پس به هر میلی که دل خواهی سپرد از تو چیزی در نهان خواهند برد
بررسی پوشش ریسک قراردادهای آتی در بازار مالی ایران
فعالان بازارهای اقتصادی و سرمايه گذاری به دلیل شرايط حاکم بر بازارها، نوسانات و عدم اطمینان از وضعیت آتي بازار
همواره با ريسك هايي مواجه هستند که ممکن است آنها را در معرض زيان قرار دهد. به اين منظور همواره تلاش بر اين
بوده است که راهکارهای مناسبي برای پوشش اين ريسك ها اتخاذ شود و به عبارتي ريسك های پیش روی فعالان بازار
سرمايه مديريت شوند. مديريت ريسك بخش مهم برای مديريت مجموعه اوراق بهادار بهینه مي باشد. يکي از
سريعترين بخش ها در بخش مالي ، گسترش مشتقات مالي است. يکي از مخاطراتي که معامله گران در بازار
قراردادهای آتي با آن مواجه هستند، خطر بسته شدن ناخواسته موقعیت های باز معاملاتي آنها به دلیل کاهش بیش از
سقف مقرر وجه تضمین قراردادها است که از آن به کال مارجین تعبیر مي شود. با بررسي دغدغه های سرمايه گذاران و
استفاده از ابزار مشتقه قرارداد آتي و به منظور شناسايي ريسکهايي که در جريان عملیات اجرايي قراردادهای آتي
وجود دارد اقدام به طرح سئوالاتي گرديد که پس از جمع آوری پاسخ معامله گران اين نوع از ابزار) قراردادآتي( کلیه
پاسخها مورد ارزيابي و دقت نظر قرارگرفت با اين هدف که برآيند نظر تخصصي فعالان عرصه بورس ابزار مشتقه در
خصوص مسأله تحقیق مشخص شودبا نگاهي بر سرمايه گذاری و سرمايه گذاران و واکنشهای تیپهای مختلف سرمايه
گذاران براساس نظريه های اقتصادی به بررسي راهکاری برای کاهش ريسك سرمايه گذاران در قراردادهای مشتقه آتي
در زمان call margine پرداخته شد .
کلید واژه ها
نحوه استناد به مقاله
در صورتی که می خواهید به این مقاله در اثر پژوهشی خود ارجاع دهید، می توانید از متن زیر در بخش منابع و مراجع بهره بگیرید :
مهشید برمخشاد؛دکتری اقتصاد؛ ۱۳۹۳، بررسی پوشش ریسک قراردادهای آتی در بازار مالی ایران، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت واقتصاد و علوم انسانی، https://scholar.conference.ac:443/index.php/download/file/6070-Check-hedge-financial-futures-market-in-Iran
در داخل متن نیز هر جا به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پرانتز، مشخصات زیر نوشته شود.
سرمایههای سرگردان را به ابزارهای مالی هدایت کنیم/ پوشش ریسک نوسانات قیمتها با ابزارهای بورس کالا
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت: وقتی اقتصاد به دلیل مسائل مختلف با نوسانات همراه است و امکان برنامه ریزی و پیش بینی قیمت کالاها برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان دشوار است، شاهد رفتارهایی در اقتصاد هستیم که عده ای به منظور جلوگیری از زیان خود در آینده انجام می دهند این درحالی است که استفاده از ابزارهای نوین مالی قادر است تا ریسک نوسانات قیمت در آینده را به شیوه ای مطلوب پوشش دهد.
عزت الله یوسفیان ملا در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، عنوان کرد: طی سالهای گذشته از ظرفیتهای بورس کالا در ایجاد شفافیت و عدالت معاملات استفاده شده که در کنار این معاملات به شیوه فیزیکی و نقدی، استفاده از ابزارهای مالی بورس کالا نیز ضروری است.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است که زمان استفاده از روشهای روز دنیا همچون بهرهگیری از ابزارهای مالی بورس کالا برای تنظیم بازارها فرارسیده است، به طوری که میتوان با استفاده از ابزارهای مالی، ریسک نوسانات قیمتی محصولات مختلف در آینده را پوشش داد که این روند در ساختار سنتی امکانپذیر نیست.
وی اظهار داشت: بورسهای کالایی به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی مهم در دنیای امروز به شمار میروند، به طوری که قیمت بسیاری از کالاهای اساسی موجود در دنیا، در بورسهای کالایی کشف میشود؛ در واقع در این مکانیسم، حجم عرضه و تقاضای خرید برای یک کالا و بودن و یا نبودن متقاضیان خرید، موجب تعیین قیمت آن خواهد شد. علاوه بر این، بورسهای کالایی امروزه با انتشار اوراق گوناگون و استفاده از بازارهای مالی مانند معاملات آتی و آپشن، این امکان را فراهم میآورند تا به جای اینکه سفتهبازان حاضر در بازار، کالا را به صورت فیزیکی مورد معامله قرار دهند، ریسک معاملات را به بازارهای مالی معطوف کرده و برای سود بردن از نوسان قیمتها به این بازارها مراجعه میکنند.
یوسفیان ملا گفت: میتوان با فراهم کردن امکان راهاندازی بازارهای معاملات آتی و آپشن برای هر کالایی، ریسک بازار و فعالیتهای سفته بازی را از بازار فیزیکی، جذب بازارهای مالی بورس کرد؛ به عبارتی کسانی که میخواهند از نوسانات قیمت یک محصول سود ببرند به جای اینکه خود کالا را ذخیره و انبار کنند و موجب کمیابی محصول در بازار شوند، در بازار آتی و آپشن حضور پیدا خواهند کرد.
این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است، دولت میتواند با استفاده از ظرفیتهای بورس کالا در راستای سامان بخشی به بازارهای مختلف همچون کالاهای مهم و استراتژیک اقدام کرده و نوسانات و التهابات بازار را کنترل کند تا به این ترتیب بتواند این بازارهای نابهسامان را به سمت ثبات و آرامش هدایت کند.
نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به التهاب برخی بازارها، باید به منظور جلوگیری از پدیدههای منفی اقتصادی عرضه کل زنجیره تولیدات را به سمت بورس کالا سوق دهیم، تصریح کرد: زمانی که صحبت از معامله در بورس کالا میشود اولین مزیتی که مورد توجه قرار میگیرد، کشف قیمت و ایجاد شفافیت در معاملات است که این امر باعث خواهد شد نگرانیها در مورد بروز سفته بازی و دلالی جای خود را به امنیت فکری و شفافیت قیمتی دهد.
این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در خاتمه سخنان خود گفت: باید به این نکته توجه داشت که با وجود نابسامانیهایی که در بازار وجود دارد، دولت اگر برای کنترل التهابات بازار از مکانیسمی شفاف مانند بورس کالا کمک بگیرد، دیگر نگران آشفتگی بازارهای مختلف در کشور نخواهد بود.
همه چیز در مورد ابزار یا قرارداد مشتقه
امروزه کاربرد ابزار مشتقه دیگر آنقدر فراوان شده است که تصور اینکه در بازارهای جهانی حضور داشته باشید، حال چه به عنوان یک بازرگان و یا چه عنوان یک معامله گر و با قراردادهای مشتقه آشنا نباشید سخت است و الزامی است که انواع ابزار مشتقه مانند قرارداد آتی قرارداد فوروارد یا پیمان و سواپ و قرارداد آپشن آشنا باشید. در حقیقت رمز موفقیت شما در بازارهای مالی آشنایی با همین مفاهیم پایه ای بازار است.
تعریف ابزار مشتقه
شاید بارها اسم ابزار مشتقه یا اوراق مشتقه را شنیده باشید.اما این بار اسم مشتق که می آید یاد ریاضی دبیرستان و دانشگاه نیوفتید چرا که این اسم هیچ ارتباطی به مشتق و انتگرال ندارد.ابزار مشتقه،به قراردادی گفته می شود که بر اساس ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) یک پایه دارایی مشخص تعریف شده و قابل معامله باشد حال این پایه دارایی ثابت می تواند یک کالا مثل نفت و طلا و نفره باشد و یا یک شاخص گروهی از سهام و اوراق قرضه و یا حتی ارز کشورها باشد.به طور خلاصه در اینجا معنی کلمه مشتق یعنی برگرفته شده از یک دارایی که قابل ترید و معامله باشد.
یک تصور رایج در مورد ابزار مشتقه وجود دارد و آن این است که ابزار مشتقه دارایی محسوب می شوند و دارای ارزش هستند که این تصور غلط می باشد. چرا که ارزش اوراق مشتقه وابسته به ارزش اوراق بهادار،کالا،شاخص و یا ارز است و خود به طور مستقل دارای ارزش نیستند
دو مثال خاص برای اوراق مشتقه
- ابزار مشتقه در خدمت آب و هوا
برای بیساری از شرکت ها، تغییر آب و هوا می تواند ضررهای خیلی بزرگی به سود آوری آن ها بزند.اگر Hب و هوا نامساعد شود می تواند منجر به زیان و یا حتی سود یک شرکت شود.برای مثال برای یک شرکت سرمایه گذاری در محصولات کشاورزی تغییر آب و هوا و سرد شدن هوا در فرودین که معمولا زمان شکوفه کردن درختان است می تواند منجر به از دست رفتن شکوفه ها و ضرر سنگین به شرکت شود.در این نوع از اوراق مشتقه شرکت می تواند ریسک این اتفاقات که از قبل تا حدودی قابل پیش بینی نیست را مدیریت کند.یک شرکت سرمایه گذار در رویدادهای ورزشی می تواند از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک خود استقاده کند چرا که، اگر در روز مسابقه باران ببارد بلیط های کمتری به فروش می رسد و شرکت ضرر سنگینی می کند.
- ابزار مشتقه و نرخ برابری یورو به دلار
فرض کنید یک سرمایه گذار اروپایی بخواهد از طریق یک کارگزار سهام یک شرکت آمریکایی را برحسب دلار است بخرد.اگر این سرمایه گذار مدتی این سهم را نگه داری کند در خطر تغییر نرخ ارز(تغییر ارزش یورو در برابر دلار) است.اگر در این حین ارزش یورو افزایش پیدا کند سود حاصل از فروش سهام شرکت آمریکایی به دلار و تبدیل آن به یورو می تواند گاهی اوقات حتی منجر به ضرر سرمایه گذار هم بشود راه حل چیست؟در اینجا سرمایه گذار همزمان به خرید سهام شرکت آمریکایی می تواند از یک قرارداد آتی ارز و یا سوآپ ارزی استفاده کند تا دیگر نگران تغییر نرخ ارز نشود.
معایا و مزایای ابزار مشتقه در چیست؟
هر ابزاری در دنیای واقعی می تواند معایا و مزایای خاص خودش را داشته باشد ابزار مشتقه هم از این قاعده مستثنا نیست و می تواند مثل یک شمشیر دولبه باشد.در اینجا معایب و مزایا را برایتان مشخص می کنیم
مزایای ابزار مشتقه در بازارهای جهانی
- نقد شوندگی بالا
در بازار اوراق مشتقه نسبت به بازار نقدی معاملات سرعت و قدرت نقد شوندگی بالاتری دارند.این به معنا است که شما می توانید به راحتی کالا و یا اوراق بهادار خود را به پول نقد تبدیل کنید.در بازار معاملات روزز دنیا از نظر حجم معاملات می توان گفت روز به روز استقبال از اوراق مشتقه بیشتر می شود چرا که هزینه تامین مالی(به خاطر استفاده از مارجین) کمتر شده و ریسک ورود به بازار هم کمتر می شود.
وجود اهرم در معاملات مشتقه،آن ها را جذاب کرده است.این که شما در معاملات لازم نیست تمام پول آن را پرداخت کنید می تواند به شما کمک کند در معاملات خود از حجم بیشتری استفاده کنید که در صورت درستی تحلیل سود بیشتری عاید شما می شود.البته اهرم مثل یک شمشیر دولبه است چرا استفاده نادرست از آن می تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شما شود.
در قراردادهای آتی به طور مفصل به این موضوع همراه با مثال اشاره شد که یکی از بازیگران اصلی در اوراق مشتقه به ویژه قراردادهای آتی تولید کنندگان و مصرف کنندگان هستند که از ابزار مستقه برای پوشش ریسک مانند ریسک نوسانات قیمت استفاده می کنند.
پوشش ریسک،یکی از نیازهای مهم سرمایهگذاران
مدیر تأمین مالی شرکت تأمین سرمایه امین گفت: یکی از نیازهای مهم سرمایهگذاران نهادی به خصوص صندوقهای سرمایهگذاری، پوشش ریسک است که ابزار آتی سهام میتواند در این زمینه مفید باشد.
به گزارش بورس نیوز، حسین سعیدی، مدیر تأمین مالی شرکت تأمین سرمایه امین، در خصوص راهاندازی قراردادهای معاملاتی آتی سبد سهام در بازار سرمایه گفت: یکی از نیازهای مهم سرمایهگذاران نهادی به خصوص صندوقهای سرمایهگذاری، پوشش ریسک است که ابزار آتی سهام میتواند در این زمینه مفید باشد .
وی ادامه داد: پوشش ریسک ناشی از خرید سهام میتواند از رفتارهای هیجانی سرمایهگذاران در روزهای نزولی و تشدید سقوط قیمتها جلوگیری کند، لذا گسترش استفاده از این ابزار از طریق کنترل ریسک و رفتار توده وار به تعمیق بازار کمک میکند .
سهام در سطوح حمایتی
سعیدی در خصوص صنایع مورد اقبال بازار سرمایه بیان داشت: از دیدگاه جریان عرضه و تقاضا و تحلیلهای موردی، بسیاری از سهام در بازار به سطوح حمایتی خود رسیده اند و رشد قیمتی در این سهمها دور از انتظار نیست. اما از دیدگاه ورود جریانهای نقدینگی تاثیرگذار، شتاب دسته جمعی مشابه تابستان تکرار نمی شود، چراکه موتور محرک آن یعنی تغییرات در نرخ ارز تا حدودی مستهلک شده و از شدت انتظارات حاکم بر رشد نرخ ارز نیز کاسته شده است .
مدیر تأمین مالی شرکت تأمین سرمایه امین خاطرنشان کرد: این روزها بازار سهام روندی منطقی را طی میکند و پیش بینیها حاکی از آن است که تا پایان سال شاهد رشدهای ناگهانی قیمتها و بازدهیهای غیرواقعی در بازار نیستیم. بنابراین تعبیر مناسب از رونق بازار که عمدتا به موضوع ثبات و تعمیق آن بر میگردد، بر اساس احترام به قواعد بازار محقق میشود .
وی ادامه داد: در مجموع انتظار میرود طی ماههای انتهایی سال، بازگشت قیمتها و جبران بخشی از بازدهی منفی دو ماه گذشته (به شرط نبود عامل ریسک سیستماتیک پیش بینی نشده) روی دهد. صنایع متاثر از رشد تورم، با بازدهی مثبت با شیب معقول همراه خواهند شد و البته صنایع تحت تاثیر ارز یا قیمت گذاری اجباری از تکانههای سیاستی دولت تاثیر خواهند گرفت. لذا ریسک سرمایهگذاری در این صنایع بیشتر است .
سعیدی در پایان با اشاره به نقش بازار سرمایه در برنامههای اقتصادی دولت خاطرنشان ساخت: پر رنگ شدن نقش بازار سرمایه در اقتصاد بیش از هر چیز به ایفای نقش محوری در تخصیص بهینه منابع و شفافیت اقتصادی باز میگردد. در حوزههایی از قبیل معاملات کالایی و بورس کالا این نقش در حال تقویت است. اما در هدایت منابع و سرمایه به بخشهای مولد از طریق مکانیزمهای بازار سهام یا اوراق بدهی و فراگیر شدن مفاهیم و درک عمومی از بازار سرمایه و جلب اعتماد، بازار هنوز درخواستهایی از دولت دارد که در انتظار پاسخگویی است .
مطالعات مالی Muhasebe - Finansman
قراردادهای اتی و ابزارهای پوشش ریسک در تامین مالی پروژه ها بخش ششم
پيمانهاي آتي forward contracts
لازم به ذكر است ابزار مشتقه پيمانهاي آتي يا forward contracts يكي ديگر از ابزارهاي نوين مالي در جهت پوشش ريسك در تامين مالي پروژهاست كه كاربرد فراواني دارد منتها چون از لحاظ كاربرد شباهت بسياري به قراردادهاي آتي دارند و تنها در چند جزو مختصر باهم تفاوت دارند لزومي به مطرح كردن دوباره اين بحث احساس نشد و تنها به ذكر چند اختلاف بين اين دو قرار داد در مبحث معاملات آتي پرداخته ميشود .
مكانيزم عمل پيمانهاي آتي:
تفاوتهای پيمان آتي با قراردادهاي آتي:
Future contracts
Forward contracts
استاندارد است و به طور عام در بورس به كار برده ميشود
استاندارد نيست و بهطور خاص بين موسسات و افراد به كار برده ميشود
زمان تحويل در يك محدوده زماني تعريف شده است
زمان تحويل در يك روز خاص است.
تسويه حساب از طريق تعديل حساب وديعه به طور روزانه انجام ميپذيرد
تسويه حساب در زمان تحويل انجام ميپذيرد
اغلب قبل از موعد تحويل قراردادد خنثي ميشود
اغلب (نزديك به 100% )موارد تحويل انجام ميپذيرد
در فضاي رقابتي و از طريق حراج انجام ميگيرد
بر مبناي مذاكره مستقيم طرفين
عدم لزوم شناخت طرفين از هم
لزوم شناخت طرفين از هم
ريسك اعتباري پايين
ريسك اعتباری بالا
ضوابط دقيق و مشخص
ضوابط استاندارد براي معامله وجود ندارد
با توجه به مباحث مطرح شده و معرفي انواع ابزارهاي مشتقه به عنوان ابزارهي مالي جديد كه ميتوانند نقش گسترده اي در اقتصاد كنوني داشته باشند لذا ميتوانيم از مباحث مطرح شده به اين نتيجه برسيم كه
بورسهاي داراي ساختار منسجم به عنوان يك مكان مركزي براي خريداران و فروشندگان مشتقات مالي به شمار ميروند. قراردادها در بورس به شكل استاندارد است و قيمتهاي مربوطه براي تمامي كساني كه وارد بازار ميشوند نيز، يكسان است. قيمتهاي بورس به شكل سيستم حراج مستمر از سوي بورس اعلام ميشود. نقش بورس آتي و موسسات پاياپاي و وجود حساب وديعه و مكانيزم به روزرساني حساب، ريسك طرفين معامله را به حداقل ميرساند و فضايي امن براي سرمايهگذاران ايجادميكند
. در ايران طبق ماده يك (بند يازدهم) معاملات اوراق مشتقه منجمله قراردادهاي آتي كالا (Futures) در بورس شكل قانوني پيدا كرد و مراجع تقليد نيز قبل از دولت و مجلس بر اساس استفتائات اخذ شده مجوز لازم را اخذ کرده بودند. از طرفي جهت دستيابي به اهداف خصوصيسازي و آزادسازي اقتصاد كشور، نياز به بازار سرمايه مدرن و بورسهاي پيشرفته در داخل كشور وجود دارد. با توجه به اين امر در حال حاضر، شركت بورس كالا ماموريت يافته است تا ضمن ساماندهي بازار سرمايه كشور، ابزارهاي مشتقه از قبيل قراردادهاي آتي را به سرعت عملياتي كند. سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بازار سرمايه و شركت بورس كالا به عنوان بازوي اجرايي، طرح اجرايي معاملات آتي و سيستم نرمافزاري مربوط را طراحي كرده است و كميته تخصصي فقهي نيز جلسات خود را در اين خصوص به پايان رسانده است و همچنين مجوز آن صادر شده است. بنابراين در آيندهاي نزديك اين معاملات در سطح بازار سرمايه به اجرا در خواهد آمد.
بهرهگيري قراردادهاي آتي و ساير ابزارهاي مشتقه داراي مزاياي چند گانهاي است كه در ادامه به برخي از مهمترين بخشهاي آن اشاره ميشود.
اول: پوشش ريسك (Hedging) به منظور جلوگيري از قرارگرفتن داراييها در معرض نوسانات قيمت بازار از طريق خريد و فروش به موقع قراردادهاي آتي
دوم: اهرم مالي (Leverage) يا ايجاد فرصت كسب سودآوري بالا با سرمايهگذاري نسبتا كم،
سوم: افزايش سرعت نقدشوندگي (Liquidity) ونيز نقدينگي در بازار از طريق بهكارگيري قراردادهاي آتي در بورس،
چهارم: كشف قيمت از طريق تقابل عرضه و تقاضا در بازار و شفاف و عادلانه بودن آن به دليل حجم بالاي اينگونه معاملات،
پنجم: ابزاری برای پوشش ریسک (هِج) نبود نياز به مالكيت دارايي به صورتي كه فروشنده با عمل پيشفروش (Short Selling) ميتواند يك قرارداد آتي را در بازار بفروشد و در صورت نياز به تحويل، آن را از بازار تهيه كند،
ششم: تضمين عملكرد مالي قراردادهاي آتي معامله شده در بورس از سوي اتاق پاياپاي بورس كه به عنوان پشتوانه قابل اطمينان براي طرفين معامله (خريدار و فروشنده) در اجراي سالم قراردادهاي آتي است
. هفتم: هزينه اندك قراردادهاي آتي در مقابل هزينه معاملات سهام به طوري كه با صرف هزينه بسيار كمتر، عايدي حتي بيشتر از معامله سهام يا دارايي به دست ميآيد و
در نهايت: استاندارد شدن قراردادهاي خريد و فروش از نظر كميت و كيفيت. گروههاي ذينفع از قراردادهاي آتی قراردادهاي آتي براي گروههاي زير سودمند است:
شركتهايي كه از وامهاي ارزي استفاده ميكنند،
توليدكنندگان (در زمينه واردات اقلام و صادرات كالا)،
خريداران و فروشندگان كالا، مصرفكنندگان ارز،
تجار (صادركنندگان و واردكنندگان) و
بانكها و موسسات مالي و اعتباري
. از سوي ديگر منافع حاصل براي گروههاي فوق در بازار قراردادهاي آتي شامل موارد زير است
: اول: مديريت ريسك مالي ناشي از نوسانات قيمت، ارز، نرخ سود و كالاهايي از جمله فلزات و مشتقات نفت،
دوم: كسب اطلاعات فوري از قيمتهاي نقد و آتي داراييها،
سوم: كسب اطلاعات براي توليدكننده جهت توليد يا عدم توليد محصولات،
چهارم: تصميم فروش براي صاحب كالا در بهترين موقعيت زماني فروش و در آخر: امكان ايجاد نظام برنامهريزي نقدي با درجه اطمينان بالاتر.
علامه جعفری: خدایا تو را سوگند به عظمتت در این دار دنیا که جایگاه بده و بستان و معامله است موفق بفرما که ما مغبون نشویم آنچه که می گیریم بیارزد در مقابل آن سرمایه الهی حیات که از دست می دهیم
پس به هر میلی که دل خواهی سپرد از تو چیزی در نهان خواهند برد
دانش هر فرد نه دارایی اوست نه سرمایه او بلکه بدهی او به جامعه است.
ا ین وبلاگ حاوی اطلاعاتي ارزنده در زمینه های حسابداری - مالی -تجاری -اقتصادی - تجارت الکترونیک و بانکداری ، بورس و . مفاهيم عمومی و علوم بروز شده مالی میباشد. با توجه به احساس نیاز در این وادی نویسنده سعی در احیا و آموزشی کردن را نیز از نظر فرو نگذاشته و آن را با هدف ارتقا’ فرهنگ آموزشی بر پایه اصول استاندارد ها و تخصص خود در زمینه های فاینانس و حسابداری تدوین و تالیف نموده است.
از علاقمندان و خوانندگان محترم این بلاگ به همکاری و همفکری در زمینه های فوق با کمال امتنان دعوت بعمل میآید.
◄ با عرض ادب و احترام نویسنده بلاگ اکبر زواری رضائی "
مختصری از شرح حالم:
متولد 1354 - ساکن و اهل اورمیه - عضو هیئت علمی گروه حسابداری دانشگاه اورمیه - مدرک دکترای حسابداری و مدیریت مالی دانشگاه غازی - فوق لیسانس حسابداری دانشگاه تهران - لیسانس حسابداری مالیاتی دانشکده امور اقتصادی و دارایی.
دیدگاه شما