اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین

اندیکاتور تکنیکال میانگین متحرک یا Moving Average

اهمیت شاخص میانگین جهت دار (اندیکاتور ADX) در تحلیل تکنیکال

اندیکاتور حرکت جهت دار (Directional Movement) که با شاخص میانگین جهت دار (Average Directional Index) همراه می باشد و توسط برخی از تحلیل گران به اندیکاتور ADX نیز شناخته می شود، یکی از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است که برای اندازه گیری قدرت روند به کار می رود و به وسیله آن می توان از وجود داشتن روند یا وجود نداشتن آن مطلع شد. در این مقاله به دقت این اندیکاتور را مورد واکاوی قرار می دهیم، با ما همراه باشید.

مقدمه

تا به امروز صدها اندیکاتور توسط افراد مختلف معرفی شده است. شاید یکی از عواملی که موجب می شود برخی از تحلیل گران به طور کلی کارا بودن اندیکاتورها را زیر سوال ببرند این است که از شرایط استفاده از آنها اطلاع ندارند. به طور کلی اندیکاتورها به دو دسته پیشرو و تاخیری طبقه بندی می شوند. توصیه می شود از اندیکاتورهای پیشرو در بازارهای بدون روند (خنثی یا رنج) و از اندیکاتورهای تاخیری در بازارهای روند دار استفاده نمود. حال سوالی که در ذهن شما نیز ممکن است شکل گرفته باشد، این است که چگونه می توان نسبت به وجود یا عدم وجود روند در بازار مطلع شد ؟ در پاسخ باید گفت که با استفاده از شاخص میانگین جهت دار در اندیکاتور حرکت جهت دار می توان نسبت به وجود و یا عدم وجود روند در بازار مطلع شد که در ادامه به اجزای این اندیکاتور و کاربردهای مختلف آن می پردازیم.

اجزای مختلف اندیکاتور حرکت جهت دار

اندیکاتور حرکت جهت دار یا همان اندیکاتور ADX از سه جزء اصلی به صورت زیر تشکیل شده است :

• +DI : اندیکاتور جهت دار مثبت (Positive Directional Indicator)
• -DI : اندیکاتور جهت دار منفی (Negative Directional Indicator)
• ADX : شاخص میانگین جهت دار (Average Directional Index)

در شکل 1 اجزای مختلف اندیکاتور حرکت جهت دار آورده شده است. باید توجه داشته باشید که رنگ هر یک از 3 جزء معرفی شده به صورت پیش فرض در نرم افزارهای مختلف تحلیل تکنیکال متفاوت می باشد.

شکل 1- اجزای مختلف اندیکاتور ADX

کاربردهای اندیکاتور حرکت جهت دار و شاخص میانگین جهت دار

به طور رایج اندیکاتور حرکت جهت دار که با شاخص میانگین جهت دار (ADX) همراه می باشد دو کاربرد میان تحلیل گران تکنیکال دارد که در ادامه به هر یک از این دو مورد پرداخته می شود :

کاربرد اول : تشخیص وجود یا عدم وجود روند در بازار

با توجه به اینکه این اندیکاتور در یک مقیاس بین 0 تا 100 تغییر می کند می توان آن را به عنوان یک اسیلاتور نیز به حساب آورد. برای اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین تشخیص وجود روند یا عدم وجود آن در بازار، باید از خط ADX یا همان شاخص میانگین جهت دار استفاده نمود. به طور کلی مقادیری که خط ADX می تواند اتخاذ کند را در 6 حالت مختلف به شرح زیر می توان طبقه بندی نمود :

• زیر تراز 20 : بازار بدون روند (خنثی یا رنج).
• تقاطع تراز 20 به سمت بالا : در این حالت احتمالا روندی در حال ظهور است.
• بین تراز 20 و 40 : اگر خط ADX در حد وسط تراز 20 و 40 در حال افزایش باشد، نشان دهنده این موضوع است که روندی که قبلا در حال ظهور بوده است، تایید شده است.
• بالای تراز 40 : روند بسیار قدرتمند.
• تقاطع تراز 50 به سمت بالا : روند قدرتمند افراطی.
• تقاطع تراز 70 به سمت بالا : روند قدرتمندی که در مواقع نادری رخ می دهد.

در شکل 2 در ناحیه شماره 1 خط ADX از تراز 20 به سمت بالا حرکت کرده است که نشان دهنده این احتمال می باشد که روندی در حال ظهور است اما برای تایید این روند احتمالی، لازم است که خط ADX از حد وسط تراز 20 و 40 (تراز 30) نیز به سمت بالا عبور کند که در ناحیه 2 موفق به عبور از این ناحیه نشده است و روند دار بودن سهم تایید نشده است. مجدد در ناحیه 3 با عبور خط ADX از تراز 20 به سمت بالا این احتمال وجود دارد که روندی در حال شکل گیری است و در ناحیه 4 با تثبیت خط ADX بالای تراز 30، روند تایید شده است. در ناحیه قرمز رنگ که خط ADX در زیر تراز 20 یا منطبق بر آن است، روند به صورت خنثی است و همانطور که در نمودار قیمت متناظر با این ناحیه دیده می شود روندی وجود ندارد و به صورت خنثی است.

شکل 2- تشخیص وجود یا عدم وجود روند در نماد وبیمه با استفاده از خط ADX

کاربرد دوم : اخطار خرید و فروش

همانطور که متوجه شده اید شاخص میانگین جهت دار (خط ADX) با اندیکاتور حرکت جهت دار (اندیکاتور ADX یا اندیکاتور DI) همراه می باشد. این اندیکاتور دارای دو خط +DI و DI- می باشد که برخورد این دو خط با یکدیگر به صورت زیر اخطارهای خرید و فروش صادر می کنند :

• سیگنال خرید وقتی صادر می شود که خط +DI خط -DI را به سمت بالا قطع کند.
• سیگنال فروش وقتی صادر می شود که خط -DI خط +DI را به سمت بالا قطع کند.

در شکل 3 اخطار خرید و فروش صادر شده توسط اندیکاتور DI نشان داده شده است. باید توجه داشته باشید که این اندیکاتور می تواند سیگنال های اشتباه زیادی نیز به خصوص زمانی که بازار بدون روند است، صادر کند بنابراین بهتر است از دیگر ابزارها نیز برای تایید اخطارهای آن استفاده شود.

شکل 3- اخطار خرید و فروش با استفاده از اندیکاتور ADX

نکات مهم در رابطه با اندیکاتور ADX

1- زمانی استفاده از اندیکاتورهای پیشرو مانند اندیکاتور RSI توصیه می شود که بازار روند نداشته باشد یا به عبارتی خط ADX زیر تراز 20 قرار گیرد و همچنین زمانی استفاده از اندیکاتورهای تاخیری یا تعقیب کننده روند مانند اندیکاتور MACD توصیه می شود که بازار روند داشته باشد. روند دار شدن بازار زمانی محتمل است که خط ADX از تراز 20 به سمت بالا حرکت کند و زمانی نیز تایید می شود که از تراز 30 نیز به سمت بالا حرکت کند.

2- هر چند از اندیکاتور ADX برای مشخص کردن وجود روند یا عدم وجود آن استفاده می شود اما این اندیکاتور ابزار مناسبی برای تشخیص اینکه روند صعودی یا نزولی است، نمی باشد به این معنا که صعودی بودن خط ADX الزاما به معنای صعودی بودن روند و نزولی بودن خط ADX الزاما به معنای نزولی بودن روند نیست.

اندیکاتور تکنیکال چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد؟

رمز موفقیت در بازارهای مالی، پیش‌بینی درست آینده است. معامله‌گران برای شکار فرصت‌های مناسب معاملاتی از ابزارهای مختلفی کمک می‌گیرند؛ اندیکاتورها یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند. اندیکاتور تکنیکال در اصل چیزی جز محاسبات ریاضی روی قیمت، زمان و حجم نیست. با استفاده از آنها می‌توانید روند بازار را بهتر درک کنید و معاملات سودآوری داشته باشید.

تحلیلگران تکنیکال، با استفاده از اندیکاتورها، داده‌های گذشته را تحلیل و نقاط ورود و خروج را پیدا می‌کنند. میانگین متحرک (Moving Average)، باند بولینگر (Bollinger Bands) شاخص قدرت نسبی (RSI)، مکدی (MACD) و شاخص حرکت میانگین جهت‌دار (ADX) برخی از مهم‌ترین اندیکاتورهای تکنیکال هستند.

نحوه‌ی عملکرد اندیکاتور تکنیکال

هدف از تحلیل تکنیکال شناسایی نقاط ورود و خروج بر اساس نمودارها است. تحلیلگران بنیادی ارزش ذاتی سهام، جفت ارزها و… را با استفاده از داده‌های مالی و اقتصادی تحلیل می‌کنند. در حالی که تحلیلگران تکنیکال معتقدند تنها با بررسی نمودارها می‌توان روند آتی بازار را پیش‌بینی کرد. اندیکاتور ابزاری کارآمد برای بررسی نمودارهای قیمت است.

اندیکاتور چیست؟ به زبان ساده، اندیکاتورها یا شاخص‌‌ها توابع ریاضی هستند که قیمت، زمان و حجم را به عنوان ورودی می‌گیرند و خروجی آنها نمودارهای کمکی است. از این نمودارها سینگال‌ خرید، سیگنال فروش و یا تایید روند به دست می‌آید. در ادامه انواع اندیکاتورها و چند نمونه از معروف‌ترین آنها را بررسی خواهیم کرد.

اندیکاتورهای تکنیکال برای ترید

انواع اندیکاتور تکنیکال

اندیکاتورهای تکنیکال در یک دسته‌بندی کلی به دو نوع تقسیم می‌شوند.

اندیکاتور همپوشان (Overlay Indicator)

همان‌طور که از نام آنها پیداست، اندیکاتور تکنیکال همپوشان یا اورلی با نمودار قیمت همپوشانی دارند و روی نمودار قیمت رسم می‌شوند. میانگین‌ متحرک (Moving Average) و باند بولینگر (Bollinger Bands) از مهم‌ترین اندیکاتورهای همپوشان هستند.

اوسیلاتور یا نوسان‌نما (Oscillator)

برخلاف اندیکاتورهای همپوشان، اوسیلاتورها بر روی نمودار قیمت رسم نمی‌شوند. این نوع از اندیکاتورها بین یک حداقل و حداکثر و یا یک محور صفر (خط افقی) در حال نوسان هستند. چند نمونه از مهم‌ترین اوسیلاتورها عبارتند از: شاخص قدرت نسبی (RSI)، مکدی (MACD) و شاخص حرکت میانگین جهت‌دار (ADX).

معروف‌ترین اندیکاتور تکنیکال

حال چند نمونه از معروف‌ترین اندیکاتورهای همپوشان و اوسیلاتورهای تکنیکال را بررسی خواهیم کرد. در این مقاله به معرفی کلی اندیکاتور می‌پردازیم و فرمولها و جزییات را بررسی نمی‌کنیم.

اندیکاتور میانگین متحرک Moving Average

اندیکاتور تکنیکال میانگین متحرک یا Moving Average

میانگین متحرک (Moving Average) به معنای میانگین گرفتن از بخشی از داده‌هاست (نه تمام داده‌ها). به زبان ساده میانگین متحرک 100 روزه، نموداری است که در هر نقطه میانگین 100 روز قبل را نمایش می‌دهد. میانگین‌های متحرک در عین سادگی، اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین از پرکاربردترین اندیکاتورهای همپوشان هستند. هدف از میانگین گرفتن، هموار کردن نمودار و حذف نوسان‌هایی است که در روند اصلی بازار نقشی ندارند.

میانگین متحرک ساده (Simple Moving Average) و میانگین متحرک نمایی (Exponential Moving Average) از مهم‌ترین میانگین‌های متحرک هستند. در میانگین ساده همه‌ی داده‌های تاثیر یکسانی دارند، اما میانگین نمایی به داده‌های اخیر وزن بیشتری می‌دهد. نمی‌توان گفت کدام یک بهتر است، باید بررسی کنید که کدام میانگین متحرک در توصیف رفتار سهم مورد نظر بهتر عمل می‎‌کند.

توصیه‌ی می‌کنیم در بازارهای بدون روند (نوسانی) از میانگین‌هایی با دوره‌ی زمانی کوتاه استفاده کنید تا بتوانید از نوسانات بازار استفاده کنید. همچین برای بازارهای رونددار(صعودی یا نزولی) از میانگین‌هایی با دوره‌ی زمانی بلندتر استفاده کنید تا اسیر نوسانات کوتاه مدت بازار نشوید.

اندیکاتور باند بولینگر Bollinger Bands

اندیکاتور باند بولینگر یا Bollinger Bands

باند بولینگربه عنوان یک اندیکاتور همپوشان از سه جزء تشکیل شده است:

• نمودار میانی که یک میانگین ساده است.
• نمودار بالایی که انحراف معیار مثبت از میانگین ساده است.
• و نمودار پایین که انحراف معیار منفی از میانگین ساده است.

نمودار قیمت بین دو باند بالا و پایین در حال نوسان است و تمایل دارد به باند میانی نزدیک شود؛ به عبارت دیگر باندهای بالا و پایین همانند مقاومت و حمایت دینامیک عمل می‌کنند. همچنین هرگاه نمودار قمیت کمتر نوسان کند، باند بالا و پایین به هم نزدیک‌تر می‌شوند و بالعکس با افزایش نوسان نمودار قیمت، این دو باند از هم فاصله می‌گیرند.

تحلیلگران تکنیکال معمولا از باند بولینگر 20 روزه استفاده می کنند، اما بهتر است اعداد مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام دوره‌ی زمانی حرکات نمودار قیمت را بهتر توصیف می‌کند.

اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی

اندیکاتور شاخص قدرت نسبی RSI یا Relative Strength Index

شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index) از اوسیلاتورهای پرطرفدار در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور با روابط پیچیده‌ی ریاضی به دست می‌آید که توضیح آن از حوصله‌ی این مقاله خارج است. دانستن این روابط به درک بهتر اندیکاتورها کمک می‌کند، ولی برای استفاده از RSI به محاسبات ریاضی نیاز نخواهید داشت.

نمودار اندیکاتور RSI بین دو نقطه صفر و 100 در حال نوسان است. هر وقت نمودار RSI از سطح 70 عبور کند اندیکاتور در اشباع خرید قرار دارد و در سطوح زیر عدد 30 اندیکاتور در اشباع فروش است. اشباع فروش به معنای فروش‌‌های افراطی است و احتمال ورود سهم به روند صعودی وجود دارد (سیگنال خرید)، بالعکس اشباع خرید نشان‌دهنده‌ی خریدهای افراطی است و احتمال دارد سهم به زودی وارد روند نزولی شود (سیگنال فروش).

به واژه‌ی احتمال بسیار دقت کنید و بیش از حد به اندیکاتورها متکی نباشید. این را به عنوان یک توصیه از ما بپذیرید: تکنیکال علم احتمالات است! همچنین فراموش نکنید اندیکاتور RSI در بازارهای بدون روند بهتر جواب می‌دهد، بهتر است در نمودارهای اکیدا صعودی (گاوی) و اکیدا نزولی (خرسی) زیاد به آن تکیه نکنید.

اندیکاتور MACD (مکدی)

اندیکاتور MACD مکدی

همگرایی / واگرایی میانگین متحرک (Moving Average Convergence Divergence) که معامله‌گران ایرانی به اختصار به آن مکدی (اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین MACD) می‌گویند، از جذاب‌ترین اوسیلاتورهای تکنیکال است. مکدی یک اوسیلاتور است که در عین سادگی بسیار کارآمد است. با استفاده از مکدی می‌توانید جهت، شتاب و قدرت روندها را تشخیص دهید. مکدی از سه بخش مختلف تشکیل شده است:

• خط مکدی که از تفاضل دو میانگین متحرک نمایی با دوره‌های متفاوت به دست می‌آید.
• خط سیگنال که میانگین متحرک ساده از خط مکدی است.
• نموداری که از میله‌ها تشکیل شده و هیستوگرام نام دارد.

هر گاه در ناحیه زیر خط صفر، خط مکدی نمودار خط سیگنال را از پایین به بالا قطع کند سیگنال خرید صادر می‌شود. همچنین زمانی که در بالای خط صفر، خط مکدی خط سیگنال را از بالا به پایین قطع کند به معنای سیگنال فروش است. از مکدی سیگنال‌های دیگری نیز می‌توان استخراج کرد که در یک مقاله به صورت مفصل آن را بررسی خواهیم کرد.

بیشتر معامله‌گران از مکدی با دوره‌های زمانی 26، 12 و 9 استفاده می کنند، اما دوره‌ی میانگین‌های مکدی به دلخواه قابل تغییرهستند. یک تحلیل‌گر حرفه‌ای به دنبال لقمه‌های حاضر و آماده نیست و در معاملات بلندمدت و کوتاه‌مدت و چارت‌های مختلف از دوره‌های زمانی متفاوت استفاده می‌کند.

اندیکاتور ADX (شاخص حرکت میانگین جهت‌دار)

شاخص ADX یا شاخص حرکت میانگین جهت‌دار

یکی از اوسبلاتورهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال، شاخص حرکت جهت‌دار میانگین (Average Directional movement Index) یا شاخص قدرت روند که به اختصار به آن ADX می‌گویند. این اندیکاتور اطلاعات مفیدی در مورد روند بازار (صعودی یا نزولی) و همچنین قدرت روند ارائه می‌دهد. اندیکاتور ADX از سه نمودار تشکیل شده است:

• DI+: اندیکاتور جهت‌دار مثبت (Positive Directional Indicator)
• DI-: اندیکاتور جهت‌دار منفی (Negative Directional Indicator)
• ADX: شاخص جهت‌دار میانگین (Average Directional Index)

با استفاده از نمودار ADX می‌توانیم به قدرت روند پی ببریم. هر گاه نمودار ADX زیر عدد 20 باشد در یک روند خنثی یا بسیارضعیف هستیم، با عبور نمودار از عدد 25 شکل‌گیری روند تایید می‌شود (صعودی یا نزولی) و اعداد بالاتر به معنای روندهای قدرتمندتر است. با استفاده از موقعیت دو نمودار DI+ و DI- صعودی و نزولی بودن روند را می‎‌توان تشخیص داد. هر گاه DI+ بالای نمودار DI- باشد در یک روند صعودی هستیم و با قرار گرفتن DI- بالای نمودار DI+ روند نزولی خواهد بود.

این اندیکاتور اطلاعات مفیدی در مورد قدرت و جهت روند ارائه می‌دهد، اما همچون سایر اندیکاتورها دوباره تاکید می‌کنیم ADX را در کنار سایر روش‌های تحلیلی استفاده کنید.

بهترین اندیکاتور تکنیکال برای تحلیل تکنیکال

بگذارید خیالتان را راحت کنیم! نمی‌توان به این سوال پاسخ داد. به عنوان یک نکته طلایی علم تکنیکال، علم “بستگی دارد” است. اندیکاتورها به عنوان ابزارهای کمکی در تحلیل تکنیکال بسیار مفید هستند، اما باید بتوانید برای خود یک سیستم معاملاتی طراحی کنید.

لازم است اندیکاتورهای مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام یک برای معاملات شما بهتر جواب می‌دهد. معامله‌گران حرفه‌ای پا را از این هم فراتر می‌گذارند و برای خود اندیکاتورهای شخصی طراحی می‌کنند. در پلتفرم‌هایی مانند متاتریدر تعداد زیادی از این اندیکاتورها به صورت رایگان و یا با پرداخت هزینه در دسترس هستند. اما در چشم بورس می‌توانید همه اندیکاتورها را رایگان دریافت کنید. در کنار استفاده از اندیکاتور تکنیکال مناسب، حتما از یک صرافی مناسب یا کارگزاری مناسب استفاده کنید.

اگر قصد معامله در بازار سهام یا بازار رمزارزها را دارید، می‌توانید اندیکاتور‌های تکنیکال را در صفحه سهام یا رمز ارز چشم بورس ببینید. مثلا در صفحه فملی چشم بورس یا بیت‌کوین چشم بورس اندیکاتورهای تکنیکال محاسبه و نمایش داده شده‌اند.

به عنوان آخرین نکته باز هم تاکید می‌کنیم که تکیه بر یک اندیکاتور خاص برای معاملات، کاری خطرناک است. بازارهای مالی همچون موجودات زنده پویا هستند و باید بتوانید با سیستم معاملاتی مناسب خود را با آنها هماهنگ کنید.

شاخص میانگین جهت دار ADX آلپاری

شاخص میانگین جهت دار ADX آلپاری

شاخص میانگین جهت دار (Average Directional Index) یا به طور مختصر ADX یک اندیکاتور ساخته شده توسط معامله‌ گر مشهور Welles Wilder است.

اگر به طور بصری به این عادت کرده باشید که یک خط صعودی به معنای این است که قیمت در حال صعود است، استفاده از ADX می‌تواند سخت باشد.

در واقع اندیکاتور شاخص میانگین جهت دار قدرت ترند را بدون در نظر گرفتن جهت ترند اندازه‌ گیری می‌کند، بنابراین خط ADX می‌تواند به سمت بالا حرکت کند و این معنای قدرت گرفتن ترند نزولی داشته باشد.

نحوه استفاده از شاخص میانگین جهت دار

اندیکاتور ADX معمولا به عنوان یک اندیکاتور پیشرو (Leading) تلقی می‌شود به این شکل که اندازه حرکت قبل اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین از تغییر جهت قیمت، شروع به کاهش می‌کند.

این فرضیه‌ آقای Wilder در هنگام ساخت این اندیکاتور بود اما به یاد داشته باشید که تمام اندیکاتورهای اندازه حرکت بهترین عملکرد خود را در شرایط در حال ترند بازار نشان می‌دهند.

علاوه بر این اندیکاتور ADX همینطور در شرایط بازار مبتنی بر محدوده سیگنال‌ های اشتباه بیشتری ارائه می‌کند.

اندیکاتور شاخص میانگین جهت دار تقریبا همیشه با دو اندیکاتور دیگر که جهت بازار را ارائه می‌کنند یعنی اندیکاتور جهت دار منفی (-DI) و اندیکاتور جهت دار مثبت (+DI) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با اضافه کردن اندیکاتورهای Plus Directional Indicator و Minus Directional Indicator هم می‌تواند قدرت ترند و هم جهت آن را مشخص کرد.

سطوح اندیکاتور ADX در Alpari

اندیکاتور ADX به عنوان یک خط یکتا با مقادیری که از 0 تا 100 نوسان می‌کنند،‌ پیاده‌ سازی می‌شود.

سطح 25 یک خط جداکننده بین وضعیت بدون ترند یا ترند ضعیف با وضعیت در حال ترند است.

یک ترند در بین سطح 25 تا 50 به قدرت می‌رسد و بین سطوح 50 و 75 بسیار قدرتمند می‌شود.

از 75 تا 100 ترند به قدری قدرتمند است که باید به سطوح اشباع از خرید (Overbought) یا اشباع از فروش (Oversold) توجه داشته باشید.

آموزش اندیکاتور DMI؛ تشخیص جهت حرکت و قدرت روند

اندیکاتور حرکت جهت‌دار یا Directional Movement Index که به اختصار DMI نامیده می‌شود، اندیکاتوری است که جی وایلدر آن را در سال ۱۹۷۸ توسعه داده است. به کمک این ابزار، می‌توان جهت حرکت و قدرت روند یک دارایی را شناسایی کرد. این کار از طریق مقایسه قله‌ها (سقف‌ها) و دره‌های (کف‌های) قبلی که در سهم تشکیل شده است و هم‌چنین دو خط دیگر انجام می‌شود. در ادامه به آموزش اندیکاتور DMI می‌پردازیم تا بتوانیم به کمک این اندیکاتور روند سهم را تفسیر کنیم و از سیگنال‌های معاملاتی خوبی مطلع شویم.

اندیکاتور DMI چیست؟

در آغاز آموزش اندیکاتور DMI‌، باید به ساختار این ابزار بپردازیم. گفتیم که این اندیکاتور به بررسی قله‌ها و دره‌های سهم می‌پردازد. اندیکاتور مذکور، به کمک دو خط می‌تواند جهت حرکت سهم را تشخیص دهد. خط اول را که خط حرکت جهت‌دار مثبت نام دارد با علامت DI+ نشان می‌دهند. خط دیگر هم خط حرکت جهت‌دار منفی نام دارد که با علامت DI- برچسب‌گذاری می‌شود. البته در اندیکاتور حرکت جهت‌دار، یک خط دیگر نیز وجود دارد که به آن خط حرکت جهت‌دار می‌گویند که با ADX نشان داده می‌شود. این خط اختیاری است و می‌توان آن را ترسیم نکرد. به کمک این خط می‌توان تفاوت میان دو خط دیگر را نشان داد.

پس این اندیکاتور خود از سه شاخص جداگانه تشکیل شده است که همین امر می‌تواند منجر به ارائه سیگنال‌های معاملاتی مطلوبی شود. ADX در وهله اول وجود یا عدم وجود روند را شناسایی می‌کند. در گام بعد هم قدرت روند فعلی را بررسی می‌کند. اما دو شاخص دیگر یعنی DI+ و DI- در تشخیص جهت روند به کار می‌روند. پس می‌توان دریافت که از این سه خط در کنار هم‌دیگر در تعیین قدرت و جهت روند استفاده می‌شود.

این اندیکاتور هم‌چون اندیکاتورهای RSI، ATR و پارابولیک SAR از زمان توسعه تاکنون بسیار مورد استفاده قرار گرفته است و تحلیل‌گران بسیاری با تکیه بر آن اقدام به شناسایی روند سهام خود می‌کنند.

• در شرایطی که خط DI+ از خط DI- بالاتر باشد، فشار خرید و افزایش قیمت در سهم به میزان بیشتری دیده می‌شود.
• در شرایطی که خط DI+‌ از خط DI- پایین‌تر قرار بگیرد، فشار فروش در سهم بیشتر است و قیمت‌ها تمایل به ریزش دارند.
• این اندیکاتور در تشخیص جهت حرکت سهم نیز عملکرد خوبی دارد.
• تقاطع‌هایی که در این اندیکاتور وجود دارد می‌تواند منجر به صدور سیگنال‌های معاملاتی خرید یا فروش شود. مثلا اگر خط DI+ خط DI- را به سمت بالا قطع کند، احتمال شروع یک روند صعودی وجود دارد.
• فاصله بیشتر میان دو خط DI+ و DI- به منزله قدرت بیشتر در روند قیمتی بازار است. اگر خط DI+‌ در فاصله زیادی بالاتر از خط DI- باشد، سهم با قدرتی زیاد به سمت بالا حرکت می‌کند. اما اگر خط DI- در فاصله زیادی بالاتر از خط DI+ جای بگیرد، حرکت سهم به سمت پایین با قدرت فراوانی دنبال می‌شود.

در بخش‌های بعدی نحوه استفاده از این موارد را به منظور انجام معاملات و ورود به موقعیت‌های مختلف توضیح خواهیم داد.

نکته: اندیکاتور شاخص میانگین جهت‌دار (ADX) را هم می‌توان با اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار ترکیب کرد و از هر دو اندیکاتور در کنار هم استفاده کرد. ADX وظیفه دارد قدرت روند را در حرکت‌های روبه‌بالا و روبه‌پایین نشان دهد. اعداد بالاتر از ۲۵ در این خط نشان از قدرت بالای روند صعودی یا نزولی دارند.

بیشتر بخوانید

فرمول اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار

در زیر سه فرمول را می‌بینید که مربوط به سه خط این اندیکاتور هستند.

در فرمول‌های فوق، متغیر‌ها به این شرح هستند:

• DM+ یا حرکت جهت‌دار= قله کنونی – PH
• PH= بالاترین سطح قیمت پیشین
• DM-= کف قبلی سهم – کف کنونی سهم
• CDM= حرکت جهت‌دار فعلی
• ATR= میانگین واقعی محدوده حرکتی

در ادامه به توضیح فرمول بالا و انجام محاسبات خواهیم پرداخت.

آموزش محاسبه اندیکاتور DMI

به منظور محاسبه این اندیکاتور چند گام را باید دنبال کنید که به شرح زیر هستند:

• ابتدا لازم است مقادیر DM، +DM- و محدوده واقعی (TR) را برای هر دوره محاسبه کنید. در این اندیکاتور معمولا از دور‌‌های زمانی ۱۴ روزه به منظور تحلیل کمک گرفته می‌شود.
• در شرایطی که عدد حاصل از اختلاف قیمت قله کنونی و قله قبلی بیشتر از اختلاف قیمت کف کنونی و کف قبلی باشد از DM+‌ استفاده می‌شود
• اگر اختلاف قیمت کف کنونی و کف قبلی از اختلاف قیمت قله فعلی و قله قبلی بیشتر باشد، در آن صورت باید از DM- استفاده کرد.
• محدوده واقعی بزرگ‌ترین عدد در میان زوج‌های قله فعلی و دره فعلی، قله فعلی و قیمت بسته‌شدن قبلی یا کف فعلی و قیمت بسته‌شدن قبلی است.
• در مرحله بعدی لازم است که میانگین‌های ۱۴روزه DM+، DM- و TR را هموار کنید. به منظور به دست آوردن میانگین‌های همواره شده، مقادیر DM+ و DM- را وارد کنید.
• ۱۴ محدوده واقعی اول= مجموع ۱۴ محدوده‌ واقعی اول.
• مقدار ۱۴ محدوده واقعی بعدی= ۱۴ محدوده واقعی اول – (۱۴ محدوده واقعی قبلی/ ۱۴) + محدوده واقعی فعلی.
• مقدار همواره شده DM+ را بر مقدار هموارشده محدوده واقعی (ATR) تقسیم کنید. به این ترتیب DI+ محاسبه می‌شود. عدد به‌دست‌آمده را در ۱۰۰ ضرب کنید.
• از تقسیم DM- هموارشده بر TR هموارشده مقدار DI- به دست می‌آید که آن را نیز باید در ۱۰۰ ضرب کنید.
• به منظور محاسبه شاخص انتخابی حرکت جهت‌دار (DX) تفاضل DI+ و DI- را به دست می‌آوریم. سپس حاصل را بر مجموع DI+ و DI- تقسیم می‌کنیم. فراموش نکنید که در این محاسبات باید قدر مطلق تمامی مقادیر را درج کنید. در نهایت عدد به‌دست‌آمده را مانند مراحل پیشین در ۱۰۰ ضرب کنید.
• شاخص میانگین جهت‌دار یا ADX میانگین هموارشده شاخص DX است. برای محاسبه فرمول اندیکاتور ADX باید مقادیر DX را برای ۱۴ دوره اخیر محاسبه کنید و در ادامه نتایج را هموار کنید.

تفسیر شاخص حرکت جهت ‌دار

پیش‌تر و در آغاز آموزش اندیکاتور DMI هم گفتیم که مهم‌ترین هدف استفاده از این ابزار یافتن جهت روند در سهام مختلف و هم‌چنین دریافت سیگنال‌های معاملاتی است. حال می‌دانیم در شرایطی که خط DI+ خط DI-‌ را رو به بالا قطع کند، احتمال ایجاد یک روند صعودی وجود دارد. اما این مسئله چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟ این شرایط برای انجام معامله لانگ مناسب است. اما اگر خط DI+ خط DI- را به سمت پایین قطع کند، این امر خبر از احتمال وقوع یک روند نزولی می‌دهد. مسئله‌ای که ایجاد یک سیگنال فروش را در پی دارد؛ در نتیجه می‌تواند آغاز یک معامله شورت باشد.

نکته مهمی که در آموزش اندیکاتور DMI باید به آن دقت کرد این است که این ابزار (هم‌چون سایر اندیکاتورها) علاوه بر سیگنال‌های مفیدی که تولید می‌کند، احتمال ایجاد سیگنال‌های اشتباه و بد نیز دارد. مثلا ممکن است سیگنال‌ها از ادامه روند صعودی خبر دهند؛‌ در شرایطی که این روند ادامه‌دار نباشد و متوقف شود.

به جز مواردی که ذکر آن رفت، این اندیکاتور به عنوان ابزار تایید نیز به کار می‌رود. یعنی از این اندیکاتور می‌توان برای تایید روند یا تایید معاملات نیز استفاده کرد. در مواقعی که DI+ در بالای DI- در فاصله زیادی قرار داشته باشد، روند دارایی می‌تواند با قدرت در مسیر رو به رشد خود حرکت کند. از این مسئله می‌توان برای تایید معاملات لانگ فعلی و یا دریافت یک سیگنال جدید معامله لانگ بر اساس سایر متدهای ورودی استفاده کرد.

به طور معکوس، قرار گرفتن خط DI- در بالای خط DI+ و با فاصله زیاد، قدرت روند نزولی را تایید می‌کند. این امر تاییدکننده موقعیت‌های شورت نیز هست.

قدرت روند

از آن‌جا که مهم‌ترین کاربرد DMI‌ تجزیه و تحلیل قدرت روند است، پس تمرکز باید روی خط ADX باشد. سازنده این اندیکاتور اعتقاد داشت که اعداد بالای ۲۵ از وجود یک روند قوی در سهم خبر می‌دهند. اما اعداد زیر ۲۰ نشان از ضعف یا غیرموجود بودن روند دارند. فاصله میان ۲۰ و ۲۵ محدوده‌ای خنثی یا غیرقابل وصف است که نمی‌توان بر اساس آن تصمیم‌گیری کرد. هرچند معامله‌گران با تجربه این محدوده را نیز بررسی می‌کنند. پیش‌تر هم اشاره شد که قوت یا ضعف روند مسئله‌ای است که در گرو نمودار است. تحلیل وقایع گذشته به ما کمک می‌کند که مقادیر مناسبی به دست آوریم.

نکته: وایلدر از این اندیکاتور برای تحلیل ارز و کالاهایی استفاده می‌کرد که در مقایسه با سهام، نوسان بیشتری دارند و روندشان هم قوی‌تر است. این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که از مقادیر مذکور نه فقط برای تحلیل قدرت یک روند، بلکه می‌توان برای سیگنال‌های تولیدی استفاده کرد.

تقاطع‌ها

تقاطع‌ دو خط DI+ و DI-‌، همان‌گونه که در بخش آموزش اندیکاتور DMI بیان کردیم، در روندهای صعودی و نزولی تفاسیر متفاوتی دارد.

در روندهای صعودی

در این شرایط خط ADX باید بالای ۲۵ قرار بگیرد. هم‌چنین خط DI+ از بالای خط DI- عبور می‌کند. حد ضرر باید روی مقدار LOW در روز جاری قرار گیرد. اگر حدضرر فعال نشد، نیازی به فروش زودهنگام دارایی نیست. یعنی اگر DI- هم از DI+ عبور کند ولی LOW نقض نشده باشد، باز هم نباید سیگنال را رها کنید. دقت کنید با افزایش ADX سیگنال تقویت خواهد شد. هرچه میزان ADX بالاتر رود، بهتر است میزان حد ضرر هم به مرور افزایش پیدا کند.

در روندهای نزولی

این روندها به منظور اتخاذ پوزیشن معاملاتی فروش استقراضی یا شورت مورد استفاده قرار می‌گیرند. مجددا نیاز است که ADX بالاتر از ۲۵ باشد تا بتوان روند قوی را استنباط کرد. اما در روند نزولی برخلاف روند صعودی، باید DI- از بالای DI+ عبور کند. به این ترتیب حد ضرر باید در میزان High روز جاری قرار داده شود. چنان‌چه DI+ از DI- عبور کند ولی High نقض نشده باشد، نیازی به رها کردن سیگنال نیست. مجددا با افزایش ADX سیگنال ارائه‌شده تقویت خواهد شد. با توجه به این مسئله، بهتر است که معامله‌گر حدضرر خود را به مرور کم کند و پایین بیاورد.

محدودیت‌های اندیکاتور حرکت جهت‌دار

این اندیکاتور خود زیرمجموعه یک سیستم بزرگ‌تر یعنی ADX یا شاخص میانگین جهت‌دار است. جهت روند را که توسط DMI شناسایی می‌شود، می‌توان با قدرت روند که از ADX به دست می‌آید ترکیب کرد. در اندیکاتور ADX اعداد بالاتر از ۲۰ به منزله قدرتمندی روند صعودی تلقی می‌شوند.

این اندیکاتور خود زیرمجموعه یک سیستم بزرگ‌تر یعنی ADX یا شاخص میانگین جهت‌دار است.

مقادیر DI+ و DI- و هم‌چنین تقاطع‌ها، بر اساس قیمت‌ها و وقایع پیشین بازار به دست می‌آیند. پس نمی‌توان گفت این آیتم‌ها در کنار هم الزاما آینه رخدادهای پیش‌رو هستند.

محدودیت بزرگی که در این اندیکاتور به چشم می‌خورد، سیگنال‌های غلطی است که می‌تواند موجب ضرر معامله‌گر شود. چه بسا یک تقاطع در نمودار اتفاق بیفتد و سیگنال‌های متعددی صادر شود. ولی هیچ‌گونه واکنشی از جانب قیمت در نمودار سهم به چشم نخورد. حال در نظر بگیرید شخصی با تکیه بر این سیگنال وارد سهم شده باشد. اگر خوشبینانه نگاه کنیم، این فرد هیچ تغییری در میزان دارایی خود نخواهد دید (اگر متضرر نشود). هم‌چنین در بازه‌ای از زمان، ممکن است شاهد قطع چندباره خطوط توسط یک‌دیگر باشیم. اما نمی‌توان تمام این تقاطع‌ها را به منزله سیگنال تلقی کرد.

زمانی که در روندهای بزرگ و به صورت بلندمدت معامله می‌کنیم، می‌توان نمودار قیمت را در بلندمدت رصد کرد. یا می‌توان با ترکیب اندیکاتور ADX روندهای قوی را بهتر شناسایی کرد. به این ترتیب به میزان زیادی از خطاهای موجود در اندیکاتور کاست.

نکته: دقت کنید که مقادیر DMI به طور مستقیم می‌توانند از قدرت یا ضعف یک روند خبر دهند. پس ارائه سیگنال به این مقادیر بستگی دارد. این مسئله خود عاملی است که تعبیر و تفسیر معامله‌گر در آن دخیل است. از آن‌جا که مقادیر مورد قبول در نمودار ممکن است تغییر کنند، باید تعدادی از داده‌های قبلی نمودار را بررسی کرد. تحلیل‌گران تکنیکال به خوبی می‌توانند با رصد وقایع پیشین، تصمیمات درستی بگیرند.

مقایسه اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار و اندیکاتور آرون

به لحاظ ساختار، هر دو اندیکاتور DMI و اندیکاتور آرون (Aroon) از دو خط اصلی تشکیل شده‌اند. البته اندیکاتور DMI یک خط دیگر هم دارد که اختیاری است. هر دو اندیکاتور می‌توانند حرکات مثبت و منفی بازار را نمایش دهند و در تشخیص جهت روند عملکرد خوبی از خود نشان دهند.

تفاوت این دو اندیکاتور در محاسبات و فرمول آن‌هاست. پس با توجه به این مسئله بدیهی است که تقاطع‌هایی که میان خطوط موجود در این اندیکاتورها رخ می‌دهد، در زمان‌های متفاوتی ایجاد می‌شود و به همین دلیل سیگنال‌های صادرشده از جانب این دو اندیکاتور با هم متفاوت خواهند بود.

جمع‌بندی

اندیکاتور DMI در ترکیب خود از سه خط DI، +DI- و ADX استفاده می‌کند. از ترکیب این سه خط به منظور تعیین جهت حرکت و قدرت روند استفاده می‌شود. مانند سایر اندیکاتورها، این اندیکاتور نیز می‌تواند سیگنال‌های معاملاتی مختلفی ارائه کند.

به کمک رفتار و نحوه حرکت خطوط در این اندیکاتور، می‌توان سهام را تحلیل کرد. در شرایطی که خط DI+ در بالای خط DI- قرار داشته باشد و ADX بالاتر از ۲۵ باشد، می‌توان از روند صعودی در سهم مطلع شد. در شرایط معکوس یعنی ز مانی که DI- بالاتر از خط DI+ قرار دارد و ADX‌ بالاتر از ۲۵ است احتمال آغاز روند نزولی در سهم وجود دارد.

دقت کنید که اندیکاتور حرکت جهت‌دار نیز محدودیت‌هایی دارد و ممکن است تمامی سیگنال‌هایی که صادر می‌کند صحیح نباشند. به همین دلیل بهتر است نمودار قیمت را به صورت بلندمدت بررسی کنیم چرا که داده‌های خطوط این اندیکاتور با توجه به تاریخچه قیمتی و وقایعی که قبلا اتفاق افتاده‌اند، تعیین می‌شوند. بازه‌های بلندتر موجب کاهش خطا و دریافت سیگنال‌های صحیح‌تر خواهند شد.

اندیکاتور ADX چیست؟ آموزش دریافت سیگنال‌های طلایی با اندیکاتور ADX

اندیکاتور ADX چیست؟ یک نکته بسیار مهم در معامله‌گری وجود دارد که در تمام بازارهای مالی صدق می‌کند؛ همراه شدن با روند‌های قوی، شانس معامله‌گر را برای کسب سود به مراتب افزایش می‌دهد و مانع از تحمیل ضررهای سنگین به او می‌گردد. در همین راستا اندیکاتورهایی برای شناخت روند‌ها و پیش‌بینی میزان قدرت آن‌ها ابداع شده است که کاربردهای بسیار زیادی دارند. در این مقاله قصد داریم به آموزش اندیکاتور ADX بپردازیم که به عنوان شاخص قدرت روند ارزیابی می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا هرآنچه لازم است به عنوان تحلیلگر تکنیکال بدانید را بررسی کنیم.

فهرست عناوین مقاله

اندیکاتور ADX چیست؟

Average Directional Movement Index یا شاخص میانگین حرکت جهت‌دار به عنوان یکی از مهم‌ترین اندیکاتورهای حال حاضر تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود که از سوی تحلیلگران بسیاری مورد توجه قرار می‌گیرد. اما هدف از ابداع اندیکاتور ADX چیست و چه سیگنال‌هایی را می‌توان از آن دریافت نمود؟

همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، این اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین اندیکاتور قدرت روند سهم‌ها را در بازار پیش‌بینی می‌کند. به این ترتیب که با استفاده از میان‌گیری قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص، روند سهم را در آینده مشخص می‌کند. در حالت پیش‌فرض نرم‌افزارهای محاسبه این اندیکاتور بازه زمانی 14 روزه را برای این منظور در نظر می‌گیرند. این در حالی است که امکان تعیین بازه‌های زمانی دیگر نیز برای محاسبه اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین روابط اندیکاتور ADX وجود دارد.

اندیکاتور ای دی ایکس در ردیف اسیلاتور‌ها یا نوسان‌گرها قرار می‌گیرد. این اندیکاتور بین 0 تا 100 در نوسان است. در ادامه در خصوص نحوه تحلیل این اندیکاتور روی نمودار توضیح می‌دهیم. اگر با مفهوم اندیکاتور آشنا نیستید پیشنهاد می کنیم مقاله اندیکاتور چیست را مطالعه کنید.

تحلیل اندیکاتور ADX روی نمودار قیمت

دو خط کمکی تحت عنوان DI+ و DI- در کنار خط اصلی ADX وجود دارد. نقش این دو خط کمکی در محاسبه روند قدرت نزولی یا صعودی در سهم بسیار مهم و کاربردی است. به‌گونه‌ای که وقتی خط DI+ بالاتر از خط DI- قرار بگیرد، قیمت‌ها در بازار روند صعودی پیدا می‌کند و در نتیجه اندیکاتور ADX نیز قدرت روند صعودی را محاسبه و ارزیابی می‌نماید. این در حالی است که اگر خط DI- بالاتر از DI+ قرار بگیرد، اندیکاتور قدرت روند نزولی را محاسبه می‌کند و باید شاهد نزولی شدن قیمت‌ها باشیم.

چه زمانی می‌توان از اندیکاتور ADX سیگنال‌های قدرتمند دریافت کرد؟

همان‌طور که اشاره کردیم، این اندیکاتور بین 0 تا 100 در نوسان است. سؤال اساسی که باید در این قسمت به آن پاسخ داده شود این است که در چه بازه‌ای از اعداد است که سیگنال‌های تولید شده از سوی این اندیکاتور از اعتبار بالایی برخوردار است. در حالت کلی از نظر کارشناسان تحلیل تکنیکال چهار بازه برای این شاخص می‌توان متصور بود که عبارت‌اند از:

• مقدار 0 تا 25: هیچ روندی در این بازه قابل مشاهده نیست.
• مقدار 25 تا 50: روند اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین نسبتا قوی در سهم شکل گرفته است.
• مقدار 50 تا 75: روند بسیار قوی در سهم ایجاد شده.
• مقدار 75 تا 100: روند فوق‌العاده قوی و معتبری شکل گرفته است.

بنابراین همان‌طور که در بالا مشخص است، هرچه شاخص ADX به سمت عدد 100 نزدیک شود، باید شاهد افزایش قدرت روندها و اعتبار سیگنال صادرشده باشیم. البته این مسئله به معنای آن نیست که شاخص‌های پایین برای تحلیلگر تکنیکال پیام خاصی به همراه ندارد. در حالت کلی اگر شاخص اندیکاتور ADX برای مدت بیش از 30 روز زیر عدد 25 باقی بماند، نشان‌دهنده آن است که سهم در یک بازه قیمتی قرار گرفته است. در چنین شرایطی است که احتمال شناسایی الگوهای قیمتی در سهم به مراتب افزایش پیدا می‌کند.

سؤالات متداول

1. رابطه بین جهت قیمت سهم با اندیکاتور ADX چیست؟

جهت قیمت سهم با اندیکاتور ADX رابطه مستقیم دارد. به عبار دیگر وقتی این اندیکاتور روند صعودی پیدا می‌کند، قدرت روند قیمت نیز افزایش می‌یابد و وقتی اندیکاتور روند نزولی به خود می‌گیرد، قدرت روند قیمت نیز کاهشی می‌شود.

2. آیا خط ADX در حال سقوط به معنای معکوس شدن روند قیمت سهم است؟

خیر؛ این اشتباه رایجی است که معمولا برخی تحلیلگران تکنیکال از اندیکاتور ADX برداشت می‌کنند. خط ADX در حال سقوط صرفا نشان‌دهنده آن است که روند قیمت در حال ضعیف شدن است. بنابراین نمی‌توان برداشت نزولی شدن یا صعودی شدن قیمت را از آن داشت.

3. چه زمانی در اندیکاتور ADX احتمال صدور سیگنال دارد؟

زمانی که دو خط DI+ و DI- در معرض تقاطع با یکدیگر قرار می‌گیرند، باید نسبت به صدور سیگنال توسط این اندیکاتور حساس شویم. البته ممکن است در اثر همه تقاطع‌ها سیگنال معتبری صادر نشود ولی این معیار می‌تواند شاخص مناسبی برای توجه بیشتر به خط ADX باشد.

4. حضور شاخص ADX در زیر عدد 25 نشانه چیست؟

وقتی این شاخص به زیر 25 کاهش پیدا می‌کند، اندیکاتور شاخص حرکت جهت‌دار میانگین نشان‌دهنده آن است که نوعی تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار وجود دارد. به گونه‌ای که اجازه شکل‌گیری هیچ‌گونه روند صعودی یا نزولی را در بازار نمی‌دهد. بنابراین در این محدوده بالانس و تعادل نسبتا پایداری در بازار حاکم است. به محض خارج شدن شاخص اندیکاتور ADX از 25 به سمت بالا باید منتظر شکل‌گیری روندهایی باشیم.

کلام پایانی

در این مقاله به آموزش اندیکاتور ADX پرداختیم. واقعیت این است که اندیکاتورهایی که قدرت روندها را ارزیابی و پیش‌بینی می‌کنند، از ارزش و اعتبار بسیار بالایی بین تحلیلگران حرفه‌ای تکنیکال برخوردار هستند. به این دلیل که اساسا امکان مقابله با روندها در بازارهای مالی وجود ندارد. بنابراین بهترین استراتژی آن است که افراد خود را با روندها همراه کنند. این اندیکاتور برای صدور سیگنال‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت با توجه به استراتژی معامله‌گران می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

نکته مهمی که باید در پایان در خصوص اندیکاتور ADX اشاره کنیم، آن است که یک تحلیلگر زمانی می‌تواند از این اندیکاتور به درستی بهره ببرد که که از قبل تمرین‌های عملی و واقعی متعددی را روی آن انجام داده باشد. برای این منظور ما در کلینیک سرمایه دو دوره تحلیل تکنیکال مقدماتی و دوره تحلیل تکنیکال پیشرفته را برای شما عزیزان آماده کرده‌ایم که به کمک آن‌ها می‌توانید زیر و بم اندیکاتورها و سایر ابزارهای کاربردی تحلیل تکنیکال را فرا بگیرید. رویکرد آموزش ما نیز معطوف به تمام بازارهای مالی از بورس گرفته نا بازار رمزارزها و فارکس است. تلاش کنید تا تحلیلگر معاملات شخصی خودتان باشید.