مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری

• انتصابات در گروه هاي آموزشي ۳ دی ۱۳۹۸
• جشن شب يلدا در دانشگاه ايلام برگزار گرديد ۱ دی ۱۳۹۸
• اينفوگرافي اقدامات و برنامه هاي دانشگاه ايلام به مناسبت بزرگداشت هفته پژوهش و فناوري در سال 1398 ۱ دی ۱۳۹۸
• تقدير معاونت توسعه مديريت و منابع انساني استانداري ايلام و مدير ستاد اقامه نماز استان ايلام از رئيس دانشگاه ايلام ۱ دی ۱۳۹۸
• تبيين اقدامات و برنامه‎ هاي هفته پژوهش و فناوري دانشگاه ايلام در سال 1398 توسط رئيس دانشگاه در شبکه استاني ايلام ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• طرح پژوهش دکتر قاسمي استاد تمام دانشگاه ايلام رتبه اول آثار علمي وزارت آموزش و پرورش را کسب کرد ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• رئيس دانشگاه: مديريت دانشگاه ايلام به ايده «دانشگاه اجتماعي» براي تأثيرگذاري در روند توسعه استان باور و التزام دارد ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• گزارش تصويري برگزاري نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي، فناوري و فن بازار استان ايلام در دانشگاه ايلام ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• مراسم تقدير از پژوهشگران و فناوران برتر استان ايلام برگزار گرديد ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• گزارش تصويري مراسم تقدير از پژوهشگران برتر استان ايلام ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي، فناوري و فن بازار استان ايلام در دانشگاه ايلام افتتاح گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• عليرغم محدوديت هاي مالي بي سابقه در سال جاري، غرورانگيزترين دوران مديريت دانشگاه ايلام در همين سال رقم خورد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• جلسه نقد دو عنوان کتاب تأليفي دو تن از اعضاي هيأت علمي دانشگاه برگزار گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• کارگاه مهارت افزايي تکنيک هاي علمي و اجرايي کاشت بذر جنگلي و توليد نهال در دانشگاه ايلام برگزار گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• پژوهشگران برتر دانشگاه ايلام در سال تحصيلي 1398-1397 ۲۶ آذر ۱۳۹۸

ابزار اندازه گیری تاثیر اجتماعی:
بازده اجتماعی سرمایه گذاری (SROI)

در سال­های اخیر سرمایه­ گذاری تاثیرگذار، توجه بسیاری از گروه­ ها از جمله کسب­ وکارها، دولت­ها، سازمان­های اجتماعی و خیرین را به خود جلب کرده است. در سال 2009 میزان سرمایه­ گذاری تاثیرگذار در دهه پیش­رو 500 میلیارد دلار تخمین زده شد. همچنین ایجاد کارگروه سرمایه­ گذاری تاثیرگذار G8 و تشکیل صندوق نوآوری اجتماعی کاخ سفید از اهمیت روزافزون این موضوع حکایت دارد. با این حال علی­رغم این اهمیت، فضای اندازه ­گیری تاثیرات اجتماعی همچنان نوپا و تا حدود زیادی بدون ساختار است. فعالین این حوزه، هدف از ارزیابی تاثیرگذاری در چرخه سرمایه­ گذاری را موارد زیر می­ دانند:

برآورد تاثیر[1]: قبل از آغاز سرمایه‌گذاری، سازمان­ های سرمایه‌گذاری تاثیرگذار[2] علاقمندند که اثر بالقوه سرمایه‌گذاری خود را تخمین بزنند. این آگاهی به سرمایه­ گذار کمک می­کند تا اولویت­ های خود را برای تاثیر مطلوب مورد نظرش مقایسه کند.
برنامه­ریزی تاثیر[3]: در حین مذاکره و یا در مدت کوتاهی پس از آغاز سرمایه ­گذاری، سرمایه­ گذاران تاثیرگذار ابزارها و روش­های متنوعی را برای ارزیابی تاثیر طراحی می­کنند. به عنوان مثال طرح جمع­ آوری داده برای نظارت و ارزیابی اثر در طول دوره سرمایه‌گذاری.
نظارت بر تاثیر[4]: برخی از ابزارهای اندازه‌گیری تاثیر، برای نظارت بر پیشرفت اثرگذاری طراحی می­شوند. این عمل، داده­های مالی را از نظر اینکه سرمایه‌گذاری در مسیر مناسبی قرار دارد یا خیر؛ تکمیل کرده و مداوما وضعیت فعلی سرمایه‌گذاری را با هدف آن مقایسه و ارزیابی می­کند.
ارزیابی تاثیر[5]: در پایان چرخه سرمایه‌گذاری[6]، سرمایه‌گذار علاقمند است تا تاثیر کل سرمایه‌گذاری انجام شده را اندازه‌گیری کند.

سرمایه­ گذاران تاثیرگذار بسته به مرحله سرمایه‌گذاری از روش­های مختلفی برای اندازه‌گیری تاثیر سرمایه‌گذاری خود استفاده می­کنند. یکی از روش­های متداول در مرحله­ی قبل از سرمایه‌گذاری، استفاده از شاخص SROI[7] است.

همان­طور که سرمایه­گذاران معمولا برای اندازه‌گیری بازده انتظاری، ارزش حاضر عواید حاصل از سرمایه‌گذاری (درآمدها منهای هزینه ­ها) را مورد استفاده قرار می­دهند؛ با رویکردی مشابه در زمینه اجتماعی نیز می­توان ارزش حاضر در سرمایه‌گذاری تاثیرگذار را در مقابل هزینه­های امروز آن مقایسه کرد. SROI به عنوان یک چارچوب پذیرفته شده برای اندازه‌گیری خروجی اجتماعی، اقتصادی و محیطی استفاده می­شود. قوت استفاده از این شاخص به دسترسی به داده­های معتبر بستگی دارد.

درواقع از SROI به دو شیوه استفاده می­شود. اولی با استفاده از مقادیر واقعی و قطعی و بصورت گذشته­نگر است و دومی پیش­بینی می­کند که اگر فعالیت­ها، نتایج خود را بر اساس فروض تامین کنند؛ چه مقدار ارزش اجتماعی ایجاد می­شود. مورد دوم معمولا در زمان برنامه­ریزی و پیش از آغاز سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می­گیرد. طبیعتا در این حالت وقوع قطعی SROI محاسبه شده؛ تضیمن نمی­شود، بلکه ابزاری برای مقایسه گزینه­های مختلف در زمان حال، در دسترس قرار می­گیرد.

برای محاسبه SROI لازم است پس از شناسایی ذی­نفعانی که توسط فعالیت­ های پروژه تاثیر می­ پذیرند؛ و مدل کردن ارتباط بین ورودی، فعالیت و خروجی پروژه، شاخص­ هایی برای خروجی­های مورد نظر تعریف و سپس آنها را کمیّ و عددی کرد. تاثیرات اندازه‌گیری شده در شاخص SROI باید تمامی تاثیرات منفی و مثبت قابل اندازه ­گیری را در برگیرد.

استفاده از شاخص SROI نه تنها به عنوان ابزاری برای اندازه‌گیری و گزارش ­دهی تاثیر به سرمایه­گذاران تاثیرگذار در طول دوران سرمایه‌گذاری استفاده می­ شود؛ بلکه به عنوان یک زبان مشترک برای ارتباط بین عوامل مختلف اکوسیستم نوآوری اجتماعی نیز مفید است. همچنین با ایجاد شفافیت و قابلیت مقایسه بین پروژه­های مختلف سبب جلوگیری از نفوذ تصمیمات شخصی خواهد شد.

برای مثال REDF بعنوان یک نهاد مالی فعال در حوزه اثرگذاری اجتماعی، در بنگاه­هایی که برای حل چالش بیکاری، مدل کسب ­وکار پایدار و بلندمدت طراحی می­کنند؛ سرمایه‌گذاری می­کند. هنگام استفاده از SROI به عنوان یک ابزار تصمیم­گیری، REDF ارزش اجتماعی و ارزش اقتصادی ایجاد شده ناشی از سرمایه‌گذاری را همزمان اندازه‌گیری می­کند. به عنوان مثال برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت اجتماعی، ابتدا ارزش اقتصادی ایجاد شده در این سرمایه‌گذاری را محاسبه و سپس ارزش اجتماعی را نیز محاسبه می­کند. این ارزش می­تواند شامل مواردی همچون مالیات فدرال از مشاغل جدید ایجاد شده، صرفه­جویی دولت از محل کمک موقت به خانوارها، منهای هزینه­های اجتماعی ایجاد شود. با اضافه کردن این موارد می­توان ارزش فعلی خالص مزایا را تعیین و SROI را تخمین زد.

شایان ذکر است که با توجه به وابسته بودن SROI به زمینه­ ها و زیرساخت­های موجود در مورد یک سرمایه­ گذاری مشخص، تکیه مطلق بر این شاخص، می­تواند منجر به مقایسه غیرمنصفانه مداخله هایی با شرایط غیربرابر و به ضرر موارد چالش­برانگیزتر شود. به عنوان مثال در مورد سرمایه­گذاری در حوزه آموزش در دو قسمت متفاوت جهان (مثلا یک روستا در یک کشور در حال توسعه و یک شهر در یک کشور توسعه­ یافته)، اگر چه ممکن است که SROI به دلیل وجود چالش ­ها و موانع زیرساختی در روستای مذکور پایین­تر باشد اما لزوما به معنی این نیست که ارزش کمتری برای تاثیرگذاری دارد. سرمایه­ گذاران در این گونه موارد باید از شاخص SROI با لحاظ کردن تدابیر جانبی استفاده کنند. ضمن اینکه SROI تنها یک معیار عددی برای مقایسه موارد مختلف سرمایه­گذاری است و مواردی مانند ظرفیت سازمانی برای مدیریت بودجه و چگونگی عملکرد تیم کارآفرین باید بطور مستقل مورد بررسی قرار بگیرند.

مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری

با هماهنگي و برنامه ريزي گروه اقتصاد و با همکاري جهاد دانشگاهي ايلام، همايش قابليت هاي سرمايه گذاري در بازار سرمايه بورس در دانشگاه ايلام برگزار گرديد.

به گزارش روابط عمومي، با هماهنگي و برنامه ريزي گروه اقتصاد و با همکاري جهاد دانشگاهي ايلام و با هدف ارتقاي سواد مالي و مهارت افزايي در سرمايه گذاري؛ همايش قابليت هاي سرمايه گذاري در بازار سرمايه بورس با حضور دکتر صيدي سرپرست معاونت دانشجويي، دکتر رضازاده مشاور رئيس و مدير حوزه رياست، دکتر شايان مدير گروه اقتصاد و جمع زيادي از دانشجويان و با تدريس دکتر ياسر فلاح مديرعامل شرکت خدمات بورس و دکتر عامري مقدم مدير آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در محل سالن آيت اله حيدري برگزار گرديد.

در ابتداي اين همايش دکتر شايان مدير گروه اقتصاد دانشگاه ضمن خيرمقدم به حاضرين و مهمانان در اين همايش، توضيحاتي را درباره اهداف و روند برگزاري همايش ارائه داد.

سپس دکتر فلاح مديرعامل شرکت خدمات بورس، بازار سرمايه را در حال تنفس و بازاري زنده دانست و گفت: هرچند ممکن است در بورس با ريسک هايي مواجه باشيم اما در کنار ‏بازدهي بالاي بازار سرمايه در مقايسه با ساير بازار ها بايد درصدي از ريسک را پذيرا باشيم. ‏

دکتر فلاح افزود: هرچند بازار هاي سکه و ارز در سال گذشته بازدهي خوبي کسب کردند اما شاهد بوديم که در سال 98 شرايط ‏تغيير کرد و تنها بازار سرمايه بود که به راه خود ادامه داد. با اين حال و به رغم اينکه بورس دوران طلايي خود را تجربه مي ‏کند انتظار مي رود سرمايه گذاران با آموزش کافي، مطالعه و نگاه منطقي به اين بازار وارد شوند. ‏

در ادامه دکتر عامري مقدم مدير آموزش کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار توضيحاتي را درباره مزاياي سرمايه گذاري در بورس ارائه داد و تأکيد کرد براي ورود به اين بازار به دانش نياز است ودر عين حال صندوق هاي سرمايه گذاري ابزار هايي ‏هستند که مي توانند ريسک سرمايه گذاران تازه وارد را کاهش دهند.‏

شايان ذکر است دانشجويان و علاقمندان حاضر در اين همايش سئوالات خود را به تناسب مطرح کرده و مدرسين هم پاسخ هاي لازم را ارائه نمودند.

آخرین خبرها

• انتصابات در گروه هاي آموزشي ۳ دی ۱۳۹۸
• جشن شب يلدا در دانشگاه ايلام برگزار گرديد ۱ دی ۱۳۹۸
• اينفوگرافي اقدامات و برنامه هاي دانشگاه ايلام به مناسبت بزرگداشت هفته پژوهش و فناوري در سال 1398 ۱ دی ۱۳۹۸
• تقدير معاونت توسعه مديريت و منابع انساني استانداري ايلام و مدير ستاد اقامه نماز استان ايلام از رئيس دانشگاه ايلام ۱ دی ۱۳۹۸
• تبيين اقدامات و برنامه‎ هاي هفته پژوهش و فناوري دانشگاه ايلام در سال 1398 توسط رئيس دانشگاه در شبکه استاني ايلام ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• طرح پژوهش دکتر قاسمي استاد تمام دانشگاه ايلام رتبه اول آثار علمي وزارت آموزش و پرورش را کسب کرد ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• رئيس دانشگاه: مديريت دانشگاه ايلام به ايده «دانشگاه اجتماعي» براي تأثيرگذاري در روند توسعه استان باور و التزام دارد ۳۰ آذر ۱۳۹۸
• گزارش تصويري برگزاري نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي، فناوري و فن بازار استان ايلام در دانشگاه ايلام ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• مراسم تقدير از پژوهشگران و فناوران برتر استان ايلام برگزار گرديد ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• گزارش تصويري مراسم تقدير از پژوهشگران برتر استان ايلام ۲۷ آذر ۱۳۹۸
• نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي، فناوري و فن بازار استان ايلام در دانشگاه ايلام افتتاح گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• عليرغم محدوديت هاي مالي بي سابقه در سال جاري، غرورانگيزترين دوران مديريت دانشگاه ايلام در همين سال رقم خورد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• جلسه نقد دو عنوان کتاب تأليفي دو تن از اعضاي هيأت علمي دانشگاه برگزار گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• کارگاه مهارت افزايي تکنيک هاي علمي و اجرايي کاشت بذر جنگلي و توليد نهال در دانشگاه ايلام برگزار گرديد ۲۶ آذر ۱۳۹۸
• پژوهشگران برتر دانشگاه ايلام در سال تحصيلي 1398-1397 ۲۶ آذر ۱۳۹۸

۴۲- تناقض در روشهای NPV و IRR

روش­های متنوعی در ارزیابی پروژه­ های سرمایه­ گذاری در کشورهای مختلف وجود دارد. در این میان، ارزش فعلی خالص (NPV) و نرخ بازده داخلی (IRR) به عنوان دو روش مهم در مقایسه و اولویت­ بندی طرح­های سرمایه ­گذاری مطرح هستند که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته ­اند. با این حال، استفاده صحیح از این دو روش، مستلزم درک درست از مفاهیم و کاربردهای آن­هاست. ارزش فعلی خالص و نرخ بازده داخلی تا حدودی به هم شباهت دارند. زیرا:

1. هر دو، ارزش زمانی پول را مورد توجه قرار می­ دهند.
2. فرمول­های ریاضی تقریباً یکسانی دارند.
3. در شرایطی که تنها یک پروژه سرمایه­ گذاری مستقل وجود دارد و با پروژه دیگر مقایسه صورت نمی­ گیرد، این دو روش نتایج مشابهی برای پذیرش یا رد پروژه بدست می ­دهند.

اما در صورتی که چند پروژه­ سرمایه­ گذاری وجود داشته باشد و بین آن­ها مقایسه و ارزیابی صورت گیرد، روش ارزش فعلی خالص و نرخ بازده داخلی ممکن است نتایج متناقضی را ارائه دهند، به گونه­ ای که روش ارزش فعلی خالص ممکن است یک پروژه را مرجح بداند، در حالی که روش نرخ بازده داخلی پروژه دیگر را برتر بداند. چنین تناقضی در ارزیابی و رتبه­ بندی پروژه­ ها ممکن است به دلیل یک یا چند عامل زیر باشد:

1. متفاوت بودن میزان سرمایه ­گذاری اولیه پروژه ­ها
2. متفاوت بودن عمر پروژه ­ها
3. متفاوت بودن الگوی جریانات نقدی پروژه ­ها
4. متفاوت بودن فروض دو روش (در روش ارزش فعلی خالص فرض بر این است که وجوه بدست آمده از اجرای پروژه سرمایه­ گذاری، مجدد با نرخ بازده مورد انتظار یا نرخ هزینه تأمین مالی، سرمایه­ گذاری خواهد شد. در حالی که در روش نرخ بازده داخلی فرض می­شود که وجوه بدست آمده از اجرای پروژه، مجدد با نرخ بازده داخلی، سرمایه­ گذاری خواهد شد. در بیش­تر موارد، این دو نرخ، متفاوتند.)

به عنوان مثال، فرض کنید دو پروژه سرمایه­ گذاری A و B با میزان سرمایه اولیه به ترتیب 4500 و 18000 واحد وجود دارد که هر دو به مدت 5 سال، جریانات ثابت درآمدی را با نرخ تنزیل 10 درصد مطابق جدول زیر به ایجاد می کنند.

[دریافت فایل اکسل این مقاله]
همانطور که مشاهده می ­شود، در دو پروژه­ ای که میزان سرمایه­ گذاری اولیه متفاوتی است، پروژه A با سرمایه اولیه کم­تر، ارزش فعلی خالص کم­تری نسبت به پروژه B با سرمایه اولیه بیش­تر دارد، اما از نرخ بازدهی داخلی بیش­تری نسبت به پروژه B برخوردار است. به عبارت دیگر، بر اساس معیار ارزش فعلی خالص پروژه B مرجح است و بر اساس معیار نرخ بازده داخلی پروژه A برتر است و این یعنی تناقض در نتایج دو روش.

روش­های حل تناقض:

1. شاخص سودآوری (Profitability Index): در شرایطی که پروژه ­های سرمايه گذاری، دارای مبالغ سرمایه ­گذاری اولیه متفاوتی باشند، ارزش فعلی خالص پروژه ­ها معیار مناسبی برای ارزیابی و رتبه­ بندی آن­ها نیست. چرا که در صورت یکسان بودن سایر شرایط، پروژه­ های با سرمایه اولیه بیش­تر نسبت به پروژه­ های با سرمایه اولیه کم­تر، از ارزش فعلی خالص بیش­تری برخوردار بوده و این موضوع، تصمیم­ گیری را دچار مشکل می ­کند. در چنین مواردی، از شاخص سودآوری استفاده می­ شود که مبنای یکسانی را برای ارزیابی و مقایسه پروژه ­های سرمايه­ گذاری با میزان سرمایه اولیه مختلف فراهم می ­سازد. این شاخص مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری از تقسیم ارزش فعلی خالص جریانات نقدی ورودی بر ارزش فعلی سرمایه‌ گذاری اولیه به‌ دست می‌آید. مبنای پذیرش یک پروژه سرمایه­ گذاری در این روش، وجود شاخص سودآوری بیش­تر از یک است. در صورت وجود چند پروژه سرمایه ­گذاری، پروژه با بالاترین شاخص سودآوری انتخاب خواهد شد. در مثال قبل، پروژه A با شاخص سود آوری 1/52 نسبت به پروژه B با سودآوری 1/37 برتر است.
2. روش NPV: هر دو روش ارزش فعلی خالص و نرخ بازده داخلی بر این فرض استوارند که جریانات نقدی بدست آمده از پروژه، می­ توانند مجدد با یک نرخ بازده مشخص در پروژه جدید سرمایه ­گذاری شوند. اما سرمایه­ گذاری مجدد وجوه با نرخ هزینه تأمین مالی نسبت به نرخ بازده داخلی امکان­پذیرتر است. از این رو، روش ارزش فعلی خالص قابل اعتمادتر از روش نرخ بازده داخلی برای مقایسه و رتبه­ بندی پروژه­ های سرمایه ­گذاری است.
3. نرخ بازده داخلی تعدیل شده: نرخ بازده داخلی تعدیل شده به عنوان نرخ تنزیلی تعریف می­ شود که ارزش فعلی جریانات نقدی خروجی را با ارزش فعلی جریانات نقدی ورودی برابر می‌کند. نرخ بازده داخلی تعدیل شده مزیت عمده‌ای نسبت به نرخ بازده داخلی معمولی دارد. در نرخ بازده داخلی تعدیل شده فرض بر این است که جریانات نقدی با نرخ هزینه تأمین مالی، مجدد سرمایه‌گذاری می‌شود. با این حال، این معیار باید به عنوان مکملی برای ارزش فعلی خالص در مقایسه و رتبه­ بندی پروژه­ ها، جایگزین نرخ بازده داخلی شود. به گونه­ ای که، پیشنهاد شده است تصمیم‌گیرندگان، نرخ بازده داخلی تعدیل شده را برای غربال اولیه پروژه­ ها و ارزش فعلی خالص را برای رتبه‌بندی نهایی آن‌ها به کار بگیرند.
4. دوره بازگشت سرمایه (Payback period): این روش، مدت زمان لازم برای بازگشت مبلغ سرمايه ­گذاری اولیه از طریق جریان­های نقدی ورودی سالانه را اندازه ­گیری می­ کند. در این روش، ارزش اسقاط در پایان عمر مفید و وجوه بدست آمده پس از دوره بازگشت سرمایه نادیده گرفته می­ شوند. در دوره­ های بی ­ثباتی اقتصادی، ترجیح مدیران آن است تا پروژه ­هایی را اجرا نمایند که دوره بازگشت سرمایه نسبتاً کوتاهی دارند. از این رو، در صورت وجود چندین پروژه سرمایه­ گذاری، پروژه دارای کم­ترین دوره بازگشت سرمایه انتخاب می­ گردد. نقاط قوت دوره بازگشت سرمایه شامل درک و محاسبه آسان و همچنین راحتی تفسیر آن است. نقاط ضعف این روش آن است که مقایسه سودآوری طرح­های مختلف سرمایه­ گذاری امکان­پذیر نیست و به ارزش زمانی پول توجه نمی­ شود. به طوری که در محاسبه دوره بازگشت سرمایه، جریانات نقدی با فرض یکسان بودن ارزش آن­ها در طول عمر پروژه، باهم جمع می­ شوند. در مثال قبل، دوره بازگشت سرمایه هر دو پروژه، سه سال خواهد بود. برای رفع مشکل ارزش زمانی پول، شاخص دوره بازگشت سرمایه متحرک تعریف شده است که در آن، جریانات نقدی پس از تنزیل شدن باهم جمع می­ شوند.
5. (گردآورنده : خانم حنانه آقا صفری)

اشتراک گذاری:

https://comfar.co/?p=4991

دکتر ساعی نیک حسین ساعی نیک هستم دکتری اقتصاد از دانشگاه علامه طباطبایی از ۱۵ سال گذشته در زمینه انجام انواع طرحهای توجیهی و آموزش نرم افزار کامفار و اکسل به صورت مداوم با سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی و دانشگاهها همکاری می کنم. بعد از اجرای ۴۰۰۰ ساعت آموزشی قصد دارم شیوه نوینی از آموزشهای امکان سنجی را از طریق این وب سایت و شبکه های اجتماعی پر مخاطب ارائه مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری نمایم. با من همراه باشید.

دلار، طلا یا بورس؟! کدام بازار برای حفظ ارزش سرمایه گزینه بهتری است؟

حفظ ارزش سرمایه در شرایط تورمی اقتصاد امروز، به یکی از مهمترین دغدغه‌های عموم جامعه تبدیل شده است. از این رو هرگز نباید فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری را از دست داد. بازارهای دلار، طلا یا بورس و اخیرا ارزهای دیجیتال را می‌توان از ابزارهای سرمایه‌گذاری قشر زیادی از جامعه دانست.

از میان این گزینه‌های مختلف، کدام روش سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است؟ برای انتخاب روش مناسب، ابتدا باید با مزایا و معایب هر یک از روش‌های سرمایه‌گذاری آشنا شد. در این مقاله، تلاش بر این است مزایا و معایب سه نمونه از رایج‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری مطالبی ارائه شود.

سرمایه‌گذاری در طلا

سرمایه گذاری در طلا از طریق شیوه‌های مختلفی مانند خرید طلای زینتی، سکه و صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا انجام می‌شود که در چند سال اخیر، به دلیل سطح نقدشوندگی مطلوب و ریسک کمتر بسیار محبوب شده و مورد توجه تعداد بیشتری از افراد قرار گرفته است.

اگر بخواهیم توضیح ساده ای از مفهوم نقدشوندگی ارائه کنیم، می توان گفت نقدشوندگی یعنی چقدر زمان طول می‌کشد تا دارایی به پول نقد تبدیل شود. به عنوان مثال، برای فروش طلا، کافی است فرد به طلا فروشی رود و سکه یا طلای خود را با قیمت روز به فروش برساند. اگرچه استفاده رایج از طلا به صورت زینتی است اما اکثر خانواده‌ها به طلا و سکه از دیدگاه یک روش سرمایه‌گذاری می‌نگرند.

مزایای سرمایه‌گذاری در طلا

طلا و سکه از قدیم برای سرمایه گذاری بسیار پر طرفدار و ارزشمند بوده است، هرچند ممکن است به دلیل کاهش یا افزایش تقاضا، نرخ تبدیل طلا به وجه نقد نوسان زیادی داشته باشد اما، تجربه نشان می‌دهد که احتمال سقوط قابل توجه قیمت طلا بسیار کم است.

علاوه بر طلا، فلزات ارزشمند دیگری مانند نقره، پلاتین و پالادیوم نیز وجود دارند که ممکن است سود بیشتری را برای سرمایه‌گذاران داشته باشند.

به طور کلی، برخی از مزایای سرمایه‌گذاری در طلا عبارتند از:

• نقدشوندگی آسان طلا و سکه
• بازدهی خوب بازار طلا در بلند مدت
• حفظ ارزش پول در مقابل تورم
• سرمایه‌گذاری مطمئن و امن
• تاثیرپذیری سریع طلا از شوک‌های اقتصادی

معایب سرمایه‌گذاری در طلا

برای سرمایه‌گذاری در هر بازاری باید دانش کافی و تخصص آن را داشت که با آگاهی کامل، از فرصت‌های سرمایه‌گذاری آن بازار استفاده کرد. بازار طلا نیز از این قانون جدا نیست و چه بسا افرادی که به دلیل نداشتن اطلاعات کافی، ضررهای هنگفتی را تجربه کرده‌اند.

قیمت طلا از عوامل مختلفی تاثیر می‌پذیرد که برخی از آنها شامل قیمت طلای جهانی، قیمت ارز و ریسک‌های مختلف اقتصادی و سیاسی است.

• طلاهای دارای جواهر و سنگ، هنگام خرید و فروش از سود سرمایه‌گذار می‌کاهد. بنابراین، ترجیحا طلاهایی را باید انتخاب کرد که در آنها هیچ نوع سنگی استفاده نشده باشد. در واقع، سرمایه‌گذار هنگام خرید بهای جواهر و سنگ را می‌پردازد ولی هنگام فروش، پولی دریافت نمی‌کند. معمولا محاسبات و فرمول‌های پیچیده‌ای در این خصوص وجود دارد که اغلب به نفع سرمایه‌گذار نیست.
• افت سود هنگام فروش مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری طلا انکارناپذیر است که یکی از دلایل آن، دست دوم شدن آنهاست. با توجه به اینکه نگاه سرمایه‌گذار به طلا، سرمایه است، انتخاب طلای دست دوم می‌تواند گزینه‌ی مناسب‌تری باشد. در این صورت هم طلای بیشتری می‌توان خرید، هم هنگام فروش، ضرر زیادی متحمل نخواهید شد.
• هر چقدر اجرت ساخت طلا زیادتر باشد، در هنگام فروش با قیمت کمتری فروخته خواهد شد. بنابراین، در هنگام خرید طلای زینتی باید به اجرت ساخت آن توجه کرد.

سرمایه‌گذاری روی دلار

به طور کلی، روند تاریخی بازارها نشان می‌دهد باوجود اینکه در مقاطعی نرخ ارز جهش داشته و التهاب و ریسک‌های سیاسی وجود داشته و تهدیدهای خارجی و حتی تهدید نظامی بر سر کشور سایه افکنده، باز هم بازار سهام در میان‌مدت و بلندمدت بازدهی بهتری برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. دلیل این امر تاثیر نرخ ارز در رشد درآمدهای عملیاتی و سودآوری شرکت‌های بورسی است. زیرا بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی صادرات محور هستند و کالاهای آنها بر مبنای قیمت‌های جهانی نرخ‌گذاری می‌شوند.

عوامل تاثیرگذار در رشد یا سقوط دلار

مثبت بودن تراز تجاری یا به عبارت دیگر بیشتر بودن صادرات از واردات، می‌تواند عرضه را در بازار ارز تقویت کند و عکس آن اگر واردات بیشتر باشد، ممکن است تقاضای قوی‌تری در بازار ایجاد شود. به طور کلی، عرضه و تقاضا در بازار ارز از اهمیت بالایی برخوردار است و تراز تجاری و تراز پرداخت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند.

تقاضای خروج سرمایه در مقاطعی که چشم‌انداز اقتصادی و سیاسی کشور تیره باشد، تقاضای بیشتر در بازار ارز پمپاژ می‌کند. رشد پایه پولی و حجم نقدینگی هم می‌تواند در میان مدت و بلندمدت موجب تضعیف ریال و رشد ارزهای خارجی شود. به همین دلیل در صورتی که کسری بودجه دولت از محل استقراض از سیستم بانکی تامین شود، می‌تواند در میان مدت و بلندمدت بر نرخ ارز موثر باشد. هر چند دولت می‌تواند از طریق انتشار اوراق با استقراض از خانوارها و بخش خصوصی مانع این امر شود.

از سوی دیگر، هر چه ذخایر ارزی بانک مرکزی قوی‌تر باشد، قدرت مانور آن در بازارسازی بیشتر است و بهتر می‌تواند تعیین‌کننده نرخ باشد. گاهی در کوتاه مدت ممکن است سرمایه‌گذاری در ارزهای خارجی جذاب باشد ولی روند تاریخی بازارها نشان می‌دهد که در بلندمدت معمولا دارایی‌های مولد، بازدهی بهتری در بلندمدت ایجاد کرده‌اند. با نگاهی به بازدهی صندوق‌های بزرگ بازار سهام این ادعا روشن‌تر می‌شود.

مزایای سرمایه گذاری در دلار

• استاندارد دلار بسیار شبیه استاندارد طلا است. اکثر قراردادهای جهانی به ویژه قراردهای نفتی، مطابق با نرخ ارز هستند. همچنین برخی از اقتصادهای جهانی برتر مانند سنگاپور، مالزی، هنگ کنگ و چین، نرخ ارز خود را بر اساس دلار تنظیم می‌کنند.
• اگر قیمت ارز در یک بازه زمانی پیوسته و بلندمدت، روند صعودی داشته باشد، لزوما شرایط بحرانی ایجاد نمی‌کند. البته ممکن است بر بازارهای دیگر اثر بگذارد. دلیل بحران زا نبودن آن، امکان هماهنگ شدن فضای اقتصاد کشور با آهنگ تغییرات است.
• برخی اوقات، سرمایه‌گذاری در ارزهای خارجی ممکن است در بازه زمانی کوتاهی جذاب و مناسب باشد اما، اغلب مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری دارایی های مولد در بازه زمانی طولانی مدت، از بازدهی بهتری برخوردار بوده‌اند. لذا می‌توان به بازدهی صندوق‌های بزرگ بازار سهام نیز نگاهی انداخت.

معایب سرمایه‌گذاری در دلار

• تقاضای دلار در ایام و فصول مختلف سال متفاوت بوده و عواملی مانند مناسبت‌های فصلی و مسافرت‌های سیاحتی و زیارتی بر تقاضای دلار اثر می‌گذارند.
• همواره میزان رشد دلار و سودآوری آن از دغدغه‌های بزرگ اکثریت افراد بوده و سرمایه‌گذاران باید حتما رشد سالانه و روند قیمتی دلار را بررسی و به سیر نزولی یا صعودی آن توجه کنند.
• یکی از مهمترین نکاتی که باید توجه کرد این است که آیا دلاری که برای سرمایه‌گذاری خرید می‌شود در شرایط مختلف بازار، قابلیت نقدشوندگی دارد یا خیر؟ پس نقدشوندگی در بازار صرافی‌ها بسیار حائز اهمیت است.
• در برخی اوقات، برای افزایش نرخ دلار، دلیلی وجود نداشته اما معمولا ورود دلالان به بازار ارز موجب می‌شود نرخ دلار به صورت غیر متوازنی یک دفعه افزایش یابد.
• تاثیرپذیری از سیاست خارجی و ریسک‌های مربوط به آن را می‌توان از مهمترین معایب این سرمایه‌گذاری دانست.

سرمایه‌گذاری در بورس

یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری که جزو سودآورترین روش‌ها نیز قلمداد می‌شود، خرید و فروش سهام است. بازار سهام که با نام بازار بورس نیز شناخته می‌شود، یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است. به عبارت دیگر، بازار سهام نقطه تقاطع خریداران و فروشنده‌های سهام است.

در بازار سهام، سرمایه‌گذاران با ارائه یک قیمت خاص، پیشنهاد خود را ارائه می‌کنند و فروشندگان نیز به دنبال قیمت مشخصی هستند. وقتی این دو قیمت‌ها با هم تطبیق یابند، معامله انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاری در سهام علاوه بر تغییرات قیمت سهام، می‌تواند در بخش تقسیم سود که سالیانه انجام می‌شود نیز سوددهی داشته باشد. بررسی عملکرد سال‌های گذشته‌ی شرکت‌ها مشخص می‌کند که سود کسب‌شده برای هر سهم در چه محدوده‌ای است.

مزایای سرمایه‌گذاری در بورس

• میزان سرمایه شما برای ورود به بورس مهم نیست! معمولا اغلب افراد برای شروع سرمایه گذاری، نگران مبلغ دارایی و میزان سرمایه اولیه خود هستند.
• پس‌اندازهای کوچک به گردش در می‌آیند! با ورود به بازار بورس، امکان سرمایه گذاری با رقم های کم نیز وجود دارد. مبالغ کمی مانند یک میلیون که نمی‌توان با آن کسب و کار راه‌اندازی کرد، به راحتی در بورس قابل سرمایه‌گذاری هستند.
• نگران نقد شدن سرمایه خود نخواهید بود! هر زمان که مایل باشید، می‌توانید سهام خود را بفروشید و دو روز بعد آن را برداشت کنید. بنابراین، نسبت به ابزارهای دیگر، نقدشوندگی سرمایه شما بالاتر خواهد بود.
• تنوع درآمدی خواهید داشت! هنگامی که سهام شرکتی را می‌خرید، در واقع، سهامدار آن شرکت می‌شوید و در سودآوری شرکت سهیم خواهید شد.
• از شفافیت سرمایه‌گذاری خود در بازار مطمئن خواهید بود! تمامی شرکت‌هایی که عضو بورس هستند، بر اساس قانون وظیفه دارند اطلاعات مجاز خود را طی دوره‌های زمانی در اختیار فروشندگان و خریداران قرار دهند.
• از هر نقطه دنیا، می‌توانید در بورس سرمایه‌گذاری کنید! کافیست با یک کامپیوتر به اینترنت متصل شوید و معاملات دلخواه‌ خود را از طریق پلتفرم‌های معاملاتی متنوع که برای موبایل‌ها، تبلت‌ها و کامپیوترها ساخته شده‌اند، انجام دهید.
• سرمایه خود را در مقابل تورم، حفظ خواهید کرد! ارزش پول در طول زمان خود به خود کاهش می‌یابد و با توجه به تورم موجود در جامعه، در صورتی که پس‌اندازهای خود را در جای مناسبی سرمایه‌گذاری نکنید، ارزش آن کاسته خواهد شد.

معایب سرمایه گذاری در بورس

مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری
• سرمایه‌گذاری در بورس، چنانچه بدون برنامه و از روی عدم آگاهی انجام شود، ممکن است ضررهای هنگفتی را به شما تحمیل کند.
• خرید سهام شرکت‌هایی که برای اولین بار وارد بورس می‌شوند (عرضه اولیه)، معمولا با سود خوبی همراه است ولی مقدار سهامی که می‌توانید خریداری نمایید محدود است.
• رشد یا سقوط بورس، گاهی نسبت به یک عامل محرک، در مقایسه با سایر روش‌ها، واکنش‌های معکوس دارد. به این معنی که ممکن است یک عامل خارجی؛ اثر مثبت روی قیمت طلا داشته باشد ولی روی بورس اثر منفی بگذارد.
• امکان خرید و فروش سهام در هر روز هفته و هر ساعت روز ممکن نیست و دسترسی به دارایی شما ممکن است تا باز شدن بازارها و پیدا شدن مشتری مناسب چند روز طول بکشد.

سخن پایانی

همانگونه که گفته شد، ابزارها و گزینه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که دلار، طلا یا بورس از مشهورترین آنهاست. نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که سرمایه‌گذاری به مهارت، دانش و اطلاعات کافی نیاز دارد و کاملا یک حرفه‌ تخصصی است.

سامانه مدیریت ثروت مانو، شرایطی را فراهم کرده است که افراد با هر سطح از دانش مالی و بدون نیاز به صرف زمان بابت تحلیل اخبار و مولفه‌های اقتصادی، متناسب با درجه ریسک‌پذیری خود، بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را به صورت غیرمستقیم انتخاب کنند.

معرفی برترین صندوق های سرمایه‌گذاری سال 99

یکی از جذاب‌ترین کارهایی که در آخر سال می‌شود انجام داد، همین انتخاب بهترین‌هاست و ما هم اینجا بهترین صندوق سرمایه‌گذاری سال 99 را در ۳ حوزه مشخص معرفی کرده‌ایم. این انتخاب شاید باعث شود تا در سال آینده تصمیم بهتری در این نوع سرمایه‌گذاری بگیرید.

آمار صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال 99

در حال حاضر نسبت کل ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ارزش کل بازار چیزی در حدود ۰.۹ واحد است. این نسبت ناچیز ضمن اینکه نشان‌دهنده سهم ناچیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ارزش بازار بورس است، نشان‌دهنده این است که اگر فرهنگ سرمایه‌گذاری جا بیفتد و صندوق‌ها هم خدمات متنوع‌تر و حرفه‌ای‌تری ارائه بدهند، چشم‌انداز روشنی پیش روی این ابزارهای مالی وجود خواهد داشت.

در حال حاضر تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران به ۲۴۶ صندوق می‌رسد. ۸۸ مورد از این تعداد را صندوق‌های با درآمد ثابت تشکیل می‌دهند، ۲۳ موردشان صندوق‌های مختلط‌اند و ۷۵ موردشان هم صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری سهام. در سال ۱۳۹۹، بازدهی تمام صندوق‌های درآمد ثابت، به‌طور متوسط به بیش از ۳۰ درصد رسید. این بازدهی درمورد صندوق‌های مختلط ۹۲.۵ درصد و برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، حدود ۱۴۵ درصد بود. بازدهی متوسط تمام صندوق‌ها (اعم از صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های مختلط و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام) در محدوده ۷۵ درصد بود. جهت مقایسه، خوب است به این نکته اشاره کنیم که شاخص کل بورس سال ۱۳۹۹ را در محدوده ۱ میلیون و ۳۰۷ هزار واحدی و با بازدهی ۱۵۷ درصدی به پایان رساند.

اگر بخواهیم ارزش انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری را با هم مقایسه کنیم، باید بگوییم که بیشترین ارزش مربوط به صندوق‌های با درآمد ثابت است. مجموع ارزش صندوق‌های با درآمد ثابت در انتهای سال ۱۳۹۹ به بیش از ۳۰۹ هزار میلیارد تومن رسیده است. این در حالی بود که ارزش کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام در پایان سال ۱۳۹۹ به حدود ۵۳ هزار میلیارد تومان می‌رسد. ارزش کل صندوق‌های مختلط هم در حال حاضر فقط ۲۸۳۶ میلیارد تومان است.

در پایان سال ۱۳۹۹، سهم صندوق‌های بادرآمد ثابت از ارزش کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بیش از ۸۴.۵ درصد است. در حالی که سهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام حدود ۱۴.۵ درصد و سهم صندوق‌های مختلط فقط ۰.۷۷ درصد است.

بهترین صندوق درآمد ثابت در سال 99

۵ صندوق پربازده درآمد ثابت در سال 99 را به این ترتیب فهرست می‌کنیم [با کلیک روی هر صندوق می‌توانید به صفحه اختصاصی آنها بروید] :

| بازدهی سالانه: ۱۰۰ درصد | بازدهی سالانه: ۶۲ مقایسه بازدهی حوزه های سرمایه گذاری درصد | بازدهی سالانه: ۵۹ درصد | بازدهی سالانه: ۵۹ درصد | بازدهی سالانه: ۵۲ درصد

اما در بررسی این صندوق‌ها باید به این نکته توجه داشت که بازدهی بالای این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت دیگر، به این دلیل بوده است که این صندوق‌ها نسبت بیشتری از سرمایه‌شان را در بازار بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند و همراه با رشد عمومی بازار در سال ۹۹، این صندوق‌ها هم بازدهی قابل توجهی داشته‌اند. ضمن اینکه ممکن است بعضی از این صندوق‌ها فقط بخشی از بازدهی کسب‌شده را بین دارندگان واحد‌ها تقسیم کرده باشند و بخش دیگری از این بازدهی به شکل افزایش NAV واحدهای صندوق باشد.

در سال ۱۳۹۹، شاهد آغاز فعالیت ۸ صندوق با درآمد ثابت هم بوده‌ایم: اعتبارآفرین ایرانیان، الماس کوروش، اندوخته آمیتیس، طلای سرخ نو ویرا، اعتماد داریک، سپر سرمایه بیدار، گروه زعفران سحرخیز، آوای فردای زاگرس

بهترین صندوق سرمایه‌گذاری مختلط در سال 99

پربازده‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذای مختلط از این قرارند:

| بازدهی سالانه: ۲۵۸ درصد | بازدهی سالانه: ۱۴۹ درصد | بازدهی سالانه: ۱۳۱ درصد | بازدهی سالانه: ۱۲۹ درصد | بازدهی سالانه: ۱۱۴ درصد

همچنین در سال ۱۳۹۹ شاهد آغاز فعالیت دو صندوق سرمایه‌گذاری مختلط جدید بودیم؛ صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه فناوری بازنشستگی و صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه ستاره برتر.

بهترین صندوق سرمایه‌گذاری در سهام در سال 99

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، درست مانند خود بورس، سال پرتلاطمی را از سر گذراندند؛ NAV این صندوق‌ها در نیمه اول سال افزایش یافت و در نیمه دوم سال، همراه با افت شاخص بورس، بیشتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام با بازدهی منفی مواجه شدند. با این حال، بازدهی سالانه بیشتر این صندوق‌ها بالای ۱۰۰ درصد بود. بهترین صندوق سرمایه‌گذاری 99 در حوزه سهامی را با هم مرور می‌کنیم:

| بازدهی سالانه: ۳۲۷ درصد | بازدهی سالانه: ۲۵۵ درصد | بازدهی سالانه: ۲۳۸ درصد | بازدهی سالانه: ۲۱۷ درصد | بازدهی سالانه: ۲۰۷ درصد

در سالی که گذشت شاهد آغاز فعالیت ۸ صندوق سهامی نیز بودیم: اعتبار سهام ایرانیان، آوای معیار، ارزش‌آفرین بیدار، پالایش یکم، واسطه‌گری مالی یکم (دارا یکم)، زرین کوروش، فراز داریک، مدیریت ثروت صندوق بازنشستگی کشوری

صندوق‌های ETF دولتی در سال 99

از میان صندوق‌هایی که امسال آغاز به کار کردند، پرحاشیه‌ترین‌شان صندوق‌های دارا یکم و پالایش یکم بودند. صندوق‌هایی که با ابتکار دولت برای واگذاری باقیمانده سهام دولت در تعدادی از مهم‌ترین شرکت‌های بورسی تاسیس شدند. جالب اینکه عرضه دارا یکم با روزهای رونق بورس همراه بود و در مقطعی، بازدهی این صندوق نسبت به زمان پذیره‌نویسی به بالای ۳۰۰ درصد هم رسید. اما عرضه دومین صندوق، یعنی پالایش یکم، با روزهای اصلاح قیمتی نمادهای بورسی هم‌زمان شد و در مقطعی، بازدهی این صندوق نسبت به زمان پذیره‌نویسی به منفی ۵۰ درصد رسید.

آشفته‌بازار صندوق‌های درآمد ثابت در سال 99

در هفته‌های پایانی سال ۱۳۹۹، شاهد آن بودیم که دولت حجم قابل توجهی از اوراق با درآمد ثابت را در بورس عرضه کرد. عرضه این اوراق با سود تضمینی جذاب باعث شد توجه سرمایه‌گذاران به صندوق‌های درآمد ثابت جلب شود که از مشتریان اصلی این اوراق‌ها بودند. در این دوره که بازار اوراق دولتی داغ بود، صندوق‌های درآمد ثابت تمایل چندانی به معامله سهام نداشتند. اشاره به این نکته هم خوب است که در سال ۱۳۹۹ در مجموع بیش از ۱۲۵ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی با درآمد ثابت به فروش رسید که سهم بانک‌ها از خرید این اوراق ۵۰ درصد بود.

اما این وضعیت در روزهای پایانی سال تغییر کرد و هم‌زمان با کاهش عرضه اوراق دولتی در بورس، صندوق‌های درآمد ثابت ملزم شدند میزان سرمایه‌گذاری‌شان در سهام را افزایش بدهند.

بد نیست در ادامه وضعیت حد نصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در سهام را با هم مرور کنیم. در شهریور سال ۱۳۹۵، حد نصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های با درآمد ثابت در بورس ۱۵ درصد بود که تا آبان ۱۳۹۷ این حد نصاب به ۲۵ درصد رسید. اوایل سال ۱۳۹۹ این حد نصاب ‍۱۰ درصد تعیین شد و در مردادماه امسال (یعنی هم‌زمان با روزهای اوج شاخص کل بورس) به ۵ درصد کاهش یافت. جالب اینکه در ادامه این حد نصاب برداشته شد و دیگر لازم نبود که این صندوق‌ها در بورس سرمایه‌گذاری داشته باشند.

اما در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹، مصوبه جدیدی تصویب شد که مطابق آن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌بایست تا آخر اسفند ۹۹، میزان سرمایه‌گذاری‌شان در بورس را به ۳ درصد برسانند. این افزایش کف سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در سهام در سال ۱۴۰۰ هم ادامه خواهد داشت و قرار است این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری‌شان در بورس را به ۱۵ درصد برسانند.

در روزهای پایانی سال هم همان‌طور که انتظار می‌رفت، این مصوبه در کنار عوامل بنیادی دیگر، یکی از دلایل توجه به نمادهای ارزنده و کم‌ریسک بازار بود. صندوق‌های درآمد ثابت با توجه به ذات ریسک‌گریزشان، اگر هم در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنند، معمولا به دنبال کم‌ریسک‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری هستند. این صندوق‌ها بیشتر نمادهایی را ترجیح می‌دهند که وضعیت بنیادی‌شان مناسب باشد، P/E آن‌ها پایین و تقسیم سودشان بالا باشد. در روزهای پایانی سال هم شاهد توجه بازار به نمادهای این‌چنینی بودیم.

به‌طور کلی به نظر می‌رسد محدوده تعادلی برای سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در بورس حدود ۱۵ درصد باشد و در حال حاضر در حال بازگشت به این محدوده تعادلی هستیم. فرایندی که می‌تواند برای کلیت بازار بورس هم مثبت باشد.

وضعیت کلی بورس در سال ۹۹

سال ۱۳۹۹ یکی از پرتلاطم‌ترین و پرحاشیه‌ترین سال‌های بورس ایران بود. از همان آغاز سال و هم‌زمان با همه‌گیری ویروس کرونا، بحث بورس هم به‌شدت داغ شد. نقدینگی با شدت تمام به نمادهای بورسی حمله کرد و ارزش روزانه معاملات خرد در بورس (معاملات سهام و حق تقدم) به بالای بیست هزار میلیارد تومان رسید. این هجوم نقدینگی باعث شد شاخص کل بورس که اوایل فروردین ۹۹ حوالی ۵۰۰ هزار واحد بود، ظرف کمتر از شش ماه به قله ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی برسد. همین رشد انفجاری قیمت نمادهای بورسی باعث شد نسبت P/E کل بازار به ۳۷ واحد برسد که چندین برابر میانگین تاریخی (حدود ۶ واحد) بود. در این بازه، ارزش بازار بورس از ۶۵۰۰ هزار میلیارد تومان هم عبور کرد که بیش از دو برابر نقدینگی کل کشور بود.

بعد از رسیدن به این قله بود که روند اصلاحی بورس آغاز شد و این روند تا آخرین روزهای سال ۹۹ ادامه یافت. در روند اصلاحی، شاخص کل از اوج ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی تا محدوده ۱ میلیون ۱۰۰ هزار واحدی افت کرد و تقریبا نصف شد. هم‌زمان با این اصلاح در قیمت سهام شرکت‌های بورسی، گزارش‌های شش‌ماهه و نه‌ماهه شرکت‌ها منتشر شد که مطابق انتظار، حکایت از افزایش سود شرکت‌ها داشتند. این افت قیمت و افزایش سود باعث شد نسبت P/E کل بازار تقویت شود و تا محدوده ۱۱ واحد کاهش یابد. تقریبا نیمی از این کاهش به واسطه افت قیمت سهام و نیمی دیگر آن به واسطه افزایش سود شرکت‌ها بود. در حال حاضر، یعنی در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹، انتظار می‌رود با انتشار گزارش‌های ۱۲ ماهه، این نسبت به محدوده زیر ۱۰ واحد هم برسد (البته با این فرض که قیمت سهام شرکت‌ها در محدوده فعلی باشد).

اکنون در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹، به نظر می‌رسد کف شاخص کل بورس در محدوده ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی بسته شده باشد و در سال آینده بازار سرمایه شرایط متعادل‌تری را سپری کند.