دانستنی هایی در مورد بیت کوین/ آیا باید بر روی بیت کوین سرمایه گذاری کرد؟
هم اکنون بسیاری از کارشناسان مدعی هستند که آینده از آن ارزهای دیجیتالی است و شاید با این دیدگاه سرمایه گذاری بر روی بیت کوین توجیه پذیر باشد اما قبل از سرمایه گذاری بر روی آن بهتر است تخصص و دانش آن را داشته باشید.
به گزارش خبرگزاری موج، رشد فزاینده قیمت رمز ارزها به خصوص بیت کوین این بازار را در صدر خبرها قرار داده است و اشتیاق به سرمایه گذاری در بیت کوین به طمع کسب سود بیشتر در حدی است که برخی فارغ از آنکه بدانند این بازار نیاز به تخصص و دانش دارند، قصد ورود سرمایه خود به این بازار را دارند. قبل از سرمایه گذاری بر روی بیت کوین خواندن این مطلب توصیه می شود.
ارز دیجیتال چیست؟ بیت کوین چیست؟
ارز دیجیتال به عنوان یک واحد پولی یا واسطه تبادل (جدا از واسطه های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه) می باشد که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می شود و مبنای آن صفر و یک است. این ارز که بر پایه اینترنت تعریف می شود دارای ویژگی های مشابه با پول فیزیکی است اما تراکنش های انتقال سرمایه را به صورت آنی و بدون مرز بین افراد انجام می دهد.
ارزهای دیجیتال به منظور امنیت و ناشناس بودن ساخته شده اند. تقلب در تراکنش های ارزهای دیجیتال جایگاهی ندارد. کسی مالک آن ها نیست و کسی نمی تواند آن ها را متوقف یا هک کند. آن ها غیرمتمرکز هستند و واسطه ها را حذف می کنند.
ارزهای مجازی و رمزارزها هر دو از نمونه های ارزهای دیجیتالی می باشند. با توجه به اینکه تعداد ارزهای دیجیتالی زیاد است اما بیت کوین، اتریوم، ریپل و لایت کوین از جمله ارزهای دیجیتالی مشهور هستند.
مزرعه استخراج ارز دیجیتال چیست؟
همان گونه که اشاره شد در اصطلاح انگلیسی به مزرعه استخراج، فارم ماینینگ می گویند. ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتالی یکی از بهترین راه ها برای کسب درآمد از طریق ارزهای دیجیتالی است. فارم ماینینگ یا مزرعه استخراج فضا یا سوله ای است که به دستگاه های استخراج ارز دیجیتال (اسیک ماینر) اختصاص یافته است. یک فارم ماینینگ یا مزرعه استخراج می تواند از تعدادی محدود تا چند هزار اسیک ماینر و منبع تغذیه همراهشان که در ساختاری قفسه مانند مرتب شده اند تشکیل شود.
رشد دیوانه وار قیمت بیت کوین در ده سال
نگاه به نمودار ده ساله قیمت بیت کوین بیانگر آن است که این ارز دیجیتالی در این ده سال رشد دیوانه واری داشته است. این رشد و بازدهی غیرقابل باور است و شاید همین انگیزه ای شده است تا عده ای به فکر سرمایه گذاری بر روی این ارز دیجیتال و یا حتی سرمایه گذاری بر روی استخراج آن بیفتند.
در ۲۴ تیرماه ۱۳۸۹ قیمت بیت کوین تنها ۰.۱ دلار بوده است! در بهمن ماه همان سال قیمت هر بیت کوین از یک دلار عبور می کند. در مرداد ماه سال ۱۳۹۱ و تقریبا پس از دو سال قیمت هر بیت کوین به ۱۰ دلار می رسد (بازدهی ۱۰۰ درصدی در دو سال). در فروردین ماه سال ۹۲ قیمت هر بیت سرمایهگذاری بر روی بیت کوین کوین از ۱۰۰ دلار عبور می کند. در مهرماه ۹۲ قیمت هر بیت کوین ۲۰۰ دلار را هم پشت سر می گذارد! رشد قیمت بیت کوین در پاییز سال ۹۲ شتابان تر می شود و در آذر ماه ۹۲ قیمت هر بیت کوین از هزار دلار عبور می کند! (رشد ده هزار درصدی در دو سال و نیم)
بعد از این رشد شتابان قیمت بیت کوین، روند نزولی آغاز می شود و قیمت بیت کوین در ظرف دو سال به زیر ۲۵۰ دلار می رسد! از مهرماه ۹۴ دوباره دوران رشد شتابان قیمت بیت کوین آغاز می شود و در طی دو سال قیمت بیت کوین به نزدیک ۱۸ هزار دلار می رسد.
دوباره بعد از این رشد شتابان، قیمت هر بیت کوین شروع به تنزل می کند و تا بهمن ماه ۱۳۹۷ به حدود ۳۵۰۰ دلار می رسد. از بهمن ماه ۹۷ تا بهمن ماه ۹۹ دوباره یک دوره رشد قیمت بیت کوین شروع می شود و قیمت این ارز دیجیتالی در آخرین روز دی ماه سال جاری به ۳۶ هزار و ۳۵۰ دلار می رسد. نکته قابل توجه این است که در ۲۰ دی ماه سال جاری قیمت این ارز به ۴۰ هزار و ۴۸۷ دلار هم رسید.
در دوره ده سال و نیمه بررسی قیمت بیت کوین، قیمت این ارز دیجیتال از ۰.۱ دلار به ۳۶۳۵۰ دلار رسیده است. بازدهی خارق العاده ای که هر کسی را برای سرمایه گذاری به وسوسه می اندازد!
چگونه بیت کوین بخریم؟
سرمایه گذاری بر روی استخراج این ارز دیجیتال هر چند که به دلیل قیمت برق ارزان در ایران به صرفه است اما دردسرهای خاص خود را دارد و عده خاصی به دنبال این نوع از سرمایه گذاری بر روی ارزهای دیجیتالی می روند. تعداد بیشتری از سرمایه گذاران به دنبال خرید بیت کوین می باشند. اما چگونه این ارز دیجیتالی خریداری می شود؟
در ابتدا باید گفت که بیت کوین شکل فیزیکی ندارد و به صورت دیجیتالی منتقل می شود. بنابراین خرید آن به صورت آنلاین و از طریق اینترنت صورت می گیرد.
آیا باید برای خرید بیت کوین چند هزار دلار پول داشت؟ پاسخ این پرسش خیر است و شما می توانید به رقم های بسیار کمتری بیت کوین را خریداری کنید.
امن ترین روش برای خرید بیت کوین مراجعه به یک وب سایت صرافی ارز دیجیتال است. هر چند که روش های دیگری برای خرید از جمله گروه های تلگرامی یا واتس آپی یا افراد حقیقی وجود دارد.
برای خرید بیت کوین از یک صرافی فقط کافی است چند گام ساده زیر را طی کنید:
نصب کیف پول بیت کوین
کیف پول های بیت کوین انواع مختلفی دارند که شما به راحتی می توانید آن ها را نصب کنید اما درباره امنیت کیف پول های بیت کوین تحقیق کنید.
کیف پولهای نرمافزاری این ارز دیجیتال رایگان و بهراحتی قابل نصب بر روی گوشیهای تلفن همراه (اندروید و iOS) یا کامپیوترهای شخصی (ویندوز، لینوکس و مک) هستند. برخی از کیف پولها هم تحت وب هستند و با مرورگرهای اینترنت (مانند کروم) میتوان به آنها متصل شد. اما کیف پولهای سختافزاری که امنیت بیشتری دارند، بهشکل فیزیکی موجود هستند و باید خریداری شوند.
پیدا کردن صرافی معتبر بیت کوین
اگر ساکن ایران هستید، خرید مستقیم بیت کوین با ریال و کارت بانکی از طریق سایتهای ایرانی یکی از بهترین گزینههای ممکن است. فقط کافیست کلمه «خرید بیت کوین» یا «خرید ارز دیجیتال» را در گوگل جستجو کنید تا با تعداد زیادی وبسایت صرافی ایرانی مواجه شوید.
معمولاً وبسایتهای صفحه اول گوگل همگی معتبر هستند و فقط در قیمت و کیفیت خدمات میتوانند متفاوت عمل کنند. مثلاً یک صرافی میتواند نسبت به سایرین نقدشوندگی بالاتری داشته یا از پشتیبانی بهتری برخوردار باشد. با این حال، به گوگل اتکا نکنید و حتماً قبل از ثبتنام در یک صرافی، از اعتبار آن مطمئن شوید. بررسی آدرس، شماره تلفن و سابقه فعالیت از جمله مهمترین مواردی هستند که باید بررسی کنید.
انجام احراز هویت با مدارک شناسایی
در اغلب صرافیهای ارز دیجیتال، سرمایهگذاری بر روی بیت کوین بهخصوص صرافیهای ایرانی، پس از ثبتنام باید با ارسال تصویر مدارک شناسایی خود، احراز هویت کنید. احراز هویت برای این انجام میشود که صرافی مطمئن شود شما همان شخصی هستید که بیت کوین را خریداری کردهاید. این کار برای جلوگیری از کلاهبرداری و پولشویی احتمالی انجام میشود.
در اغلب صرافیهای ایرانی باید تصویر مدارک شناسایی خود (مثل کارت ملی و کارت بانکی) را برای صرافی بفرستید تا حساب شما را تأیید کند. برخی از صرافیها برای اطمینان بیشتر از شما درخواست عکس سلفی هم میکنند.
خرید بیت کوین و دریافت در کیف پول
در برخی از صرافیهای ایرانی، خریداران و فروشندگان افراد حقیقی هستند و صرافی فقط نقش واسطه را بازی میکند و از هر سفارش اندکی کارمزد برای خدمات خود برمیدارد. در بعضی دیگر از صرافیها، کاربران مستقیماً با خود صرافی معامله میکنند. پس از خرید بیت کوین، بعضی از سایتها بیت کوین را روی کیف پولهای موجود روی سایت ذخیره میکنند، اما برای امنیت بیشتر میتوانید بیت کوین خود را به کیف پول شخصی برداشت کنید.
آیا باید بر روی بیت کوین سرمایه گذاری کرد؟
هم اکنون بسیاری از کارشناسان مدعی هستند که آینده از آن این ارز دیجیتالی است و شاید با این دیدگاه سرمایه گذاری بر روی بیت کوین توجیه پذیر باشد اما در این بین چند نکته را نباید فراموش کرد:
اول اینکه ارزهای دیجیتالی توسط بانک های مرکزی کشورهای مختلف حمایت نمی شوند. در ایران نیز خرید و فروش آن با توجه به قوانین موجود هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست که خرید و فروش ارزهای دیجیتالی قانونی است یا غیرقانونی؟ البته استخراج این ارزها با مجوز قانونی است و هم اکنون سرمایه گذاران خارجی (به خصوص چینی ها) در برخی نواحی ایران اقدام به سرمایه گذاری جهت استخراج این رمز ارز کرده اند.
دوم اینکه باید مراقب بود که تجربه بورس در این ارز دیجیتالی تکرار نشود. همان گونه که گفته شد بیت کوین بعد از هر دوره رشد شدیدی ریزش شدیدی را نیز تجربه کرده است. فراموش نکنیم که قیمت بیت کوین از سال ۱۳۹۷ تاکنون روند صعودی را طی کرده است و از ۳۵۰۰ دلار به بیش از ۳۶ هزار دلار رسیده است. تقریبا رشد ده برابری داشته است. خرید این ارز دیجیتالی هم اکنون ریسک دارد و در این چند روز نیز قیمت بیت کوین تقریبا بین ۳۰ هزار دلار تا ۴۰ هزار دلار در نوسان بوده است. تنها در دو روز (۲۰ دی تا ۲۲ دی) قیمت بیت کوین تقریبا ۹ هزار دلار سقوط کرد.
سوم اینکه سرمایه گذاری در بیت کوین هم نیازمند تخصص و دانش است. پیام الیاس کردی کارشناس بازار سرمایه در گفتگویی گفت: با توجه به رکود و نزول بازارهای داخلی از جمله دلار و طلا این بازارها جذابیت خود برای سرمایهگذاری را از دست دادهاند و مردم متقاضی سرمایهگذاری در بازارهای جهانیاند. اما مشکل این است که بازار فارکس و رمزارزها پیچیدگیهای خاص خود را دارد و ورود به این بازارها نیازمند آموزش زیاد و کسب علم است و اگر سرمایهگذار بدون آگاهی وارد این بازار شود امکان دارد تمام سرمایه خود را در جریان معاملات از دست بدهد. وی افزود: سرمایهگذاری در بازارهایی مانند بیت کوین نکته حائز اهمیت این است که افراد در کف قیمتی وارد بازار شوند نه بعد از رشد بیش از اندازه این بازارها.
مزایا و معایب سرمایه گذاری در بیت کوین
بیت کوین یکی از محبوب ترین پول های الکترونیکی در جهان می باشد که به صورت همتا به همتا طراحی شده است.
بازار؛ گروه بورس و رمزارزها: بیت کوین یکی از محبوب ترین پول های الکترونیکی در جهان می باشد که به صورت همتا به همتا طراحی شده است. هیچگونه محدودیتی در خرید بیت کوین وجود ندارد و شما یا هر شخص دیگری از هر کجای دنیا می توانید به راحتی بر روی این ارزدیجیتالی سرمایه گذاری کنید.
رفته رفته با وجود پیشرفت روز افزون تکنولوژی شاهد این خواهیم بود که چگونه تک تک کسب و کارهای مختلف وابسته به دنیای پیشرفته می شوند و یکی از همین کسب و کارهای موفق متعلق به دنیای ارزهای دیجیتالی می باشد.
البته به جزء بیت کوین ارزهای دیجیتالی مختلفی در جهان وجود دارد که تعداد شان از ۱۰۰ هم بیشتر است! اما چیزی که سبب پر طرفدار بودن این ارز شده، وجود مزایای منحصر به فردی است که دارد!
البته نمی توان گفت که این ارز هیچ نقص یا عیبی ندارد! به همین خاطر هم قصد داریم تا در این مطلب هم به معایب و هم به مزایای بیت کوین بپردازیم در ادامه با ما همراه باشید.
مزایای سرمایه گذاری در بیت کوین
· نقد شوندگی در مقابل هر نوع واحد پولی در جهان
اولین و مهم ترین ویژگی مثبت بیت کوین این است که شما می توانید در حین فروش این ارز الکترونیکی، پول آن را به هر واحد رایجی که در جهان وجود دارد دریافت نمایید!
برای مثال می توانید بیت کوین های تان را بفروشید و در قابلش دلار، یورو و حتی ریال بگیرید! و این موضوع در حالی است که بسیاری از ارزهای دیجیتالی چنین قابلیتی را ندارند و نمی شود حتی آن ها را به راحتی فروخت چه برسد به اینکه بتوانید به صورت هر نوع واحد پولی دریافتش کنید!
· محبوبیت در بین کاربران
بیت کوین یک ارزدیجیتالی قدیمی و معتبر است که از سال ۲۰۰۹ تا به اکنون در بازار الکترونیکی وجود داشته و کارنامه موفقی دارد! و به همین دلیل هم چه بخواهید و چه نخواهید در کل جهان محبوب است، چراکه در همان با موفقیت های چشمگیری روبرو شد و به همین دلیل هم بسیاری از مردم خرید بیت کوین را به سایر ارزهای دیگر ترجیح می دهند.
· با بیت کوین تراکنش بین المللی داشته باشید
با بیت کوین حتی می توانید تراکنش های مالی آن هم در سطح بین المللی داشته باشید. در واقع با خرید بیت کوین هیچگونه کارمزد اضافه به از دریافت کننده داده نمی شود. برای مثال شما می توانید برای سرمایه گذاری بر روی این ارز حدود ۱ میلیون دلار از پول تان را با کمترین میزان کارمزد یعنی ۵ دلار انتقال دهید!
· با بیت کوین امنیت خواهید داشت
از دیگر مزایای چشم گیر بیت کوین که اتفاقا بسیار هم فاکتور مهمی به حساب می آید این است که دارای شبکه ای با بالاترین امنیت می باشد. برای اینکه این موضوع را بهتر درک کنید مثالی برای تان می زنیم.
در حالت عادی اگر بخواهید تراکنشی عادی انجام دهید از روش های مختلفی مانند استفاده مستقیم از کارت بانکی یا روش های پرداختی آنلاین بهره می برید و در هر صورت ریز تا درشت تراکنش هایی که از طریق حساب بانکی تان داشته اید بررسی شده و زیر نظر سازمان یا بانکی خاص است!
در صورتیکه برای خرید بیت کوین و معامله آن تنها چیزی که قابل بررسی و مشاهده می باشد، کیف پول دیجیتالی شماست و دیگر اجازه هیچگونه پیگیری و یا سوء استفاده و هک حساب بانکی تان توسط افراد سود جو وجود ندارد!
· هزینه تراکنش مقرون به صرفه
پس از خرید بیت کوین هنگامی که می خواهید تراکنش انجام دهید، نیازی به پرداخت هزینه های بالا نیست و با چند سنت می توان بیشتر تراکنش های تان را انجام دهید.
· مقاوم و بی واسطه
همانطور که در قسمت بالا به این موضوع اشاره ای داشتیم بیت کوین یک ارزدیجیتالی غیر مستقیم است که توسط تمامی کاربران متصل به آن کنترل می شود و هیچگونه مجموعه، بانک، موسسه و یا نهادهای دولتی در آن دست ندارند و از همین جهت می توان گفت که یک ارز بسیار مقاوم به شمار می رود.
· کمیاب و در عین حال معتبر و رایج
شاید فکر می کنید آنقدر بیت کوین وجود دارد که باعث پر طرفدار بودنش در کل جهان شده! در صورتیکه اینگونه نیست و تعداد نسبتا کمی در کل دنیا بیت کوین استخراج شده و خرید و فروش می شود اما با وجود کمیاب بودنش باز هم اعتبار دارد و موجب اعتماد مردم برای سرمایه گذاری بر روی آن شده است.
معایب سرمایه گذاری در بیت کوین
· مورد استفاده قرار گرفتن کلاهبرداران
در قسمت بالا از امنیت بیت کوین گفتیم که هنوز هم درست است اما متاسفانه بیت کوین یک شبکه خرید و فروش ناشناس است که همین موضوع بستری شده تا کلاهبرداران بتوانند از طریق آن پول های شان را انتقال دهند!
· قیمت های ناگهانی
بیت کوین قیمتی غیر ثابت و غیر پیش بینی دارد! و ممکن است مانند دلار در ایران وضعیتی نوسان دار داشته باشد. بسیاری از معامله گرها هر قیمتی که خودشان دوست دارند بر روی این ارز می گذارند و این ممکن است که گاهی اوقات در خرید بیت کوین دچار تردید شوید!
· امکان ضرر در خرید و فروش بیت کوین
یکی دیگر از معایب بیت کوین این است که احتمال ضرر هم در آن وجود دارد البته نه به برای همه! بلکه برای آن دسته از افرادی که بدون هیچ آگاهی از بازار بیت کوین شروع به فروش یا خرید آن می کنند و همین باعث ضررهای جبران ناپذیری به آن ها می شود.
· عدم وجود پشتیبان برای رسیدگی به مشکلات!
بیت کوین همانند بانکی نیست که اگرمشکلی برای حساب تان به وجود بیاید به سراغ رئیس آن بروید و مشکل تان را مطرح کنید! بیت کوین هیچ واسطه یا نهادی ندارد و توسط کاربران در سراسر جهان می چرخد و این به این معنی است که اگر مشکلی برای تان به وجود بیاید کسی نیست تا به آن رسیدگی کند.
البته مشکلات تنها زمانی به وجود می آیند که شما بدون آگاهی و آموزش های لازمه اقدام به خرید بیت کوین در بدترین زمان ممکن و یا فروش آن بکنید! و یا مثلا اگر گذرواژه خصوصی کیف پول خود را فراموش کنید برای همیشه سرمایه تان از دست خواهد رفت!
به طور کلی درست است که بیت کوین یک شبکه غیر متمرکز به شمار می رود اما باید در انتخاب مواردی همچون کیف پول مناسب و صرافی معتبر دقت کنید و از مشاوران زبده راهنمایی بگیرید.
معرفی صرافی ارز دیجیتال
یکی از مهم ترین اقداماتی که باید قبل از ورود به دنیای سرمایه گذاری الکترونیکی در نظر داشته باشید، انتخاب یک صرافی ارز دیجیتال مناسب و معتبر می باشد. در واقع کار صرافی مخصوص ارز این است که این امکان را برای شما فراهم می کند تا در ازای پول تان بیت کوین یا هر نوع ارزدیجیتالی را دریافت کنید.
صرافی های مخصوص ارزدیجیتال با صرافی های معمولی فرق دارند و معمولا به صورت یک پلتفرم یا وب سایت می باشند که شما یا سایر سرمایه گذاران باید به آن مراجعه کنید و معمولا تمامی تراکنش ها و معاملات مالی تان به صورت دورکاری انجام می شود و نیازی نیست که به نهاد یا موسسه سرمایهگذاری بر روی بیت کوین خاصی مراجعه کنید.
که البته همه صرافی ها باید حداقل یک نمایندگی فعال داشته باشند. جالب است بدانید که می توانید علاوه بر سرمایه گذاری در بیت کوین در این صرافی ها هم مشغول به کار شوید و درآمدزایی داشته باشید.
برای فعالیت در صرافی ارزدیجتال باید به نوع آن و ساختارش دقت کنید. برای مثال در برخی از این صرافی ها عملکرد به صورت خطی بوده و در برخی دیگر به صورت فیزیکی. آن هم به این صورت که ابتدا باید ارز دیجیتالی مورد نظرتان را که صرافی آن را ساپورت می کند را انتخاب کنید و بخرید تا در حساب تان ذخیره شود.
و در مرحله های بعدی در زمان مناسب باید اقدام به خرید و فروش ارز کرده و سودش را دریافت کنید. برخی از صرافی سرمایهگذاری بر روی بیت کوین های ارزدیجیتالی به صورت واسطه در میان خریدار و فروشنده قرار می گیرند و در هر معامله مبلغی را به عنوان کارمزد از آن کم می کنند.
البته در تمامی این پروسه ها زمانی موفقیت آمیز خواهند بود که یک صرافی معتبر را انتخاب کنید که در این میان پیشنهاد می کنیم به ارزینجا مراجعه نمایید.
این صرافی دارای پشتیبانی به صورت ۲۴ ساعته می باشد و اگر در هر ساعتی از شبانه روز مشکلی برای تان پیش بیاید و سوالی داشته باشید، می توانید با کارشناسان مربوطه صحبت کنید.
در چند سال اخیر که بازار ارزدیجتال در ایران بسیار داغ و پر طرفدار شده صرافی های زیادی شروع به فعالیت کرده اند که باید بگوییم در میان همه آن ها ارزینجا عملکردی قابل قبول داشته و سرمایه گذاران ایرانی زیادی از طریق آن به بازار ارز الکترونیکی وارد شده اند.
این صرافی به هیچ موسسه بانک یا نهاد خاصی وابسته نیست و همین امر موجب اعتماد مردم به آن شده است. البته صرافی های معتبر دیگری هم در ایران وجود دارد که می تونید با کمی جستجو در اینترنت، خواندن نظرات سرمایه گذاران و کاربران مختلف و همچنین تحقیقات گسترده تر بهترینش را برای معاملات خود انتخاب نمایید.
سرمایه گذاری در بیت کوین و رمز ارزها
بلاک چین، پول دیجیتالی، رمز ارز، بیت کوین، اتریوم و … اصطلاحاتی هستند که این روزها به وفور شنیده میشوند. خیلی از افراد علاوه بر سرمایه گذاری در بورس در خرید و فروش و سرمایه گذاری در بیت کوین و رمز ارزها نیز شرکت میکنند. ارزهای دیجیتال به دلیل سود دهی بالا در مدت کوتاه طرفداران بسیاری پیدا کرده است. نیز بازار داغی پیدا کرده است. برای ورود به این بازار باید همانند سایر بازهای مالی و صندوق سرمایه گذاری ، اطلاعات کافی در مورد ماهیت و سازوکار این ارزها داشته باشید. در این مقاله سعی بر آن داریم که مفاهیم اولیه مرتبط با این حوزه را بصورت ساده بیان کنیم.
آشنایی با مفاهیم و سرمایه گذاری در بیت کوین و رمز ارزها
بلاک چین ( Blockchain )
قبل از هر مطلبی در مورد رمز ارزها، باید با مفهوم بلاک چین آشنا شوید. بلاک چین، ترکیبی از واژههای Block بهمعنی بلوک و Chain بهمعنی زنجیره میباشد. بلاکچین ( زنجیرهای از بلوکها ) سیستمی برای ذخیره و اشتراک گذاری اطلاعات میباشد. ویژگی خاص این فناوری نسبت به سایر ابزارها، ذخیره سازی غیرمتمرکز و رمزگذاری پیچیده آن میباشد که امکان هک و تغییر اطلاعات توسط فرد یا افراد خاصی را غیرممکن میسازد. برای درک این ویژگی به طور مثال، یوتیوب یا آپارات را در نظر بگیرید. همه افراد امکان اشتراک گذاری فایل و اطلاعات در این شبکه ها را دارند ولی بدلیل ذخیره سازی متمرکز این اطلاعات در سرورهای محدود و مشخص، دسترسی های ویژه مدیران این شبکهها، امکان حذف و تغییر محتوای آنها توسط مدیران وجود دارد. مثلا مدیران آپارات میتوانند یکی از ویدیوهایی که شما بارگذاری کردهاید را حذف کنند و شما و کاربران دیگر اختیاری در این زمینه ندارید. در شبکه بلاکچین، اطلاعات بصورت غیرمتمرکز و بر روی سیستم همه کاربران ذخیره میشود و تغییر یا حذف آنها نیاز به تایید همه یا اکثر کاربران دارد، و این ویژگی وجه تمایز این فناوری میباشد؛ به همین دلیل بیشتر رمز ارزها از بستر بلاکچین استفاده میکنند.
رمزارز ( Cryptocurrency )
ارزهای دیجیتال ماهیت فیزیکی ( مانند سکه یا پول کاغذی ) ندارند و در واقع رشتهای از کدهای کامپیوتری بر اساس معادله های پیچیده ریاضی میباشند. نکته ای که باید توجه داشت این است که همه ارزهای دیجیتال، رمزگذاری شده نیستند. واژه کریپتوکارنسی، اشاره به ارزهای دیجیتال رمزگذاری شده دارد. برخی از رمز ارزها مانند پی پال ممکن است، تحت کنترل دولتها یا سازمانهای مشخصی باشند؛ ولی بیشتر رمز ارزها غیرمتمرکز بوده و تحت کنترل فرد یا نهادی نیستند. پشتوانه رمزارزها، اعتماد و محبوبیت عمومی آنها توسط کاربران می باشد.
هدف رمزارزها
در حال حاضر، رمزارزهای زیادی اختراع شدهاند، که هدف اکثر آنها تمرکز زدایی است. به عبارتی کنترل و تسلط دولتها و سازمانها، بر سیستم مالی و پولی و هزینهها و مشکلات مربوط به تبادل و انتقال پول، باعث ایجاد و گسترش تفکری شده است تا با ایجاد پولهای دیجیتال، هزینه مبادله را حذف کنند یا کاهش دهند و کنترل دولتها و نهادها را بر سیستم مالی و پولی حذف کنند. البته ممکن است هدف اصلی یک رمز ارز مانند ترونیکس ( TRX ) موضوع دیگری باشد. رمز ارز ترون ( Tron ) یک پلتفرم غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین است، که هدف آن ایجاد یک شبکه جهانی اشتراکگذاری مطالب رایگان در حوزه سرگرمی است. رمز ارز ترونیکس به سازندگان محتوا این امکان را میدهد تا مستقیما با کاربران در ارتباط باشند و سود کار خود را از آنها دریافت کنند با این اتفاق سازمانهای مرکزی فعلی که واسطهای برای سازندگان هستند حذف میشوند. مثال دیگر شبکه اجتماعی تلگرام است، که قصد دارد ارز اختصاصی خود بنام گرام ( Gram ) را منتشر کند.
کاربرد رمزارزها
رمز ارزها، در صورت پذیرش عمومی و جلب اعتماد کاربران میتوانند همانند پول های رایج، ابزار مبادله یا ذخیره ارزش باشند. همانطور که گفته شد یکی از ویژگیهای بارز این ارزها امکان مبادله مستقیم آنها بدون هزینه و در کمترین زمان میباشد. برای مثال فروشندگان کالا یا خدمات میتوانند، در ازای فروش محصولات خود بجای پول های رایج رمزارز دریافت کنند و کالاهای خود را بر اساس این ارزها قیمت گذاری کنند. این ارزها همچنین بر اساس پولهای رایج در بازارها معامله میشوند.
بیت کوین ( Bitcoin )
از بیت کوین بعنوان پادشاه ارزهای دیجیتال یاد میشود. نمونه اولیه و موفق ارزهای رمزنگاری شده بر پایه بلاکچین، بیت کوین است که در سال 2009 به بازار عرضه شد. هویت پدید آورنده بیتکوین مشخص نیست. گفته میشود ( ساتوشی ناکاموتو ) مخترع بیتکوین است. هویت واقعی او هنوز مجهول است. حدود 50 درصد بازار ارزهای رمزنگاری شده در اختیار بیت کوین است و تغییرات قیمت بسیاری از رمز ارزها با تغییرات قیمت بیت کوین همبستگی بالایی دارد. از ارزهای محبوب دیگر می توان به اتریوم (ETH)، ریپل (XRP) ، مونرو (XMR)، تزوس (XTZ) و بایننس کوین (BNB) اشاره کرد.
استخراج یا تولید رمزارز
همانطور که گفته شد رمزارزها در واقع رشته ای از کدهای کامپیوتری هستند که بر اساس معادلات پیچیده ریاضی تولید میشوند. افرادی که با مسایل فنی این ارزها و الگوهای آنها آشنایی دارند، با استفاده از پردازندههای پیشرفته کامپیوتری، این ارزها را تولید میکنند. به این فرایند ماینینگ یا استخراج و به این افراد ماینر گفته میشود. مساله مصرف برق نیز که در این مقوله مطرح میشود به دلیل استفاده از پردازنده های صنعتی است که عموما مصرف برق بالایی دارند.
نحوه نگهداری رمز ارزها
ارزهای رمزنگاری شده در کیف پولهای دیجیتال نگهداری میشوند. این کیف پولها عموما دارای یک کلید عمومی و یک کلید اختصاصی هستند. کلید عمومی، کاربردی شبیه شماره حساب بانکی فرد را دارد و کلید خصوصی مانند رمز کارت بانکی، یا رمز اینترنت بانک است؛ و افشا یا فراموشی آن باعث از دست دادن دارایی فرد میشود. یکی از نکات قابل توجه در این زمینه این است، که امکان برگشت یا ابطال انتقال رمز ارزها وجود ندارد. چنانچه فردی مبلغی از ارزهای خود را به اشتباه به کیف پول فرد دیگری منتقل کند امکان اصلاح یا ابطال تراکنش وجود ندارد. در شبکه افراد با کیف پول های خود شناخته میشوند و برای انجام تراکنش نیازی به داشتن هویت واقعی افراد نیست؛ ولی کلیه تراکنشها بین کیفهای پول بصورت شفاف ثبت و نگهداری میگردد و همه کاربران به آن دسترسی دارند.
کسب سود از رمزارزها
از دو طریق می توان در حوزه رمزارزها کسب درآمد کرد. راه اول همان فرایند استخراج یا تولید این ارزها میباشد، که نیاز به آشنایی سرمایهگذاری بر روی بیت کوین با مسایل فنی و داشتن امکانات و سرمایه گذاری اولیه دارد. راه دوم خرید و فروش این ارزها و استفاده از نوسانات قیمت آنها میباشد. نکتهای که باید توجه داشت این است، که تاکنون رمز ارزها از نظر حقوقی و قوانین کشورها به رسمیت شناخته نشده اند و بر مبادلات آنها، نظارت مدون و مشخصی وجود ندارد و بیشتر بر اساس اعتماد کاربران در صرافیهای مختلف معاملات انجام میشود و امکان کلاهبرداری از افراد ناآشنا بسیار بالاست. از آنجا که کشور ما درگیر موضوعات تحریم نیز میباشد. این ریسک به مراتب بیشتر بوده و در صورت سوء استفاده یا کلاهبرداری امکان پیگیری و شکایت عملا وجود ندارد. البته اخیرا پلتفرمهای بومی نیز در این حوزه فعال شدهاند که قابلیت اعتماد بیشتری دارد و مزیت آنها قبول ریال در معاملات است. در صورتیکه جهت خرید و فروش در صرافیهای خارجی باید از دلار، یورو یا سایر ارزها استفاده کنید؛ که نقل و انتقال این ارزها مسایل و مشکلات خود را دارد.
نکته نهایی اینکه بررسی نوسانات قیمت رمز ارزها، بیانگر نوسان بالا و در نتیجه ریسک بالای آنها می باشد لذا سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری در این حوزه باید همه جوانب را درنظر بگیرند.
آیا بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال آینده خوبی برای سرمایه گذاری دارند؟
بیت کوین در سال گذشته چند سقف جدید قیمت را لمس کرد و در این بین هم البته بارها اصلاح شد. اتریوم، دومین ارز دیجیتال محبوب بازار نیز در ترند صعودی بازار در سال گذشته، قیمتهای بالایی را تجربه کرد.
در تمام این مدت، علاقه مردم به ارزهای دیجیتال بهشدت افزایش یافته است؛ حالا ارزهای دیجیتال نه تنها در بین سرمایهگذاران، بلکه در فرهنگ عامه نیز موضوعی داغ هستند، از سرمایهگذاران قدیمی مانند ایلان ماسک گرفته تا بچههای دبیرستانی. اما این صنعت در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و همچنان در حال تکامل است؛ شاید دلیل نوسانات شدید قیمت بیت کوین هم به علت نوپایی این بازار باشد.
پیشبینی اینکه ارزهای دیجیتال در درازمدت به کجا میروند دشوار است، اما حداقل در کوتاه مدت شاهد وضع مقررات کریپتویی در برخی کشورها و پذیرش نهادی آنها و همینطور استفاده از آنها در انجام موارد محدودی از پرداختها بودیم. چنین اتفاقاتی کمک میکنند تا درک بهتری از آینده بازار و فضای رمز ارزها داشته باشیم.
وضع قوانین مربوط به ارزهای دیجیتال
قانونگذاران در ایالات متحده و سراسر جهان در تلاش هستند تا قوانین و دستورالعملهایی را برای ایمنتر کردن ارزهای دیجیتال برای سرمایهگذاران و داشتن جذابیت کمتر برای مجرمان سایبری وضع کنند. امروزه بسیاری از صاحب نظران معتقدند قانونگذاری یکی از بزرگترین الویتها در صنعت ارزهای دیجیتال است.
جروم پاول، رئیس فدرال رزرو گفته است که برای ممنوعیت ارزهای دیجیتال در ایالات متحده برنامهای ندارد. درحالی که گری جنسلر ، رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا به طور مداوم در مورد نقش آژانس خود و کمیسیون معاملات آتی کالا در نظارت بر این صنعت تاکید کرده است. جنسلر اخیراً تا آنجا پیش رفت که گفت «اگر مقررات سختگیرانهتر وضع نشود، سرمایهگذاران احتمالاً آسیب خواهند دید». بهعلاوه، اظهارات جنسلر و پاول با دیدگاه دولت بایدن و سایر قانونگذاران ایالاتمتحده که معتقدند مقررات بیشتری در مورد ارزهای دیجیتال موردنیاز است، سازگار است.
لایحه زیرساختی دو حزبی که سال گذشته توسط رئیسجمهور آمریکا امضا شد، شامل مقرراتی برای گزارش مالیات بر ارزهای دیجیتال است که میتواند ردیابی فعالیتهای مربوط به ارزهای دیجیتال در بین آمریکاییها را آسانتر کند. کارشناسان میگویند سرمایهگذاران باید هرگونه سود یا زیان در داراییهای رمز ارزی خود را ثبت کنند.
اینگونه تصمیمات نظارتی میتواند بر قیمت ارزهای دیجیتال و بازار بیثبات آنها هم تأثیر بگذارد. نوسانات بازار باعث شده تا کارشناسان سرمایهگذاری توصیه کنند کمتر از ۵ درصد از کل سبد مالی خود را برای بازار رمز ارزها نگه دارید.
بن وایس ، مدیرعامل یکی از پلتفرمهای خرید ارزهای دیجیتال به نام CoinFlip، میگوید: «قانونگذاری معقول برای همه یک برد است. این به مردم اعتماد بیشتری نسبت به رمز ارزها میدهد، اما من فکر میکنم این چیزی است که باید برای آن وقت بگذاریم و باید آن را درست انجام دهیم».
تأیید ETF بیت کوین
در حال حاضر تأیید ETF یا همان صندوق قابل معامله بیت کوین پیشرفت بزرگی در این زمینه است. در سال گذشته صندوق قابل معامله بیت کوین رسماً در بورس نیویورک فعال شد و روشی جدید برای سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال به وجود آورد. به این ترتیب سرمایهگذاران میتوانند مستقیماً از کارگزاریهای سرمایهگذاری بر روی بیت کوین سنتی که ممکن است قبلاً در آنها حساب داشته باشند، این صندوقها را بخرند.
پذیرش نهادی ارزهای دیجیتال
شرکتهای بزرگ در صنایع مختلف در سال ۲۰۲۱ به ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین علاقه نشان دادند و روی آن سرمایهگذاری کردند. برای مثال، بزرگترین شرکت سینما زنجیرهای جهان، AMC، اخیراً اعلام کرده است که میخواهد امکان پرداخت با بیت کوین را برای خرید بلیطهایش فعال کند. برخلاف ارزهای فیات و پولهای رایج، برای خرید و فروش بیت کوین و استفاده از آن نیازی به کسب اجازه از یک مرجع متمرکز مثل بانکها ندارید. از آنجایی که کاربران در شبکه غیر متمرکز بیت کوین به صورت همتا به همتا به یکدیگر متصل هستند، تراکنشها اینجا به صورت فوری انجام میشود .
شرکتهای فینتک (Fin-tech) مانند پیپال و اسکوئر نیز امکان انجام پرداخت کریپتویی را به کاربران میدهند. از سویی علیرغم سرمایه گذاری بزرگ کمپانی تسلا روی بیت کوین، این شرکت تابحال در پذیرش پرداختهای بیت کوینی کمی با دست لرزان عمل کرده است. شرکت بزرگ آمازون با به اشتراک گذاشتن یک آگهی استخدام و دعوت به همکاری متخصصان حوزه ارزهای دیجیتال، شایعاتی را مبنی بر پذیرش رمز ارزها به راه انداخته است.
در کل آنچه شاهدش هستیم این است که مؤسسات بزرگ به سوی صنعت رمز ارزها جلب شدهاند و سرمایه نهادی زیادی به این بازار سرازیر شده است. از سوی دیگر، هر چه خردهفروشان بیشتری پرداختهای کریپتویی را میپذیرند، چشمانداز این صنعت در آینده امیدوار کنندهتر میشود.
پذیرش نهادی بیت کوین میتواند موارد استفاده بیشتری را برای کاربرد روزمره آن به همراه داشته باشد و به نوبه خود بر قیمت این دیجیتال هم تأثیر بگذارد. هیچ چیز تضمین شده نیست، اما اگر ارز دیجیتال ارزشمندی را برای ذخیره بلندمدت بخرید، هرچه موارد استفاده از آن در دنیای واقعی بیشتر باشد، احتمالاً تقاضا برای آن زیاد شده و ارزشش هم افزایش مییابد.
پولکادات (Polkadot) چیست؟
در فهرست برترین ارزهای دیجیتال که رصد کنیم، یکی از ارزهای دیجیتالی که جزو ۱۰ رمزارز برتر جهان نیز محسوب میشود، پولکادات (Polkadot) با نماد DOT است. این ارز دیجیتال که فقط یک ماه از عرضه آن به بازار میگذرد، موفق شده ششمین ارز دیجیتال برتر جهان لقب بگیرد. پولکادات خود را یک پروتکل منبع باز برای همه تعریف میکند. به ادعای سازنده، این گام بعدی در تکامل فناوری بلاک چین است. تیم توسعهدهنده تمرکزش را روی امنیت، مقیاسپذیری و نوآوری منعطف کرده است. به این منظور، لازم است زیرساختهای لازم ایجاد شوند به این ترتیب نه تنها امکان حمایت از ایدهها و مفاهیم جدید فراهم خواهد شد، بلکه از حصول قابلیت همکاری مناسب نیز اطمینان پیدا میکنیم.
چشمانداز آینده بیت کوین
بیت کوین به طور کلی شاخص خوبی از بازار کریپتو است، زیرا بزرگترین ارز دیجیتال از نظر ارزش بازار است و بقیه بازار تمایل دارد روندهای آن را دنبال کند.
قیمت بیت کوین در سال ۲۰۲۱ افزایش شدیدی داشت و در ماه نوامبر باگذشتن از مرز ۶۸۰۰۰ دلاری، قیمت بیسابقه دیگری را ثبت کرد. رکورد قبلی قیمت بیت کوین هم ۶۰۰۰۰ دلار بود که اصلاح شد و حتی در تابستان گذشته، تا زیر ۳۰ هزار دلار هم سقوط کرد. در واقع به دلیل این بیثباتی است که کارشناسان توصیه میکنند حداقل برای شروع کار، کمتر از ۵ درصد از سبد سرمایه گذاری خود را به ارزهای دیجیتال اختصاص دهید.
اما قیمت بیت کوین تا کجا بالا خواهد رفت؟ بسیاری از کارشناسان میگویند که بیت کوین روزی به صد هزار دلار هم میرسد و فقط باید دید چه زمان این اتفاق میافتد. به گفته نویسنده یک کتاب سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال، شخصی به نام کیانا دنیل ، گذشته بیت کوین سرنخهایی را ارائه میدهد تا بفهمیم که در آینده چه انتظاراتی باید از آن داشته باشیم. جهت خرید پولکادات و بیت کوین حتماً به صرافیهای معتبر مراجعه کنید. صرافی ارزهای دیجیتال بیت ۲۴ یکی از بهترین صرافیهای ارز دیجیتال در ایران است و روزانه کاربران بسیاری، معاملات خود را در این صرافی انجام میدهند.
سرمایه گذاری میلیاردرها روی بیت کوین
بیت کوین در ماه های اخیر با افزایش چشمگیر روبرو شده است و اوج سال ۲۰۱۷ خود را شکست و برای اولین بار در سه سال گذشته وارد کشف قیمت شد. قیمت بیت کوین در اوایل این ماه قبل از سقوط به ۴۲۰۰۰ دلار به ازای هر بیت کوین رسیده بود، از اوایل ماه اکتبر حدود ۳۰۰ درصد افزایش داشت. قیمت بیت کوین در حال حاضر حدود ۳۶۰۰۰ دلار معامله می شود و ارزش کلی آن ۶۸۰ میلیارد دلار است. اما نگاه افراد عادی شاید به سرمایه گذاری میلیاردرها روی بیت کوین بوده و باعث می شود مردم نیز به این بازار ورود پیدا کنند. مارک کوبان یکی از افراد میلیاردر است که شروع به سرمایه گذاری روی بیت کوین کرده است.
در حال حاضر، سرمایهگذار میلیاردر مارک کوبان، که گفته بود ترجیح سرمایهگذاری بر روی بیت کوین میدهد موز داشته باشد تا بیت کوین، به معامله گران رمز ارزها هشدار داد که مراقب افزایش نرخ بهره باشند اما فکر میکند بازار مالی غیرمتمرکز در حال ظهور میتواند بازی را برای رمز ارزها تغییر دهد.
کوبان که هم اکنون مالک دالاس ماوریکس NBA است و نام خود را به عنوان یکی از سرمایه گذاران اصلی کوسه در مجموعه های تلویزیونی شارک تانک معرفی و از طریق ایمیل اعلام کرد:« بیت کوین توسط سرمایه گذاران نهادی در سطح جهان جابجا میشود.»
بیتکوین از سوی سرمایه گذاران بزرگ و نهادی در طول سال گذشته حمایت شدهاست، برخی از آنها بیتکوین را خریداری می کنند تا در برابر تورمی که می ترسند در نتیجه اقدامات محرک همه گیر ویروس کرونا محافظت کنند. با این حال، کوبان انتظار ندارد که رئیسجمهور منتخب آمریکا، جو بایدن، پیگیر ۹/۱ میلیاردر دلار محرک ویروس کرونا باشد. در کوتاهمدت بسته و ادامه خرید اوراققرضه توسط بانک فدرال رزرو، تاثیر زیادی بر قیمت بیت کوین خواهد داشت.
کوبان گفت: «کل روایت قیمتگذاری بدهی تنها در صورتی واقعی است که نرخ بهره افزایش یابد و تا چه میزان افزایش یابد.» وی افزود: «این زمانی است که ما میتوانیم شاهد تاثیر قیمت همه داراییها باشیم.»
رئیس بانک مرکزی، جروم پاول، ترس از اینکه نرخ بهره زودتر از حد انتظار افزایش یابد را از بین برده و نشان میدهد صحبت کردن درباره ایجاد هر گونه تغییر در سیاست پولی دولت مرکزی بانک، بسیار زود است. بانک مرکزی در نظر دارد تا زمانی که تورم به هدف ۲ درصدی خود نرسیده نرخهای بهره را نزدیک به صفر نگه دارد.
بازارهای بورس از زمان سقوط ناشی از ویروس کرونا در ماه مارس به طور پیوسته صعود کردهاند و سرمایه گذاران در شرکتهایی مانند تسلا سرمایهگذاری کردهاند که شاهد افزایش قیمت سهام بیش از ۶۰۰ درصد در طی دوازده ماه گذشته بودهاست. کوبان گفت: «بیت کوین درست مانند هر سهامی است. این قیمت ناشی از عرضه و تقاضا است.»
با این حال، کوبان صنعت بیت کوین و ارزها را در حال تحول میداند و با نام گذاری ایده فنآوری بیت کوین و رمز ارزها گفت میتوان برای بازسازی ابزارهای مالی سنتی مانند وام و بیمه به عنوان تغییر بالقوه از رفتار بازار بیت کوین و رمز ارزها استفاده کرد. کوبان افزود: «من فکر میکنم که Defi میتواند آنچه بیت کوین را به روشهای مختلف تحریک میکند را تغییر دهد، اما تاثیر آن کوتاه مدت خواهد بود.»
با توجه به دادههای حاصل از DeFi Pulse، سرمایه گذاران در سال گذشته حدود ۲۲ میلیارد دلار در پروژههای Defi سرمایهگذاری کردهاند که این رقم در سال گذشته کمتر از ۱ میلیارد دلار بودهاست.
در حین رالی بیت کوین در سال ۲۰۲۰ هواداران طولانی مدت آن و ارز رمزها احساس میکنند در سال ۲۰۲۱ به اوج خود رسیدهاند. بیت کوین هم اکنون ارزشمند است زیرا دارای ویژگیهایی است که آن را برای ایفای نقش پول سودمند آماده میسازد. کریس بندیکسن، رئیس تحقیقات مدیر دارایی دیجیتال مستقر در لندن، در اظهارات ایمیل شده گفت: «هر چه بیت کوینهای مفیدتر به عنوان پول در آینده تبدیل شوند، ارزشمندتر خواهند شد. ارزیابی بیت کوین به وضوح موضوعی است که توسط نخبگان سرمایهگذاری به دقت در نظر گرفته میشود.»
بندیکسن گفت که انتظار دارد بیت کوین در نهایت از سرمایهگذاری نزدیک به ۱۲ میلیارد دلاری در بازار طلا پیشی بگیرد. او به محبوبیت رو به رشد آن در سالهای اخیر اشاره کرد:«سال به سال، ویژگیهای ارتباطی بیت کوین مانند نقدینگی در حال بهبود است، در حالی که ویژگیهای ثابت مانند کمیابی، حریم خصوصی و قابلیت انتقال آن بر روی کانالهای مخابراتی از بین نمیرود. این روند به طور مداوم بیت کوین را به پول مفید میکند، که به اعتقاد ما باعث خواهد شد سهم بیشتری از بازار پولی جهانی را به خود اختصاص دهد.»
برخی دیگر نیز این موضوع را تکرار کردهاند، با این استدلال که بازار در حال بلوغ بیت کوین به طور فزایندهای شبیه به کلاسهای دارایی سنتی است. نیگل گرین، مدیر اجرایی گروه مشاوره مالی از طریق ایمیل گفت: «علاقه پایدار و رو به رشد به بیت کوین هم از جانب سرمایه گذاران خرد و هم سرمایه گذاران نهادی وجود دارد. آنها در حال حاضر به طور فزایندهای به داراییها رسیدگی میکنند، مانند هر دارایی دیگری در سبد دارایی ها برای مثال، سود بردن، سرمایهگذاری مجدد، استفاده از نوسانات به نفع خود و استفاده از سایر گزینهها.
دیدگاه شما