فرمول محاسبه بازده در بورس

در گام بعدی باید فایل اکسل بازده روزانه صندوق و بازار را دریافت کنید. در تصویر زیر گزینه مربوط به دریافت فایل اکسل مشخص‌شده است:

نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری

فعالیت در بازار پُرنوسان بازار سرمایه به دانش، تخصّص و البته زمان کافی نیاز دارد. صندوق ‌های سرمایه گذاری برای افرادی که می‌خواهند مدیریت دارایی خود را به دست متخصصان بسپارند، گزینه مطلوبی به شما می آید.

اختصاصی آگاه پرس – روش‌ های فرمول محاسبه بازده در بورس مختلفی برای تبدیل نقدینگی وجود دارد که بورس و بازار سرمایه یکی از محبوب ‌ترین آن ها است. فعالیت در این بازار پُرنوسان به دانش، تخصّص و البته زمان کافی نیاز دارد. صندوق ‌های سرمایه گذاری برای افرادی که می‌ خواهند مدیریت دارایی خود را به دست متخصصان بسپارند، گزینه مطلوبی به شما می آید.

در یادداشت قبل تحت عنوان «با انواع صندوق های سرمایه گذاری آشنا شوید»، کلیات سازوکار این صندوق ها تشریح شد. در فرمول محاسبه بازده در بورس یادداشت پیشِ رو، به بررسی «نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری» می‌پردازیم.

سود صندوق های سرمایه گذاری چگونه محاسبه می شود؟

صندوق سرمایه گذاری در حقیقت شرکتی است با یک کادر متخصّص که سرمایه را از مردم جمع و در ترکیبی از سهام، سپرده بانکی و اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کند. بسته به ترکیب دارایی ‌های هر صندوق، سود و البته ریسک آن متفاوت است. همان طور که می‌ دانید، ریسک و سود مهمترین فاکتورهای فرمول محاسبه بازده در بورس تصمیم ‌گیری در هنگام سرمایه‌ گذاری هستند. صندوق ‌های سرمایه‌ گذاری در سهام، سود بالاتر و البته ریسک بالاتری دارند؛ صندوق‌ های درآمد ثابت، سود کمتر و ریسک کمتری دارند و صندوق ‌های مختلط از نظر ریسک و سود، در بین دو گزینه قبلی قرار می‌ گیرند.

نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری

بازده به سودی اشاره دارد که از سرمایه گذاری نصیب افراد می ‌شود. در هنگام سنجش عملکرد هر نوع سرمایه گذاری، افراد معمولاً از نرخ بازده استفاده می‌ کنند که به صورت درصدی بیان می‌ شود. این نرخ از تقسیم سود سرمایه ‌گذاری بر سرمایه اولیه، ضرب در ۱۰۰ به دست می ‌آید. به طور مثال اگر شما دو میلیون تومان سرمایه گذاری کرده باشید و پس از مدتی ۲۰۰ هزار تومان سود به دست آورید، بازده ۱۰ درصدی نصیبتان شده است.

برای محاسبه بازده و سود صندوق های سرمایه گذاری نیز از همین فرمول استفاده می ‌شود. محاسبه بازده صندوق‌ ها به صورت دوره ‌ای انجام می‌ شود و قیمت ابطال یا فروش واحدها در فرمول به کار می ‌رود.

برای مثال تصور کنید تعدادی واحد صندوق را با قیمت ابطال ۲۰۰ هزار تومان خریداری کرده ‌اید. پس از یک ماه، قیمت ابطال هر واحد به ۲۲۰ هزار تومان رسیده است؛ یعنی در این مدت ۲۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. بنابراین طبق فرمول بالا، بازدهی یک ماهه این سرمایه گذاری ۱۰ درصد بوده است. همین محاسبات را می ‌توان برای بازدهی، هفتگی، چند ماهه یا سالانه نیز انجام داد.

در مورد صندوق‌ هایی که پرداخت سود نقدی دوره ‌ای دارند، باید رقم سود نقدی را نیز در فرمول در نظر گرفت. تصور کنید ۲۰۰ واحد از یک صندوق را خریداری کرده ‌اید و در سررسید یک ماهه، به هر واحد ۲۰ هزار تومان سود نقدی تعلّق می ‌گیرد. قیمت ابطال هر واحد در زمان خرید ۱۰۰ هزار تومان بوده است و پس از یک ماه به ۱۱۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است. در این حالت، شما هم از افزایش قیمت واحد سود برده‌اید و هم سود نقدی دریافت کرده‌اید. محاسبه بازدهی در این شرایط، به شکل زیر انجام می‌گیرد:

با این حساب، شما در دوره یک ماهه، ششصد هزار تومان بازده نقدی داشته ‌اید.

بازده روزانه سالانه ‌شده چیست؟

علاوه بر گزارش بازدهی‌ های دوره ‌ای، در وبسایت صندوق ‌های سرمایه گذاری یک گزارش دیگر نیز به نام بازده روزانه سالانه‌ شده مشاهده می‌ شود. در این گزارش، بازده یک روز خاص در نظر گرفته می‌ شود و بر اساس آن محاسبه می‌ شود که اگر صندوق در سال هر روز به اندازه روز موردنظر بازدهی داشته باشد، بازده سالانه چقدر خواهد بود. فرمول بازده روزانه سالانه‌ شده به این شکل است: در این فرمول Rt بازدهی روز مورد نظر و RA بازدهی سالانه ‌شده است.

روش پرداخت سود در صندوق ‌های مختلف

سود صندوق های سرمایه گذاری از دو طریق در اختیار مردم قرار می‌گیرد:

• پرداخت نقدی دوره ‌ای
• سود حاصل از افزایش قیمت واحدها صندوق

صندوق‌ های مختلف طبق آن چه در امیدنامه ذکر شده است، به سرمایه‌ گذاران سود می‌ دهند. اگر روش پرداخت نقدی باشد، دوره‌ های پرداخت نیز مشخص هستند. معمولاً دوره‌ ها یک، سه یا شش ماهه در نظر گرفته می‌ شوند. در این شرایط، مدیر موظف است طی دو روز کاری پس از پایان هر دوره سود را به حساب سهامداران واریز کند.

پرداخت نقدی بیشتر در صندوق ‌های درآمد ثابت دیده می‌ شود. این صندوق ‌ها برای افرادی که ریسک ‌پذیری پایینی دارند، مناسب هستند و پرداخت سود دوره ‌ای برای این گونه افراد، جذابیّت بسیاری دارد. از این جهت، صندوق ‌های درآمد ثابت به سپرده‌ های بانکی شباهت دارند. پس از پرداخت سود نقدی، ارزش واحدهای صندوق به قیمت مبنا برمی‌ گردد. البته همه صندوق ‌های درآمد ثابت سود نقدی پرداخت نمی‌ کنند. برای نمونه صندوق یاقوت آگاه از نوع درآمد ثابت است اما سود آن از طریق افزایش قیمت واحدها به مشتریان می ‌رسد و پرداخت نقدی ندارد. در میان صندوق‌ های درآمد ثابت که در حال حاضر فعال هستند، ۵۱ مورد به صورت ماهانه سود نقدی پرداخت می ‌کنند.

سود صندوق های سرمایه گذاری در سهام معمولاً به صورت نقدی پرداخت نمی ‌شود. در میان صندوق‌ های سرمایه گذاری در سهام که فعلاً در بازار فعال هستند، تنها دو مورد تقسیم سود ماهانه دارند. اساساً قیمت سهام نوسانی است و نمی‌توان در مورد آن رقم سود مشخصی را تضمین کرد. سود سرمایه ‌گذاری در این صندوق‌ ها معمولاً از طریق افزایش قیمت واحدها به دست می‌آید.

در پایان هر دوره می ‌توانید بازده آن دوره را طبق فرمولی که در بالا ارائه شد محاسبه کنید. اگر واحدها را بفروشید سود به صورت نقدی در اختیارتان قرار می ‌گیرد و اگر نفروشید، ممکن است سود بیشتری به دست آورید. برای نمونه می‌توان به صندوق مشترک آگاه اشاره کرد که «پُربازده‌ترین صندوق سرمایه گذاری در بورس تهران» است و از زمان تأسیس تاکنون بیش از ۱۰ هزار درصد بازدهی داشته است.

صندوق هستی بخش آگاه نیز از نوع صندوق‌های سهامی قابل معامله است و با نماد آگاس شناخته می‌شود. این صندوق نیز سود نقدی پرداخت نمی‌کند، اما از آغاز فعالیت در سال ۹۴ تاکنون بیش از ۶۵۰ درصد بازدهی داشته است.

صندوق ‌های سرمایه گذاری مختلط نیز شرایطی مشابه صندوق ‌های سهامی دارند و در بیشتر موارد، سود آن‌ها از طریق افزایش بهای واحدها محاسبه می‌شود. البته صندوق نیکوکاری یکم آگاه از نوع مختلط است و در دور‌ه‌های سه ماهه، سود نقدی نیز پرداخت می‌کند. این صندوق از زمان تأسیس در سال ۹۰ تاکنون، در حدود ۱۷۴۳ درصد بازدهی داشته است.

گزارش بازدهی صندوق ‌های سرمایه گذاری

مدیر هر صندوق موظف است بازده را در طول دوره ‌های زمانی مختلف محاسبه و روی وبسایت منتشر کند. به این ترتیب تمامی سرمایه ‌گذاران به صورت شفاف به اطلاعات عملکرد صندوق دسترسی خواهند داشت. این داده‌ ها باید حداکثر تا ساعت ۱۴ روز کاری بعد از اتمام دوره منتشر شده باشد. در گزارش بازدهی هر صندوق موارد زیر را مشاهده خواهید کرد:

• بازدهی سالانه صندوق از ابتدای تأسیس تا پایان آخرین سال به تفکیک هر سال
• بازدهی سالانه صندوق از ابتدای تأسیس تا پایان آخرین سال مالی به تفکیک هر سال
• بازدهی روزانه صندوق از ابتدای تأسیس به صورت ساده و سالانه‌ شده
• بازدهی صندوق در یک هفته، یک ماه، سه ماه و یک سال گذشته
• نمودار بازدهی صندوق در هر هفته

در این گزارش‌ ها، سال مالی و سال شمسی از هم جدا در نظر گرفته شده ‌اند. موعد سال مالی هر صندوق در تاریخ تأسیس آن صندوق سر می‌رسد، اما منظور از سال شمسی، سال تقویمی است. معمولاً در پنل کاربری سرمایه‌ گذاران هر صندوق، امکان محاسبه بازده به صورت شخصی نیز وجود دارد؛ یعنی هر کاربر می‌ تواند بازده سرمایه گذاری خود را با توجه به تعداد روزهایی که از زمان خرید گذشته محاسبه کند.

علاوه بر گزارش‌ هایی که در وبسایت هر صندوق منتشر می‌ شود، سرمایه‌ گذاران به گزارش ‌های کلّی نیز دسترسی خواهند داشت. مثلاً وب سایت fipiran.com اطلاعات کاملی از همه صندوق‌ ها ارائه می ‌دهد و امکان مقایسه بین صندوق ‌ها را فراهم می ‌کند. در این وبسایت، نوع صندوق‌ ها تفکیک شده و بازدهی دوره‌ ای هر یک اعلام شده است. این فهرست را می‌ توان بر اساس بازدهی کم یا زیاد مرتب و با مقایسه همه موارد، بهترین گزینه را برای سرمایه گذاری انتخاب کرد.

جمع بندی

بازدهی و سود مهمترین فاکتوری است که در هر گونه فعالیت اقتصادی در نظر گرفته می ‌شود. در زمان انتخاب صندوق سرمایه گذاری نیز نوع عملکرد و بازدهی مهمترین معیار تصمیم‌ گیری است. به همین دلیل، دانستن نحوه محاسبه سود صندوق های سرمایه گذاری اهمیت بسیاری دارد. در وب سایت مربوط به هر صندوق، گزارش عملکرد دوره ‌ای را می ‌توان مشاهده کرد. وب سایت فیپیران نیز اطلاعات تمامی صندوق ‌ها را به نمایش می‌ گذارد و امکان مقایسه عملکرد و میزان سوددهی صندوق‌ ها را برای کاربران فراهم می‌ کند. شما می توانید با فرمول محاسبه بازده در بورس مراجعه به وبسایت آگاه اینوست اطلاعات کامل تری در این مورد کسب کنید.

بتای منفی سهم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

یکی از ملزومات ورود سرمایه‌گذاران به هر بازاری، کسب دانش و تخصص مربوط به آن بازار است. بازار بورس یکی از بسترهای بزرگ سرمایه‌گذاری در هر کشور به شمار می‌رود و طی کردن مسیر آموزش به ‌منظور ورود به این بازار الزامی است زیرا برای خریدوفروش سهام شرکت‌های بورسی، باید اطلاعات و عملکردهای این شرکت‌ها مورد بررسی قرار گیرد. یکی از ابزارهای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، ضریب بتا است. برای آشنایی با بتای منفی در بورس و نحوه محاسبه ضریب بتا در این مقاله با ما همراه باشید.

بتای منفی در بورس چیست؟

Beta Coefficient یا ضریب بتا یک معیار آماری است که اطلاعاتی راجع به نوسان‌پذیری به سرمایه‌گذاران می‌دهد و از طریق محاسبه بازده سهام با بازده شاخص بازار سنجیده می‌شود. اگر بتای سهمی برابر با ۱ باشد، افزایش و کاهش قیمت آن دقیقاً همسو با حرکت بازار خواهد بود. این امر در صورتی است که اگر بتای سهمی برابر با ۲ باشد، میزان افزایش یا کاهش قیمت آن دو برابر خواهد بود. به ‌عنوان ‌مثال اگر همین سهم با ضریب بتای ۲ را در نظر داشته باشیم، وقتی بازار ۱۰ درصد رشد قیمت را تجربه کند، قیمت این سهم با ضریب بتای ۲، ۲۰ درصد افزایش خواهد داشت و از طرف مقابل اگر بازار ۱۰ درصد سقوط کند، قیمت این سهم ۲۰ درصد کاهش خواهد داشت. با این توضیحات، سهمی که ضریب بتای آن کمتر از یک باشد، بتای منفی دارد.
به ‌طور خلاصه می‌توان گفت که ضریب بتا سنجش سیستماتیک یک دارایی نسبت به ریسک سیستماتیک بازار است.

نحوه محاسبه ضریب بتا

همان‌طور که در بخش بالا گفتیم ضریب بتا میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفوی بازار محاسبه می‌کند و نمایانگر نوسان قیمتی سهم، در شرایط کلی بازار است. برای فرمول محاسبه بازده در بورس محاسبه ضریب بتا می‌توان از طریق فرمول زیر اقدام کرد که از تقسیم کوواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می‌آید:

تحلیل و تفسیر بتای منفی

در هر بازاری گروهی از فعالان که دانش و تجربه بیشتری دارند مشغول به سرمایه‌گذاری و بررسی راهکارها و راهبردها و قوانین جدید هستند. در بازار بورس نیز فعالانی وجود دارند که به‌ منظور استفاده از ضریب بتا در معاملات بورس باید دانش و تکنیک‌های آن را فرا بگیرند. طبق توضیحات ارائه‌شده تا این بخش، متوجه شدیم که اگر ضریب بتای یک سهم برابر با ۱ باشد می‌توان گفت که تغییرات قیمت این سهام همسو با حرکت بازار خواهد بود و به ‌تبع آن، به ‌احتمال ‌زیاد وضعیت سهام این شرکت بورسی نیز مثبت خواهد بود.
این امر بدیهی است که اگر بتای یک سهم بزرگ‌تر از ۱ باشد، در این شرایط صعود یا سقوط آن سهم، بیشتر از تغییرات معمول بازار خواهد بود. جالب است که در بازار به این‌گونه سهم‌ها که ضریب بتای بزرگ‌تر از ۱ دارند، سهام تهاجمی گفته می‌شود و طبیعتاً خریدوفروش همچنین سهم‌هایی دارای ریسک بیشتری خواهد بود. از طرف دیگر اگر سهمی دارای ضریب بتای منفی یا کوچک‌تر از ۱ باشد تغییرات قیمت سهام این شرکت‌های بورسی نیز کمتر یا کوچک‌تر از روند کلی بازار خواهد بود. در بازار سرمایه به این‌گونه سهم‌ها، سهام تدافعی می‌گویند. اگر ضریب بتای یک سهم برابر با ۰ باشد، طبیعتاً حرکت قیمتی آن، هیچ‌گونه همبستگی با حرکت و روند کلی بازار نخواهد داشت و این نکته را هم به خاطر داشته باشید که اگر ضریب بتای سهم کوچک‌تر از ۰ باشد نیز، حرکت قیمتی سهم خلاف جهت روند کلی بازار خواهد بود.
با توجه به این نکات، تا این بخش دریافتیم که هرگاه سهمی بتای بزرگ‌تری داشته باشد، پتانسیل بیشتری برای بازدهی خواهد داشت اما این را هم در نظر داشته باشید که ممکن است از ریسک سیستماتیک بالایی برخوردار باشد. در بیشتر مواقع و با تکیه ‌بر تجربیات، این موضوع حائز اهمیت است که سهم ‌هایی که ضریب بتای بزرگ‌تری داشته باشند در زمان پایین آمدن قیمت‌ها، به ‌منظور معامله گزینه مناسبی به شمار می‌آیند چون با کاهش ریسک سیستماتیک، قیمت سهم با شتاب بالایی صعود خواهد داشت.

همان طور که اشاره کردیم، روند حرکت سهم‌هایی که بتای منفی دارند، خلاف جهت بازار است بنابراین این سهم‌ها در دوران رکود بازار توجه بیشتری را به خود جلب می‌کنند. در دورانی که شاخص بازار افت پیدا می‌کند، مردم به سراغ سهم‌هایی می‌روند که بتای منفی در بورس داشته باشند و این راهکاری برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است.

ضریب بتا در یک صنعت خاص

ضریب بتا را می‌توان برای یک صنعت خاص بررسی و محاسبه کرد. با انجام این فرآیند تا حدودی می‌توان بازدهی یک سرمایه‌گذاری را پیش‌بینی کرد. به ‌عنوان ‌مثال در صورتی‌ که بتای یک فرمول محاسبه بازده در بورس سهم برابر با ۵/۱ باشد، به این معنی است که این سهم به میزان ۵۰ درصد بیشتر از متوسط بازار پتانسیل توسعه‌پذیری خواهد داشت یا د رصورتی‌که بتای یک سهم برابر با ۸۵/۰ باشد به این معنا است که این سهم به میزان ۱۵ درصد کمتر از متوسط بازار توسعه‌پذیر خواهد بود. حال اگر ضریب بتای یک صنعت ۱/۱ باشد و در صورت رشد شاخص کل بورس در بازه زمانی مشخص، شاخص صنعت موردنظر نیز پتانسیل این را دارد که به میزان ۱۰ درصد بیشتر رشد کند.
در نتیجه این مطلب می‌توان دریافت که سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، باید روی سهامی سرمایه‌گذاری کنند که بتای پایین دارند و بالعکس سرمایه‌گذارانی که تمایل به سودآوری بیشتر دارند و از ریسک‌پذیری بالایی نیز برخوردار هستند، می‌توانند در سهامی با ضریب بتای بالا، سرمایه‌گذاری کنند.

نمونه‌ای از محاسبه ضریب بتا

به‌ منظور بررسی یا محاسبه ضریب بتای سهم، در گام اول باید بازده روزانه سهم و کل بازار را از سایت‌های معتبر استخراج‌کنیم. این موضوع را هم در نظر داشته باشید که برخی از نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها وجود دارند که ضریب بتا را برای شما محاسبه می‌کنند. درصورتی‌که خود تمایل داشته باشید که ضریب بتای یک سهم خاص را محاسبه کنید باید این کار را از طریق نرم‌افزار اکسل انجام دهید.
برای دسترسی به اطلاعات سهم مد نظر خود می‌توانید به سایت مرکز پردازش اطلاعات ایران مراجعه کنید و به اطلاعات موردنیاز خود دسترسی داشته باشید. همچنین در این سایت ضریب بتای هر یک از شرکت‌های بورسی محاسبه ‌شده است. ما قصد داریم به ‌منظور آموزش محاسبه ضریب بتا از اطلاعات صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه استفاده کنیم. ابتدا باید وارد سایت مرکز پردازش اطلاعات ایران شویم و صندوق مشترک آگاه را انتخاب کرده و وارد صفحه مربوط به آن شویم:

در گام بعدی باید به وب‌سایت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه مراجعه کرده و وارد صفحه بازدهی صندوق شوید:

شما در این بخش به بازدهی روزانه صندوق و کل بازار دسترسی خواهید داشت:

در گام بعدی باید فایل اکسل بازده روزانه صندوق و بازار را دریافت کنید. در تصویر زیر گزینه مربوط به دریافت فایل اکسل مشخص‌شده است:

بعد از دریافت فایل اکسل و مرتبط کردن اطلاعات هر دو ستون، با استفاده از تابع کوواریانس در اکسل (COVAR) باید میزان کوواریانس بین بازده بازار و صندوق را محاسبه کنید. در مرحله بعد ستون‌ بازده روزانه بازار را انتخاب کنید و با استفاده از تابع واریانس در اکسل (VAR)، میزان واریانس بازده بازار را به دست آورید. پس از انجام محاسبات، باید کوواریانس و واریانس را بر هم تقسیم کنید و در انتها مقدار ضریب بتا به دست آورید.
طبق همین روند ضریب بتای صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه، ۹۰ درصد محاسبه‌ شده است. این عدد نشان می‌دهد که ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک کارگزاری آگاه کم است و به همین نسبت نیز ممکن است سود کمتری نصیب سرمایه‌گذاران شود. با توجه به مطالب گفته‌شده، سهام صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه، حالت تدافعی دارد و یک درصد توسعه‌پذیری کمتری نسبت به متوسط بازار خواهد داشت.

سخن آخر

ابزارهای مختلفی برای تحلیل سهام بتا منفی بورس جهت سرمایه‌گذاری وجود دارد طبق مطالب ارائه‌شده در این مقاله، ضریب بتا یکی از شاخص‌های تأثیرگذار در تحلیل و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران به ‌حساب می‌آید. برای محاسبه ضریب بتا منفی سهم شما می‌توانید از نرم‌افزارها و وب‌سایت‌های مختلف استفاده کنید اما نحوه محاسبه آن با استفاده از نرم‌افزار اکسل هم در این مطلب برای شما ارائه شد. سهم‌هایی که بتای منفی دارند، خلاف جهت بازار حرکت می‌کنند و به همین دلیل خرید آن‌ها در دوران رکود، منطقی به نظر می‌رسد.

نرخ بازده سهام و همه چیز درباره آن

نرخ بازده سهام امروز یکی از مفاهیم مهم بازار سرمایه است. در بسیاری از موارد برای ارزیابی عملکرد یک شرکت از بازده سهام آن شرکت استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که این مفهوم نه تنها برای اشخاص حقوقی بسیار مهم است؛ بلکه برای اشخاص حقیقی فعال در بازار سهام نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به این مقاله می‌توان گفت بهتر است ابتدا با مفاهیمی همچون تیپ‌های شخصیتی سرمایه‌گذاران، سری مقالات مالی رفتاری قسمت اول، دوم و سوم، پارامترهای ریسک و هزینه سرمایه و… آشنا باشید. همچنین بهتر است قسمت دوم سری مقالات آموزش اقتصاد از پایه را نیز مطالعه کنید.

نرخ بازده سهام

امروزه معیارهای متفاوتی برای ارزیابی عملکرد یک شرکت وجود دارد. بستگی دارد که شما از کدام زاویه به آن شرکت نگاه می‌کنید. توجه داشته باشید که این معیارها بستگی به کاری دارد که شما می‌خواهید انجام دهید. بازده سهام یکی از نرخ‌هایی است که در بازار سرمایه به سهام‌داران برای ارزیابی عملکرد شرکت کمک می‌کند. این در حالی است که اگر یک کارگر باشید؛ میزان پرداختی حقوق می‌تواند عملکرد شرکت را برای شما ارزیابی کند. بنابراین بسیار مهم است که بدانید از کدام زاویه می‌خواهید به شرکت نگاه کنید. در ادامه این مقاله می‌خواهیم شما را با نرخ بازده سهام آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

بازده سهام از مهم‌ترین المان‌هایی است که سرمایه‌گذاران به آن توجه می‌کنند. این نرخ به تنهایی می‌تواند دارای اطلاعات ارزنده‌ای باشد که هر سهام‌داری را مجاب کند که در شرکت شما سرمایه‌گذاری کند. بنابراین توجه به این نرخ در دنیای امروز که خریدوفروش سهام رونق گرفته است؛ می‌تواند برگ برنده شما در برابر سایر شرکت‌ها باشد.

در واقع می‌توان گفت کاهش این نرخ به معنی یک زنگ خطر بزرگ برای شرکت است. با کاهش این نرخ می‌توان این طور ارزیابی کرد که شرکت موردنظر عملکرد خوبی نداشته است. به همین نسبت اگر به دنبال سرمایه‌گذاری روی شرکتی هستید؛ پیشنهاد می‌کنم ابتدا نرخ بازده سهام آن شرکت را موردتوجه قرار دهید. در صورتی که این نرخ روند فرمول محاسبه بازده در بورس افزایشی را طی کند؛ می‌توان گفت آن شرکت در وضعیت خوبی قرار گرفته است. بنابراین به‌زودی با افزایش سود سهام مواجه می‌شود.

بازده سهام برای سرمایه گذاران

می‌توان به شکل کلی گفت بازده سهام به نوعی انگیزه برای سرمایه‌گذاران است. این نرخ آن‌ها را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کند. بازده سهام همان پاداش برای سرمایه‌گذاران است که به آن‌ها تعلق گرفته است. منظور از بازده کل مجموعه مزایایی است که در طول سال به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد. این مزایا شامل طیف گسترده‌ای از سودها است. بنابراین هر سرمایه‌گذاری با افزایش این مزایا طبیعی است که خوشحال شود! از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. افزایش قیمت سهام در پایان سال مالی نسبت به ابتدای سال مالی موردمحاسبه
2. سود نقدی ناخالص هر سهم که بر طبق مصوبه مجمع عمومی صاحبان سهام. توجه داشته باشید که این مبلغ بعد از کسر مالیات پرداخت می‌شود.
3. مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام که قابل تقویم به ارزش است.
4. مزایای ناشی از سود سهمی یا سهام جایزه
5. این مزایا بستگی به بازده سهامی دارد که آن شرکت منتشر کرده است. به همین دلیل بازده سهام شرکت‌هایی که سوددهی بیشتری دارند؛ شامل مزایای بیشتری نیز می‌شود.

اجزای نرخ بازده سهام

مزایای بسیاری در طول سال به یک سهم تعلق می‌گیرد. مجموعه مزایایی که در طول سال به سهام تعلق می‌گیرد؛ به نسبت اولین قیمت سهام یا آخرین قیمت آن می‌تواند موردمحاسبه قرار گیرد. با توجه به این مورد است که نرخ بازده کل سهام موردمحاسبه قرار می‌گیرد. توجه داشته باشید که این مقدار از نرخ بازده اصلی سهام بسیار مهم‌تر است. چراکه سودهای بیشتری برای شما به همراه دارد.

تفاوت نرخ

از مهم‌ترین اجزای بازده سهام، تفاوت نرخ است که برای سهام‌داران موردتوجه است. آخرین قیمت سهام در پایان سال مالی را نسبت به اولین قیمت سهام در ابتدای سال مالی در نظر می‌گیرند. تفاوت این دو قیمت، همان تفاوت نرخ است. مثبت یا منفی بودن این قیمت بسیار مهم است. با توجه به افزایش یا کاهش این مقدار، نرخ بازده کل افزایش یا کاهش می‌یابد. بنابراین می‌توان گفت تفاوت نرخ قیمت ابتدایی و انتهایی سال نقش مهمی در بازده سهام دارد.

سود نقدی ناخالص هر سهم در نرخ بازده سهام

در صورتی که سود سهام پیشنهادی ناخالص را بر تعداد سهام در تاریخ تصویب سود پیشنهادی ناخالص تقسیم می‌کنند. توجه داشته باشید که این مقدار سود نقدی ناخالص هر سهم از این رابطه به دست می‌آید. توجه داشته باشید که سود سهام پیشنهادی ناخالص در مجمع عمومی صاحبان سهام تصویب می‌شود. طبیعی است که تاریخ تصویب نیز همان تاریخ این جلسه میان سهام‌داران اصلی شرکت است.

این سود توسط هیئت مدیره پیشنهاد می‌شود. سپس توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب می‌رسد. این سود را شرکت می‌تواند تا هشت ماه پس از تصویب سود پرداخت کند. این مدت در اصلاحیه قانون تجارت لحاظ شده است. تعداد شرکت‌هایی که پرداخت این سود را تا آخرین لحظه به تعویق می‌اندازند؛ بسیار است. به همین دلیل است که در محاسبه این سود، ارزش زمانی پول را در نظر نمی‌گیرند. این در حالی است که بر طبق قاعده، این سود باید تنزیل شود تا به ارزش فعلی سود در پایان سال مالی موردنظر دسترسی داشته باشیم.

سود نقدی ناخالص هر سهم

مزایای حق تقدم سهام در نرخ بازده سهام

راه‌های متفاوتی به منظور افزایش سرمایه وجود دارد. هر کدام از این راه‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند. به همین دلیل است که بسیاری از این راه‌ها را سرمایه‌داران بزرگ پیشنهاد نمی‌کنند. از مهم‌ترین و بهترین راه‌های افزایش سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از محل مطالبات حال شده سهام‌داران قبلی مربوط به سود سهام شرکت
• از محل آورده‌های نقدی سهام‌داران گذشته
• از محل اندوخته‌ها و سود تقسیم نشده سال‌های گذشته
• اوراق بهادار قابل‌تبدیل و اختیار خرید سهام
• ترکیبی از موارد قبلی

حق تقدم سهام و محاسبه آن

حق تقدم سهام در رابطه مستقیم با افزایش نقدی است. در این حالت شرکت از محل آورده‌های نقدی صاحبان سهام یا مطالبات آن‌ها اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. توجه داشته باشید که طبق قانون تجارت و اساسنامه شرکت‌ها، حق تقدم خرید سهم با سهام‌داران موجود است. در این حالت شرکت فرمی تحت عنوان پذیره‌نویسی سهم آن‌ها ارسال می‌کند. در این فرم با توجه به فرمول محاسبه بازده در بورس تعداد سهامی که سهام‌دار داشته است؛ می‌تواند تعدادی سهام خریداری نماید. این تعداد در فرم پذیره‌نویسی قید می‌شود. در این حالت سهام‌داران مدتی زمان خواهند داشت تا وجه سهامی که می‌خواهد خریداری کند را به حساب شرکت واریز کند. این مقدار برابر با قیمت پذیره‌نویسی هر سهم است. توجه داشته باشید که این مقدار کمتر از مقدار سهام در بازار سرمایه است.

خرید این گواهی نوعی اوراق بهادار است. این اوراق قابل معامله در بورس است. در بازار بورس اصطلاحات متفاوتی وجود دارد. یکی از آن‌ها مربوط به این شرایط است. به‌اصطلاح به این گواهی‌ها Rights گفته می‌شود. Rights ارزشی ناشی از تفاوت قیمت پذیره‌نویسی با قیمت بازار دارد. چراکه همان‌طور که ذکر کردیم؛ قیمت پذیره‌نویسی کمتر از قیمت بازار است. برای اندازه‌گیری این ارزش از فرمول زیر استفاده می‌شود.

SV= قیمت پذیره‌نویسی

MV= قیمت بازار سهام

حق تقدم بازده سهام

حق تقدم نیز دارای مزایای بسیاری است. با توجه به این مزایا است که سرمایه‌گذاران از این حق استفاده می‌کنند. برای محاسبه مزایای حق تقدم سهام از فرمول زیر استفاده می‌شود.

مزایای حق تقدم سهام

مزایای سهام جایزه

سود سهمی افزایش سرمایه از محل اندوخته‌های سهام‌داران تأمین می‌شود. معمولاً شرکت‌ها در زمان انقضای دوره پرداخت سود نقدی، به دلیل کاهش نقدینگی یا حفظ منابع نقدی موجود، به منظور تأمین سود نقدی متعلق به هر سهم، به جای پرداخت نقدی، اقدام به دادن سهام جایزه یا سود سهمی می‌کند. این کار یکی از راه‌های افزایش سرمایه در دنیای بورس می‌باشد. این سود از طریق مطالبات حال شده سهام‌داران در آخرین روز مهلت پرداخت سهام به سهام‌داران پرداخت می‌شود. به همین منظور است که از معادله زیر برای محاسبه مزایای سهام استفاده می‌شود. این کار می‌تواند منجر به افزایش سهام شرکت شود اما تأثیری روی حقوق سهام‌داران ندارد. با توجه به این موضوع می‌توان گفت چیزی به دارایی‌های شرکت افزوده نمی‌شود.

مزایای سهام جایزه در بازده سهام

محاسبه نرخ بازده سهام

برای محاسبه این نرخ باید تمام فرمول‌هایی که در بخش‌های قبلی مقاله ذکر کردیم را به دقت مطالعه کنید. دقت کنید که مقدار تمام این فرمول‌ها را باید به دست آورده و در فرمول زیر قرار دهید. توجه داشته باشید که این فرمول به منظور محاسبه نرخ بازده کل سهام نسبت به اولین و آخرین قیمت استفاده می‌شود.

در صورتی که در مخرج این کسر قیمت ابتدای سال مالی را قرار دهیم؛ بازده کل سال جاری به دست می‌آید. به همین نسبت اگر در مخرج این کسر قیمت پایان سال مالی را قرار دهیم؛ مقدار مفروض برای بازده سهام در سال جاری به دست می‌آید. این کار به سهام‌داران کمک می‌کند محاسبه کنند آیا برایشان سودمند است که این سهام را نگه دارند. توجه کنید که عوامل بسیاری در این محاسبه تأثیر گذارند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعداد سهام شرکت قبل از افزایش سرمایه و در ابتدای سال مالی
• تعداد سهام شرکت در انتهای سال مالی و بعد از افزایش سرمایه
• تعداد سهام افزایش‌یافته با در نظر گرفتن پاسخ سؤالات زیر:

o چقدر از محل آورده نقدی است؟

o چقدر از محل اندوخته‌ها یا سود انباشته است؟

• قیمت سهام در ابتدای سال مالی
• سود نقدی ناخالص هر سهم

نرخ بازده سهام یکی از مهم‌ترین نرخ‌هایی است که در بازار سهام استفاده می‌شود. این نرخ موردتوجه سهام‌داران است چراکه مزایای بسیاری برای آن‌ها به همراه دارد. دقت کنید که محاسبه نرخ بازده فرمول‌های بسیاری دارد که در انتها تمام مقادیر در آخرین فرمول جای می‌گیرد. برای فهم بهتر این مقاله باید مقالات دیگر الف بورس را نیز مطالعه کرده باشید. پیشنهاد ما کارکرد نهادهای مالی، انواع ریسک اوراق بهادار با درآمد ثابت، تفاوت سهام عادی و ممتاز و… است.

• اشتراک در توییتر
• اشتراک در فیسبوک
• اشتراک در تلگرام
• اشتراک در پینترست

مطالب زیر را حتما بخوانید:

بورس کالا و مزایای خاص آن

بورس کالا در یک نگاه کلی بورس کالا در واقع بازار منسجمی می باشد که تولیدکنندگان کالاهای مختلف در این بازار رو به عرضه کالاهای خویش می آورند. این کالاهای.

کانال تلگرامی الف بورس

دسترسی آسان به اطلاعات با کانال های تلگرامی در آموزش بورس و فراگیری آن پیش از هر چیزی دسترسی آسان و لحظه ای اخبار و اطلاعات بصورت آنلاین از.

ترفندهای خرید و فروش سهام که باید بدانید!

ترفندهای خرید و فروش سهام و فرمول محاسبه بازده در بورس آموزش آنها باید توسط تمام افرادی که در بورس هستند آموزش‌دیده شود. این مورد بسیار مهم است. چراکه درصورتی که این موارد را آموزش.

شروع رؤیایی برای سرمایه‌گذاری در بورس

اکثر افرادی که برای اولین بار بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند همواره بزرگ‌ترین سؤالی که در ذهنشان وجود دارد و مانع راه آن‌ها محسوب می‌شود چگونگی شروع سرمایه‌گذاری در.

هزینه فرصت در علم اقتصاد

هزینه فرصت هزینه فرصت یکی از اصطلاحات وابسته به آموزش بورس می باشد فرمول محاسبه بازده در بورس فرمول محاسبه بازده در بورس که هم در زندگی روزمره جوامع انسانی دارای اهمیت می باشد و در حال رخ دادن است و.

آموزش هوش مالی قسمت اول

هرچقدر هم که بیشتر پول داشته باشید؛ مشکلات مالی شما بیشتر می‌شود. پول، تحصیلات، پدر پولدار، همسر پولدار و. نمی‌تواند مشکلات مالی شما را حل کند. سؤال اینجاست که چه.

هوش مالی قسمت چهارم – بدهی و تقویت مالی

هوش مالی به شما می‌آموزد چگونه از یک فقیر بی چیز تبدیل به یک قول سرمایه‌گذاری ثروتمند شوید. این تنها راهی است که می‌توان در بازار پرتنش ایران به ثروت.

ارزش دفتری سهام به چه معناست؟

ارزش دفتری سهام یکی از آموخته هایی است که در سری آموزش های تحت عنوان آموزش تحلیل بنیادی بسیار تأکید ورزیده می شود. بنابراین یادگیری این اصطلاح در آموزش بورس به.

انواع روش های افزایش سرمایه در شرکتهای بورسی

به نام اوکه جان را فکرت آموخت با یاد و نام خداوند متعال و سلام خدمت شما همراهان همیشگی، یکی دیگر از جلسات آموزش بورس از صفر را در حالی.

انواع شرکت ها در ایران

به نام او که هستی نام از او یافت با سلام و عرض ادب خدمت همه عزیزان، همراه شما هستیم با یکی دیگر از جلسات آموزش بورس از صفر. وارن.

هلدینگ ها و فرصت های حضور در صندوق های بازارگردانی

هلدینگ ها و فرصت های حضور: مطابق قانون بازار اوراق بهادار، هلدینگ ها، به عنوان بخشی از نهاد های مالی، به دو گروه هلدینگ های خاص که موظف به حضور.

کارایی بازار سرمایه دومین قسمت مفاهیم بازارها و نهادهای مالی

یکی از مباحث مهم در علم اقتصاد بازارهای مالی و نهادهای مالی می‌باشند. زمانی که در اینترنت در حال گشت و گزار هستید می‌توانید به خوبی تعدادی مقاله در این.

نحوه محاسبه بازدهی سود نقدی سهام

یک استاد دانشگاه در سلسه مطالبی با محوریت «درس‌گونه‌هایی از اقتصاد مالی برای فصل مجامع» به تشریح مفاهیم علمی و کاربردی اقتصاد مالی و بازار پول و سرمایه پرداخته که در این گزارش موضوع «بازدهی سود تقسیمی» را در یادداشتی اختصاصی برای ایبِنا تشریح کرده است.

محاسبه «بازدهی سود تقسیمی» (Dividend yield) یک سهم ساده است و روشی کارساز برای مقایسه دقیق سود تقسیمی سهام مختلف به دست می دهد.

- بازدهی سود تقسیمی یک نسبت است که به صورت درصد ارائه می شود و لذا مقایسه را تسهیل می کند. این نسبت نشان می دهد که یک شرکت بورسی چه مقدار از سود تقسیمی شرکت را نسبت به قیمت سهم خود به سهامداران بپردازند.

- بازدهی سود تقسیمی می تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا به ارزیابی سود بالقوه خود برای هر یک واحد پول (مثلاً تومان یا ریال یا دلار) که آنها سرمایه گذاری کرده اند بپردازد و قضاوت ریسک های سرمایه گذاری در یک شرکت معین برای ایشان میسر شود.

- یک بازدهی سود تقسیمی خوب بسته به شرایط بازار متفاوت است. در کشورهای صنعتی غرب به بازدهی بین ۲ تا ۶ درصد به صورت ایده آل نگاه می شود.

سودهای تقسیمی منفعت های مهمی برای مالکان سهام در بر دارند، خواه شما آن‌را به صورت یک درآمد مستقیم دریافت کنید و یا اینکه به صورت «سرمایه گذاری مجدد» برای خرید سهام بیشتر آنها را به کار گیرید. در هر دو مورد، آشکارا شما خواهان آن هستید که بزرگترین و بیشترین پرداختی ممکن را از سرمایه گذاری خود به دست آورید. به خصوص وقتی که دو منبع اصلی درآمد خود را یعنی "سود تقسیمی" پرداختی و "عایدی سرمایه" (Capital gain) که از افزایش قیمت سهم عاید شما می شود از زاویه ایمنی مقایسه کنید، سود تقسیمی منبعی ایمن تر است!

به هرحال پرسش مقرر یک سرمایه گذار بورسی آن است که یک سود تقسیمی «خوب» چگونه است و چگونه می‌توان یک شرکت بورسی پرداخت کننده آن را شناسایی کرد؟ اینجاست که «بازدهی سود تقسیمی» به صحنه می‌آید. این نسبت مالی معیاری برای ارزیابی سود تقسیمی پرداختی است و روشی را ارائه می‌دهد تا سود دهی‌ها برای سهام گوناگون قابل مقایسه شدن شوند.

«بازدهی سود تقسیمی» ابزاری است برای محاسبه بازده میزان مبلغی که شما به شکل سود تقسیم شده از شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید دریافت می‌کنید. بر پایه قیمت جاری و فعلی آن سهم، به عبارت دیگر، نسبت مزبور مبیین ارزش بالقوه سرمایه گذاری در یک سهم است.

وقتی سرمایه‌گذاران «درآمد – جو» (income-seeking) در جستجوی سهام‌های با سود تقسیمی بالا برمی‌آیند تا به یک «جریان نقدی» پایدار و مطمئن دست یابند، بازدهی بالا و پایین بسته به دامنه ای از عوامل بازار معنی متفاوتی برای آنها پیدا می کند، از جمله قیمت های بازار، بخشی از اقتصاد که شرکت مزبور در آن است و چشم انداز مالی شرکت.

برای مثال، یک بازدهی سود تقسیمی بالا که روی کاغذ خوب به نظر می رسد، ممکن است در عمل و در واقع مبین آن باشد که یک شرکت مشکلات مالی عدیده ای را تجربه کرده است. اگر سهم افت کند اما سود پرداختی آن ثابت باقی بماند، احتمال و امکان آن زیاد است که خوب بودن بازدهی بالای آن صحت داشته باشد.

لذا به تعبیری می توان گفت، بازدهی سود تقسیمی لزوماً یک نماگر برای سهام «خوب» و «بد» به حساب نمی آید. در مقابل، فرمول مزبور بهترین کاربرد را برای ارزیابی ریسک ها و پاداش های سرمایه گذاری در یک شرکت و انتخاب اینکه کدام سهم از بهترین ظرفیت‌ برای اهداف سرمایه گذاری شما برخوردار است را به دست می دهد.

با یک مثال ساده می توان محاسبه بازدهی سود تقسیمی را به صورت درصد مطرح کرد. فرض کنید هر سهمی که شما مالک آن هستید ارزشی فعلاً معادل ۱۰۰۰ تومان دارد، اگر فرضاً شرکت مزبور سود تقسیمی سالیانه ۴۰ تومان برای هر سهم خود را اعلام کرده باشد، بازدهی سود تقسیمی شرکت مزبور برای هر سهم مزبور ۴ درصد می شود و لذا با ضرب حاصل ۴۰/۱۰۰۰ در عدد ۱۰۰ داریم ۴ %، پس بازدهی سود تقسیمی ۴ درصد می‌شود.

ارزیابی بازدهی سود تقسیمی یا سود نقدی

به طور کلی، بازدهی مزبور به شما کمک می کند تا با توجه به نیازهای درآمدی خود فرصت‌های سرمایه گذاری مناسب و درست را شناسایی کنید. به ویژه، بازدهی سود تقسیمی یا سود نقدی سهام به شما کمک می کند تا:

- به طور دقیق‌تری سهام را با هم مقایسه کنید.

- بازدهی مزبور مقایسه ارزش نسبی قیمت آن سهم را با سهام هم تراز و هم ردیف آن تسهیل می‌کند. اگر بازدهی مزبور در بخش مربوطه در ردیف هم قرار گیرند احتمالاً گویای نشانه خوبی است.

- ارزیابی توانایی‌های مالی شرکت

بازدهی سود تقسیمی یا نقدی سهام اولین قدم برای ارزیابی قدرت تاب‌آوری و بنیه یک شرکت است. معتبرترین سود تقسیمی سهام متعلق به شرکت هایی هستند که مرحله بلوغ سازمانی را طی کرده اند و سود تقسیمی آنها هر سال با رشد همراه است.

برای مثال، اگر شرکتی در ردیف بخش با بازدهی بالا قرار گیرد و صاحب سهام زمرد نشان (blue-chip) و معتبر باشد، بالا بودن بازدهی لزوماً علامتی بر کم ارزشی شرکت محسوب نمی شود. یا سود نقدی بیشتر از کمتر است که اگر فرض کنیم بازدهی سود تقسیمی با سود نقدی بهتر است، اغلب این امر صحت دارد. نوعاً یک بازدهی سود تقسیمی بیشتر به معنی درآمد بیشتر ناشی از سود سهام برای شماست.

با این وجود، در برخی موارد، بازدهی بالا به معنی آن نیست که سهام موردنظر سرمایه گذاری خوبی به حساب می‌آید. برای نمونه، داده‌های سود تقسیمی ممکن است قدیمی یا ناکامل باشند و یا ممکن است قیمت سهم آن شرکت روند نزولی به خود گرفته باشد اما سود تقسیمی در همان سطح باقی مانده باشد. در هر دو مورد گفته شده سطح بازدهی مزبور متورم شده است.

یک‌بار دیگر به مثال قبل توجه کنید که در آن شرکت فرضی مزبور به ازای هر سهم سود تقسیمی ۴۰ تومانی می‌پرداخت و قیمت هر سهم او ۱۰۰۰ تومان بود. به دلیل شرایط بازار و ضعف مدیریت، فرض کنید قیمت سهم به ۵۰۰ تومان افت کند. حالا بازدهی سود تقسیمی یا سود نقدی به ۸ درصد می رسد یعنی دو برابر می‌شود. این بازدهی بالا است ولی نه به خاطر دلایل درست و متقن اقتصاد مالی آنچه اهمیت یادآوری دارد آن است که بازدهی سود تقسیمی فقط بخشی از داستان را برای ما بازگو می‌کند. به همین دلیل است که کارشناسان می گویند که سرمایه‌گذاران سهام هرگز نباید تنها برای تصمیم گیری‌ها به بازدهی سود تقسیمی یا بازدهی سود نقدی اتکا کنند.

اگر شما با سهمی مواجه شدید که بازده سود تقسیمی بالایی داشت، باید عملکرد گذشته آن‌را مورد بررسی قرار دهید تا مطمئن شوید که آن بازده از سازگاری‌های خاص خود برخوردار است.

نکته مالی آخر

گرچه بازدهی سود تقسیمی و سود نقدی روشی خوب برای ارزیابی پرداختی سود تقسیمی یک شرکت بورسی به حساب می‌آید، ولی باید یادمان باشد که در ارزیابی درآمد سهام این فقط یک عامل است. عوامل دیگری چون شرایط بازار، سلامت مالی شرکت و نوسانات قیمت سهم هم می‌توانند بر اعتبار بازده سود تقسیمی به‌عنوان ابزاری برای ارزیابی اثرگذار باشند.

اگر شما این عوامل را لحاظ کنید آنگاه بیشتر بودن بازدهی مزبور قابل توجیه است. در کشورهای صنعتی غرب دامنه بازده سود تقسیمی توصیه شده برای خرید یا سرمایه گذاری در سهام درآمدی بین ۲ درصد تا ۶ درصد است. نکته مهم آن است که به «بن» ‌های شرکت توجه کنید و مطمئن شوید که بازدهی مزبور ناشی از استحکام آنهاست، نه فقط کاهش قیمت سهم.

ضریب بتا در بورس؛ از معرفی تا نحوه محاسبه

یکی از مفاهیم بسیار مهم در تصمیم گیری سرمایه گذاری ریسک و بازده، ضریب بتا Beta coefficient است. هر سهمی اگر در فاصله خاص از زمان، خریداری، نگهداری و فروخته شود، بازدهی خاصی نصیب سرمایه گذار خواهد کرد؛ این بازدهی شامل تغییر قیمت و منابع حاصل از مالکیت می باشد. اندازه گیری میزان ریسک، در تصمیم گیری های مالی، هیشه مفید و پرکاربرد بوده است؛ اما ارتباط میزان ریسک با ضریب بتا چیست و نحوه محاسبه آن به چه صورت می باشد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا با مفهوم ضریب بتا، آشنا شویم.

اندازه گیری ریسک اوراق بهادار

در اوایل سال 1900، تحلیل گران برای ارزیابی یا تعیین ریسک اوراق بهادار، ترازنامه را مد نظر قرار می دادند. به این صورت که هرچقدر میزان بدهی یا وام های یک شرکت بیشتر باشد، ریسک سهام شرکت نیز بیشتر خواهد شد.بعدها در سال 1962 میزان ریسک بر اساس حاشیه ایمنی تعریف می شد که با تفاوت قیمت بازار و ارزش واقعی اوراق بهادار تعیین می‌ شد.

امروزه اکثر پژوهشگران، ریسک سرمایه گذاری را با انحراف معیار نرخ بازده مرتبط می‌دانند؛ به این صورت که هرچه بازدهی سرمایه گذاری تغییرات بیشتری داشته باشد، سرمایه گذاری ریسک بیشتری خواهد داشت. قبل از اینکه به ادامه مطلب بپردازیم لازم می دانیم شما را با انواع ریسک آشنا سازیم.

انواع ریسک

به طور کلی منابع ریسک که باعث تغییر یا پراکندگی در بازده می شود، به دو دسته کلی تقسیم می شود:

ریسک غیر سیستماتیک (قابل اجتناب)

به قسمتی از ریسک مجموعه سهم گفته می شود که می توان آن را از طریق تنوع بخشی، کاهش داد. در واقع این ریسک، نشان دهنده کل ریسک مجموعه سهام، مختص به یک شرکت یا صنعت خاص، می باشد. برخی از عوامل ایجاد کننده این ریسک، کالا ها و خدمات تولیدی شرکت یا صنعت، نوع مدیریت، اقدامات رقیبانو ساختار هزینه های شرکت می باشد. از همین رو این نوع ریسک قابل کنترل می باشد.

ریسک سیستماتیک (غیر قابل اجتناب)

ریسک سیستماتیک، به آن بخش از ریسک گفته می شود که از طریق تنوع بخشی، کاهش پیدا نمی کند. عواملی مانند تحولات سیاسی و اقتصادی، چرخه های تجاری، تورم و بیکاری، به وجود آورنده ریسک غیر سیستماتیک می باشد که غیر قابل کنترل می باشد. زمانی که سرمایه گذاری قصد خرید سهم یا اوراق قرضه را دارد، می تواند از انحراف معیار بازده سال‌ های گذشته به عنوان معیار ریسک استفاده کند.

معیار مناسب برای ریسک یک دارایی منفرد، سنجش حرکت هم‌ زمان آن با پرتقوی بازار می باشد. این حرکت با کوواریانس دارایی منفرد بیان شده و قابل استناد به نوسان پذیری پرتفوی کل بازار می باشد. علاوه بر این هر دارایی منفرد، واریانسی دارد که به پرتفوی بازار غیر مرتبط است(واریانس غیر سیستماتیک) که به جنبه‌ های منحصر به فرد دارایی برمی‌ گردد. واریانس غیرسیستماتیک معمولاً کم‌اهمیت می باشد.

بنابراین صرف ریسک برای یک دارایی منفرد، تابعی از ریسک سیستماتیک دارایی با پرتقوى کل بازار دارایی‌ های پر ریسک است، به معیار ریسک سیستماتیک بتا (β) می‌ گویند. ضریب بتا (Beta coefficient) به طور مقدماتی توسط شارپ به عنوان انحراف دوره در تابع رگرسیون خطی ساده جایی که نرخ بازده در شاخص بازار متغیر مستقل بوده و نرخ بازده اوراق بهادار متغیر وابسته است، تعریف می‌ شود. زمانی که انتظار رشد شاخص سهام بازار وجود داشته باشد سرمایه‌گذاران سهم هایی با بتای بالاتر را انتخاب کرده و در شرایط کاهش شاخص بازار به انتخاب سهم‌ هایی با ضریب پایین‌ تر دست می‌ زنند.

بنابراین بتا، معیار اندازه‌ گیری ریسک سیستماتیک یک اوراق بهادار می باشد که به عنوان قسمتی از ریسک کلی، نمی توان آن را از طریق ایجاد تنوع کاهش داد یا از بین برد. این ضریب معیار نسبی ریسک یک سهم با توجه به پرتفوی بازار تمامی سهم ها است. برای محاسبه ضریب بتا (β) از شاخص قیمت بورس سهام استفاده می‌ کنند. ضریب بتا برای یک سهم بخصوص، به این صورت تعیین می شود که ریسک سیستماتیک آن سهم را با ریسک سیستماتیک متعلق به شاخص بورس سهام مقایسه می کنند.

به طور کلی مقدار همسویی بازده یک سهم نسبت به بازار کل(شاخص کل) را با ضریب بتا می‌ سنجند. بتای مثبت نشانه همسویی با بازار و بتای منفی نشانه واگرایی با بازار و بتای صفر، نشانه عملکرد خنثی سهم، نسبت به بازار شاخص می باشد. در بتا عدد یک را به عنوان مبنا قرار می‌دهیم. به عنوان مثال اگر بگوییم بتای سهمی نسبت به شاخص عدد ۱٫۵ است؛ یعنی اینکه هر مقداری که شاخص رشد یا نزول داشته باشد سهم مورد نظر ۵۰ درصد بیشتر رشد یا نزول دارد.

به عنوان مثال چنانچه شاخص ۱۰ درصد رشد نماید فرمول محاسبه بازده در بورس سهم مدنظر ۱۵ درصد رشد می‌ کند. همچنین اگر بتای سهمی ۲ باشد یعنی به میزان دو برابری شاخص بازدهی دارد یا به عبارتی اگر شاخص ۲۰ درصد رشد نماید آن سهم ۴۰ درصد رشد دارد. (سهم دارای این ضریب حالتی تهاجمی دارد) در مورد سهام تدافعی نیز ضریب بتا کوچک‌ تر از یک و مثبت می‌باشد. مثلاً اگر ضریب سهمی ۰٫۵ باشد یعنی اینکه اگر شاخص ۱۰ درصد رشد یا نزول داشته باشد آنگاه سهم ما به میزان ۵ درصد رشد یا نزول خواهد داشت؛ کم ریسک بوده و کند حرکت می کند.

در حالت خنثی نیز یعنی ضریب آن سهم برابر با صفر و اصلاً روند شاخص، هیچ دخالتی در روند آن سهم ندارد. چه شاخص مثبت باشد و چه منفی، آن سهم رفتار منحصر به فرد خود را دارد. اگر بتای سهمی منفی باشد یعنی دقیقاً رفتاری عکس با رفتار کلی شاخص و بازار دارد. درنتیجه دامنه نوسانات ضریب بتا می‌تواند +∞ تا -∞ تغییر نماید که علامت + به معنای تغییرات مستقیم و علامت – نیز به معنای نوسانات معکوس خواهد بود.

بازده بدون ریسک (Rf)

به حداقل بازدهی که سرمایه‌ گذار بدون قبول هیچ‌ ریسکی کسب نماید، بازده بدون ریسک گفته می شود. حال با توجه به اینکه خرید سهم برای سرمایه‌ گذار دارای ریسک است لذا نرخ بازده مورد انتظار از سهم (Ri) به خاطر ریسک، نسبت به نرخ بازده بدون ریسک افزایش می‌یابد که به تفاوت آن دو صرف ریسک دارایی گفت می شود. با توجه به این توضیحات به تفاوت بازده مورد انتظار بازار (Rm) و نرخ بازده بدون ریسک (Rf)، صرف ریسک بازار گفته می گویند. لذا می‌توان در تعریف ضریب بتا رابطه زیر را استخراج نمود:

فرمول ضریب بتا از دید آمار

کوواریانس بیانگر نحوه ارتباط دو دسته داده باهم است، در صورتی که داده‌ ها دارای رابطه معکوس با یکدیگر باشند، مقدار کوواریانس آن‌ ها منفی بوده، اگر داده‌ها از هم مستقل باشند مقدار آن صفر و اگر دارای ارتباط مستقیم باشند، کوواریانس مثبت می شود. بتای سهم به صورت کوواریانس بین بازدهی سهام و بازدهی بازار، تقسیم‌ بر واریانس بازدهی بازار محاسبه می شود:

همواره بتای کل بازار برابر ۱ می باشد، چرا که کوواریانس کل بازار با خودش تقسیم‌ بر واریانس بازار، برابر ۱ خواهد بود و در سایر اجزای بازار بزرگ یا کوچک شدن این ضریب نشان از نوسان پذیری مثبت و یا حتی معکوس سهم مدنظر، با بازار خواهد بود. به عبارت دیگر هرچه ضریب بتای یک سهم بزرگ‌ تر باشد، حکایت از ریسک بیشتر در قیاس با بازار و بالطبع، انتظار بازده بیشتر از آن است.

انواع سهام

سهام تهاجمی

با توجه به مفهوم اصلی ضریب بتا در بورس، چنانچه بازده پرتفوی بازار یک درصد تغییر کند، می توان گفت، بازده سهم به چه میزان تغییر خواهد کرد. اگر بیشتر از یک باشد، ریسک سیستماتیک سهم بالاتر از بازار خواهد بود. بنابراین تغییرات بازدهی سهم، بیشتر از تغییرات بازده بازار و درنتیجه بازده مورد انتظار از سهم بیشتر از بازده مورد انتظار از بازار خواهد شد. به این نوع سهام، تهاجمی نام دارد و در زمان رونق بازار برای سرمایه‌ گذاری مناسب‌ هستند.

سهام تدافعی

اگر β برابر یک باشد، ریسک سیستماتیک سهم با ریسک سیستماتیک بازار برابر است. بنابراین تغییرات بازدهی سهم، با تغییرات بازدهی بازار برابر بوده و درنتیجه بازده مورد انتظار از سهم برابر بازه مورد انتظار از بازار می شود. حال اگر β کمتر از یک باشد، ریسک سیستماتیک سهم از ریسک سیستماتیک بازار کمتر خواهد شد. بنابراین تغییرات بازدهی سهم کمتر از تغییرات بازدهی بازار و درنتیجه بازده مورد انتظار از سهم کمتر از بازده مورد انتظار از بازار خواهد بود. این نوع سهام، به سهام تدافعی شهرت داشته و در زمان رکود بازار برای سرمایه‌گذاری خوب است.

نتیجه گیری

به زبان ساده و خودمانی در جواب به سوال ضریب بتا چیست، باید بگوییم، ضریب بتا در واقع تعیین کننده رفتار یک سهم در شرایط مختلف بازار می باشد. با محاسبه ضریب بتا در بورس، درمی یابیم که سهم یا دارایی مدنظرمان، چقدر با شاخص ارتباط دارد؛ آیا مثبت بودن شاخص سهم را مثبت خواهد کرد؟ امیدواریم این مقاله ابهامات و سوالات ذهن شما را برطرف کرده باشد. ممنون که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید.