آستانه ماه رمضان و سردتر شدن بازار ملک قرار دارند، ترجیح می‌دهند هر چه زودتر خرید کنند. گروهی از متقاضیان خرید در اردیبهشتماه نیز کسانی هستند که به‌دلیل قرار گرفتن در آستانه فصل ثبتنام مدارس، بنا دارند جابهجایی خود را زودتر قطعی کنند. به این ترتیب نمی‌توان پیش‌بینی کرد کدام گروه از متقاضیان خرید مسکن نسبت به دیگری پیشی خواهد گرفت و سرنوشت بازار اردیبهشت را رقم میزند. هر چند مشاوران املاک معتقدند این دو نیروی متقابل احتمالا سبب می‌شود تعادل در بازار حفظ شود و حجم معاملات تغییر محسوسی نسبت به میانگین ماه‌های قبل نداشته باشد.
نیمی از شرکتکنندگان در این نظرسنجی اعلام کردهاند که قیمت مسکن در روزهای سپری شده از فصل بهار نسبت به قیمت‌های زمستان با اندکی نوسان روبه‌رو شده است. به گفته آنها، تغییرات قیمتی در معاملات قطعی زیر 10 درصد و در بسیاری از موارد زیر 5 درصد بوده اما به هر حال نوسان مثبت قیمت‌ها در بخشی از بازار کنونی غیرقابل انکار است. اما در مقابل 50 درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی نیز اعلام کردهاند که قیمت‌های بهاری تاکنون نسبت به زمستان بدون تغییر بوده است. به این ترتیب می‌توان اینطور تحلیل کرد که بازار در حال گذار از قیمت سال گذشته به قیمت‌های جدید آپارتمان متناسب با نرخ تورم عمومی است و این حرکت به شکل ملایم آغاز شده است.
اما به همان اندازه که پیش‌بینی وضعیت بازار معاملات مسکن بعد از انتخابات دشوار است، پیش‌بینی بازار مسکن تابستانی نیز آسان به نظر نمیرسد، چراکه هرگونه پیش‌بینی آتی بازار ملک به نتیجه انتخابات بستگی دارد. اغلب شرکتکنندگان در نظرسنجی بهاری «دنیای اقتصاد» اعتقاد دارند در صورت انتخاب دوباره حسن روحانی به‌عنوان رئیسجمهوری، طبعا سیاست دولت کنونی در حوزه مسکن ادامه خواهد یافت؛ سیاست مبتنی بر خروج غیرتورمی از رکود که طی بیش از سه سال اخیر تلاش کرد در عین جلوگیری از ایجاد دوباره حباب قیمتی، چرخ معاملات مصرفی مسکن را که در رونق صنایع متعددی اثرگذار است، به حرکت درآورد. در صورت استمرار این سیاست تغییر محسوسی در حرکت ملایم بازار از پیشرونق به رونق مشاهده نخواهد شد و ورود به فاز رونق در فصل طلایی معاملات یعنی تابستان قابل انتظار است. البته 38 درصد از نظرات مشاوران املاک ناظر بر آغاز دوره رونق و 25 درصد ناظر بر استمرار پیشرونق در تابستان بود که در هر دو صورت حرکت بازار مسکن به سمت مقصد که همان «خروج از رکود» است، ادامه خواهد یافت. در مقابل 37 درصد از شرکتکنندگان اعلام کردند که با توجه به شرایط سیاسی در آستانه تغییرات احتمالی، از پیش‌بینی بازار آتی ناتوانند. البته برخی احتمال می‌دهند در صورت تغییر دولت، طبعا تا زمان استقرار دولت بعدی، مشخص شدن ترکیب کابینه و اعلام برنامههای حوزه مسکن، دو طرف بازار یعنی هم خریدار و هم فروشنده در لاک دفاعی فرو میروند و موقتا از معامله منصرف میشوند. اما در عین حال این پیش‌بینی را نیز قطعی و قابل تکیه نمیدانند. پاسخگویان به پرسشهای «دنیای اقتصاد» همچنین پاسخهای مشابهی درباره بازار معاملات مسکن بعد از انتخابات عنوان کردند.
یکی از پرسشهای این نظرسنجی از مشاوران املاک شرکت‌کننده، وضعیت بورس در پسا انتخابات ناظر بر تاثیر منطقهای تسهیلات مسکن بر میزان معاملات در طول سال گذشته، بر اساس متراژ آپارتمانها و سن بنا بود. «دنیای اقتصاد» با آنالیز پاسخ واسطه‌های ملکی دریافت که تسهیلات خرید مسکن صرفا توانسته بازار آپارتمان‌های کوچکمتراژ و میانمتراژ را تکان دهد. به بیان دیگر، عمده استفادهکنندگان از تسهیلات خرید مسکن در سال گذشته، متقاضیان آپارتمان‌های تا 70 مترمربع بوده‌اند که توانستهاند بخشی از تامین مالی خود را با استفاده از وام اوراق یا تسهیلات صندوق یکم تامین کنند. از طرفی این تسهیلات صرفا برای آپارتمان‌های حداکثر 300 تا 350 میلیون تومانی گرهگشا است. بنابراین در برخی از مناطق مصرفی نظیر 2 و 8 که قیمت‌ها نسبت به دیگر مناطق مصرفی قدری بالاتر است و میانگین قیمت آپارتمان در آنها بین 400 تا 600 میلیون تومان است، وام مسکن حتی با سقفهای افزایش‌یافته سال 95 عملا کاربردی ندارد.
برخی از مشاوران املاک اظهار می‌کنند که افزایش سقف تسهیلات خوب است اما از اواخر سال 94 تا به حال قیمت آپارتمان به صورت تدریجی افزایش یافته و وامهای 100 تا 160 میلیون تومانی خرید مسکن نیز در صورتی می‌تواند همچون سال 95، شتاب رشد معاملات را افزایش دهد که در شرایط پرداخت، تغییرات تحریککننده اتفاق بیفتد. آنها بر این باورند که میزان افزایش سقف تسهیلات با قیمت‌های کنونی اگرچه نسبت به سال‌های قبل از سال 93 بهبود پیدا کرده اما اگر قرار است اقبال متقاضیان مسکن به آن بیشتر شود، شرایط آن از قبیل میزان سپردهگذاری در صندوق یکم و میزان اقساط ماهانه تسهیلات اوراق نیازمند بازنگری و اصلاح است. بر اساس اظهارات واسطه‌های ملکی، اغلب کسانی که با بودجه 500 میلیون تومان و بیشتر برای خرید مراجعه می‌کنند، از تسهیلات مسکن استفاده نمیکنند و به‌طور کلی در مناطقی که آپارتمان مناسب بودجه قشر متوسط رو به بالا معامله می‌شود، تسهیلات جایگاهی ندارد.
اما گرمتر شدن بازار نقلوانتقالات ملکی علاوه‌بر عزم خریداران و پیش‌بینی تسهیلات، شرط سومی هم دارد و آن همراهی موثر فروشنده‌ها در تحرک بازار است. مشاوران املاک به‌عنوان حلقه واسط فروشنده‌ها و خریداران که بیواسطه در جریان آخرین تحولات بازار مسکن قرار دارند، به فروشنده‌ها توصیه می‌کنند قیمت‌های عادلانهتری متناسب با میانگین قیمت معاملات اخیر پیشنهاد کنند. آنها می‌گویند که قیمت‌های پیشنهادی فروشنده‌ها به حدی بالا است که اغلب در معاملات نهایی تا 10 درصد قابلیت کاهش و تخفیف دارد. این در حالی است که رفتار آنها در قیمت‌گذاری ممکن است به رشد بیدلیل قیمت مسکن در ماه‌های پیشرو منجر شود. توصیه دوم واسطه‌های ملکی این است که فروشندههایی که سازنده نیستند و قصد دارند بعد از فروش ملک خود، آپارتمان دیگری با شرایط مناسبتر خریداری کنند، ابتدا ملک جایگزین خود را در بازار بیابند و سپس معامله فروش را نهایی کنند تا احیانا در جریان تحولات قیمتی احتمالی در ماه‌های پیشرو متضرر نشوند.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، پاسخ اکثریت قاطع 88 درصدی مشاوران املاک به این پرسش که «بخرم یا صبر کنم؟» توصیه به خرید است. اغلب مشاوران املاک افزایش خفیف قیمت ملک را بیش از سایر گزینهها میدانند و اعتقاد دارند رکود روزهای پایانی را در بازار سپری می‌کند و بنابراین احتمال ثبات یا افت قیمت در جریان تغییر فاز بازار، به تدریج کاهش مییابد. مسکن حدود چهار سال است که رونق را به خود ندیده و دیگر جایی برای ادامه رکود وجود ندارد. از طرفی یکی از مطمئنترین بازارهای سرمایه‌گذاری در کشور، بازار ساخت‌وساز است، چراکه قیمت پروانه، مصالح ساختمانی، مجوز ساخت و نظایر آن همواره رو به افزایش بوده است.
از سوی دیگر 60 درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی می‌کنند امسال با توجه به کاهش فایلهای نوساز در بازار و فرارسیدن زمان مناسب برای ساخت‌وساز، شاهد افزایش آمار صدور پروانه و ساخت‌وساز بیش از سال گذشته خواهیم بود. هرچند گروه 40 درصدی دیگری معتقدند بازار هنوز گنجایش ساخت‌وساز زیاد را ندارد و با توجه به تعداد آپارتمان‌های خالی در تهران، بعید است سازندگان امسال نیز حضور پررنگی در بازار ساخت‌وساز داشته باشند.
احساس بی‌تفاوتی بازارها برای بهبود
بازار سهام تداوم نزول بورس بازار سهام اولین روز آبان ماه را منفی آغاز کرد. به طوری که وضعیت بورس در پسا انتخابات شاخص کل از همان ابتدای معاملات در مسیر نزول قرار گرفت و افت 93/ 0 درصدی به همراه داشت. بر این اساس نماگر اصلی تالار شیشه‌‌ای روز گذشته پس از 27 روز معاملاتی نوسان در ابر کانال 3/ 1 میلیون واحدی، به زیر این سطح عقب‌نشینی کرد و در رقم یک میلیون و 296هزار واحد ایستاد. علاوه بر این شاخص کل با معیار هموزن نیز با 34/ 0 درصد کاهش سرخ پوش شد. تحلیلگران تکنیکال بر این باور هستند که با بازگشت نماگر اصلی بورس به کانال2/ 1 میلیون واحد، انتظار می‌رود برای روزهای آتی بازار نسبت به این سطح واکنش‌‌هایی همچون تغییرات محدود و تلاش برای بازگشت به سطوح بالاتر داشته باشد. برخی دیگر معتقدند که با رسیدن شاخص کل به این سطح مسیر افت هموارتر شده است. بازار سکه باد شدن حباب سکه سکه طلا پس از چند روز تلاش برای رسیدن به سطح 15 میلیون تومان، در روز یکشنبه مجددا از این سطح عقب‌نشینی کرد. به طوری که هر قطعه سکه امامی در اولین روز معاملاتی آبان ماه در قیمت 14 میلیون و 950هزار تومان داد و ستد شد. این افت 50هزار تومانی در حالی رخ داد که دلار در بازار آزاد اندکی رشد قیمت داشت. بر این اساس برخی از کارشناسان معتقدند که با توجه به موقعیت دلار آزاد، سکه در حال حاضر بیشتر از سوی تغییرات قیمت بهای طلا در بازار جهانی تاثیر می‌گیرد. لذا انتظار می‌رود که سکه طی روزهای آینده نیز در همین محدوده قیمتی معامله شود و توان رشد قوی نداشته باشد. علاوه بر این فاصله حباب مسکوک یاد‌شده به بیش از دو میلیون تومان رسیده که ریسک سرمایه‌گذاری را در این بازار افزایش داده است. بازار طلای جهانی انتظار معاملهگران از آینده طلا طلا در بازار جهانی هفته گذشته را عمدتا با تمایلات نزولی پشت سر گذاشت. به طوری که حتی در مقاطعی تا سطوح نزدیک به 1620 دلار نیز افت داشت. با این حال این فلز گرانبها روز جمعه اندکی از افت‌‌های گذشته خود را جبران کرد. بر این اساس طلا با رسیدن به قیمت 1658 دلار در هر اونس عملکرد مثبتی معادل8/ 0 درصد در کارنامه هفتگی به ثبت رساند. با توجه به شرایط فعلی تحلیلگران در حال حاضر به داده‌‌های تولید ناخالص داخلی سه‌ماهه سوم و گزارش‌های درآمدی هفته جاری توجه زیادی دارند تا نگاه بهتری به وضعیت اقتصاد ایالات متحده داشته باشند و موقعیت معاملاتی خود را در بازار طلا بسنجند. علاوه بر این گفته می‌شود این خطر وجود دارد که طلا قبل از واکنش برای صعود قیمت توان افت نزدیک به ۱۰۰ دلار وضعیت بورس در پسا انتخابات دیگر را دارد. بازار اوراق مسکن بازی رکود در مسکن اوراق تسهیلات بانک مسکن که در فرابورس معامله می‌شود، روز یکشنبه نیمی مثبت و نیم دیگر منفی بودند. به طوری که در این میان تسه 9912 با رشدی معادل79/ 1 درصد همراه بود. بر این اساس اوراق یاد شده با افزایش یک‌هزار و 502 تومان داد و ستدهای خود را در قیمت پایانی 85هزار و 502 تومان خاتمه داد. برخی از فعالان بازار مسکن بر این باور هستند که تلفیق کسادی و رکود در معاملات با افزایش هزینه‌‌های ساخت و تولید واحدهای مسکونی باعث ایجاد ابهام در چشم‌انداز بازده سرمایه در بازار مسکن شده و به رکود ساخت‌وساز نیز دامن زده است. علاوه بر این گفتنی است که در چنین شرایطی بازار خرید و فروش با فشار تقاضا برای واحدهای کلید نخورده و نوساز مواجه است که باعث شده برخی مالکان برای کسب سود بیشتر فروش را به تعویق بیندازند. بازار نفت وضعیت سخت قیمت‌گذاری نفت چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان، انتشار شاخص‌‌های اقتصادی را که قرار بود در نیمه هفته گذشته منتشر کند، برخلاف انتظارات به تاخیر انداخت. همین امر باعث شد که تقاضای نفت و سوخت تحت‌تاثیر قرار گیرند. علاوه بر این قیمت نفت هفته گذشته تحت فشار گزارش‌هایی بود که نشان می‌‌داد ایالات متحده به آزادسازی نفت خام از ذخایر برخلاف تصمیم اوپک‌پلاس ادامه خواهد داد. از این رو بهای نفت تغییرات محدودی داشت. به طوری که هر بشکه نفت خام برنت با رسیدن به قیمت 93 دلار و 50 سنت عملکرد هفتگی مثبت 2 درصد و نفت WTI با عملکرد هفتگی منفی 85/ 0 درصد در قیمت 85 دلار ایستاد. با این حال بازار نفت هنوز در وضعیت نامساعدی قرار دارد. هم‌اکنون ایالات متحده می‌تواند نفت بیشتری از SPR برای مقابله با قیمت بالای بنزین در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای آزاد کند.
دیدگاه شما