منظور از حجم مبنای یک چیست؟

منظور از حجم مبنای یک چیست؟

سوال های متداول

1) معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در چه ساعاتی انجام می گیرد؟

معاملات اوراق بهادار از ساعت 09:00 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل انجام می شود. همچنین ساعت پیش گشایش بازار که در آن امکان انجام معاملات وجود ندارد از 8:30 شروع می‌شود و تا 9:00 ادامه می یابد که در آن امکان ورود سفارشات و تغییر قیمت وجود دارد .

2) دامنه روزانه نوسان قیمت در بورس تهران چند درصد است؟

در حال حاضر دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در هر روز نسبت به قیمت پایانی روز گذشته، می‌تواند از 5- درصد تا 5+ درصد، تغییر کند و حق تقدم سهام دو برابر این میزان امکان نوسان دارد. در فرابورس نیز دامنه نوسان سهام 5- تا 5+ درصد می‌باشد. در عرضه اولیه سهام و روز بازگشایی نماد معاملاتی مطابق شرایطی که در دستورالعمل معاملات ذکر شده است بدون محدودیت در نوسان معامله خواهد شد .

3) آیا سازوکار خاصی برای خرید سهام شرکت‌هایی که برای اولین بار در بورس عرضه می‌شوند، وجود دارد؟

بله، عرضه سهام شرکت‌های تازه پذیرفته شده هم بر اساس ساز و کار حراج انجام می‌شود اما تفاوت‌هایی با معاملات معمول دارد. خریداران سفارش‌های خرید خود را با قیمت‌های پیشنهادی از طریق کارگزاران وارد سامانه معاملاتی می‌کنند. در پایان نشست معاملاتی، فروشنده بر اساس قیمت‌های پیشنهادی خریداران، قیمت فروش خود را اعلام می‌کند و بر اساس آن معامله انجام می‌شود.در این مرحله درصدی از سهام شرکت برای فروش عرضه می‌شود. البته در روز عرضه اولیه، محدودیت دامنه نوسان روزانه اعمال نمی‌شود .

4) اولویت بندی سفارش‌ها در سامانه معاملات، چگونه انجام می‌شود؟

اولويت سفارش‌های وارد شده به سامانه، ابتدا بر اساس قيمت می‌باشد و برای سفارشات با قیمت یکسان، اولویت زمانی مطرح می‌گردد که باعث تشکیل صف خريد و فروش می‌شود. بر اساس اولويت قيمت، يك سفارش خريد (فروش) اوراق بهادار با بيشترين (كمترين) قيمت در ابتداي صف خريد (فروش) قرار مي‌گيرد و بر اساس اولويت زمان، سفارشي‌كه زودتر وارد سامانه معاملات شود جلوتر از سفارش هم قيمت خود قرار مي‌گيرد. معامله هنگامي انجام مي‌شود كه سفارش‌هاي خريد و فروش قيمت يكسان داشته باشند .

5) تسویه معاملات چیست و چگونه انجام می‌شود؟

پس از انجام معاملات، تسویه معاملات بین فروشنده و خریدار توسط کارگزار فروشنده و کارگزار خریدار از طریق شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌شود. شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان امین نقش اتاق پایاپای را ایفا می‌کند. تسويه معاملات دو روز کاری بعد از انجام معامله ( T+2 ) صورت مي‌گيرد .

6) کارگزار ناظر کیست و چه نقشی بر عهده دارد؟

با راه ­اندازی سامانه جدید معاملات دارایی سهامداران در هریک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار قرار گرفت که به آن کارگزار ناظر گفته می‌شود و از آن پس سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی صرفاً از طریق کارگزار ناظر خود در آن نماد معاملاتی می‌توانند به فروش برسانند. هرچند سهامداران می‌توانند با مراجعه به هریک از کارگزاران نسبت به خرید سهام اقدام نمایند .

ممکن است دارایی سهامدار دریک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد .

در زمان راه‌اندازی سامانه معاملاتی جدید کارگزار ناظر بر اساس سوابق فعالیت سهامدار با کارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار تعیین گردید .

7) چگونه مشتریان گواهی سپرده و وجوه نقد خود را در اختیار کارگزار قرار می‌دهند؟

مشتریان باید همزمان با تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش، وجوه نقد و گواهی سپرده سهام یا اصل برگه سهام خود را تحویل کارگزار نمایند و کارگزاران مسئول انجام تسویه معاملات با شرکت سپرده گذاری هستند. البته در عمل بیشتر مشتریان ترجیح می دهند که گواهیسپرده سهامی که قبلا خریداری کرده‌اند نزد کارگزار باقی بماند تا در زمان فروش نیازی به تحویل آن نباشد. همچنین پرداخت وجه خرید سهام هم از طریق واریز به حساب کارگزاری انجام میشود .

8) آیا مشتریان می توانند نزد چند کارگزار حساب داشته باشند؟

بله، هر مشتری می تواند نزد هر کارگزار یک حساب داشته باشد هرچند به دلیل دریافت خدمات بهتر توصیه می شود هر مشتری فقط با یک کارگزار کار کند .

9) DPS ، EPS و P/E چيست؟

DPS بخشی از سود هر سهم شرکت است که بین سهامداران تقسیم می شود .

EPS سود هر سهم بعد از کسر مالیات است. به عبارت دیگر سود خالص شرکت تقسیم بر تعداد سهام آن و P/E نسبت قیمت سهم به EPS اعلام شده توسط شرکت است .

10) قیمت یک سهم در بازار چگونه تعیین میشود؟ میزان تاثیر بازار و خود شرکت چقدر است؟

تعیین قیمت سهم تابع عوامل مختلفی است که مهمترین آن سودآوری شرکت، انتظار سودآوری آتی شرکت و شرایط کلان اقتصادی کشور است .

11) حجم مبنا را تعریف نمایید؟

» حجم مبنا»، تعداد اوراق بهادار از یک نوع است كه هر روز باید مورد داد و ستد قرار گیرد تا كل درصد تغییر آن روز، در تعیین قیمت روز بعد ملاك باشد .

12) محدودیت حجمی در ورود سفارشات به چه معناست؟

« محدودیت حجمی»، حداكثر تعداد اوراق بهاداری است كه در هر نماد معاملاتی طی هر سفارش در سامانه‌ی معاملات وارد می‌شود. این رقم مضرب صحیحی از «واحد پایه‌ی معاملاتی متعارف» است .

13) بازارگردان چیست و چه کاری میکند؟

«بازارگردان»، کارگزار یا کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد .

14) آیا ممکن است کسی در اولین دقایق بازار بورس سهامی را بخرد و ساعتی بعد همان را بفروشد؟

بله. با راه اندازی سیستم جدید معاملاتی امکان فروش سهامی که همان روز اقدام به خرید کرده‌اید را دارید .

15) چگونه ممکن است حجم مبنای شرکتی" 1" اعلام شود؟

پس از بازگشایی نمادهایی که دامنه نوسان آن آزاد است (مثلا بعد از مجمع عادی سالانه یا فوق‌العاده) حجم مبنای آن نماد یک خواهد بود. همچنین در فرابورس نیز حجم مبنا یک منظور شده است .

16) منظور از "ح" که گاهی در پایان اسم یک شرکت یا نماد آن آورده می‌شود چیست؟

ح نمایانگر حق‌تقدم سهام مورد نظر است که به انتهای نماد شرکت اضافه می‌شود و همچنین در ابتدای نام شرکت نیز خواهد آمد .

17) منظوراز بهترین عرضه یا بهترین تقاضا چیست؟

بهترین عرضه: منظور پایین‌ترین قیمتی است که برای فروش يکسهم در سیستم معاملات وارد شده است .

بهترین تقاضا: منظور بالاترین قیمتی است که برای خرید سهامدر سیستم معاملات وارد شده است .

18) چنانچه یکی از شرکتهای بورسی آگهی پذیره‌نویسی سهام از حق‌تقدم‌های استفاده نشده را منتشر کند، برای پذیره‌نویسی آیا علاوه بر قیمت اسمی سهام (100 تومان) باید مبلغ دیگری به ازای هر سهم به حساب شرکت واریز کرد؟ این مبلغ چگونه تعیین می‌شود؟

حق‌تقدم اوراقی است که در اختیار سهامداران قبلی شرکت قرار می‌گیرد و این سهامداران می‌توانند از آن استفاده کنند و در افزایش سرمایه شرکتکنند و یا اینکه آنها را در بازار بفروشند. در صورت شرکت نکردن در افزایش سرمایه(واریز نکردن مبلغ 1000 ریال به ازای هر سهم) و نیز نفروختن آنها در بازار در این مهلت، دوباره آگهی عرضه عمومی ارائه می‌شود و در یک فرصت مشخص این اجازه را می‌دهند تا حق‌تقدم‌های باقیمانده برای تکمیل افزایش سرمایه شرکت در بازار به هر نرخی که عرضه و تقاضا تعیین کند بفروشند. این مبلغ به حساب دارندگان حق‌تقدم که از آن استفاده نکرده‌اند واریز می‌شود. شخصی که اوراق حق‌تقدم را به دست آورد باید با واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت در افزایش سرمایه شرکت نماید .

19) حق‌تقدم به چه كساني تعلق مي‌گيرد؟ شرايط خريد آن چیست؟

به کسانی که سهام شرکت را در تاریخ مجمع فوق‌العاده دراختیار داشته باشند حق‌تقدم تعلق می‌گیرد. این افراد می‌توانند حق‌تقدم خود را در بورس به سایر سرمایه‌گذاران واگذار نمایند .

برای خرید حق‌تقدم در بازار نیاز به شرایط خاصی نیست. تنها باید بتوانید در مهلت مقرر شده یا دوباره آن را بفروشید یا اینکه با پرداخت مبلغ اسمی سهام (واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت) در افزایش سرمایه شرکت کنید .

20) منظور از سهام ترجیحی چیست؟

سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان خود شرکت واگذار شده است .

21) چگونه از میزان دارایی سهام خود درشرکتهای بورس مطلع شویم؟

با مراجعه به شرکت سپرده گذاری مرکزی و ارائه اسناد و مدارک خود، یک کد و رمز عبور دریافت می کنید که از طریق آن می توانید در هر زمانی با ورود به اینترنت و سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی اطلاعات سهام خود را دریافت نمایید .

همچنین می توانید به کارگزاری که سهام را برای شما خریده (و حساب شما نزد وی بوده) مراجعه نمایید و یا تماس بگیرید تا اطلاعات حساب شما را دراختیار تان قرار دهد .

22) برای استفاده از سامانه معاملات برخط به نرم افزار خاصی نیاز است؟

سامانه معاملات برخط کارگزاری آریا بورس نرم افزاری تحت وب است و نیازی به نصب نرم افزاری بر روی سیستم کامپیوتر مشتری نیست. بنابراین فقط با اجرای نرم افزار مرورگر سیستم عامل خود می توانید از این سرویس استفاده کنید.

23) وقتی می خواهم با نام کاربری و کلمه عبور خود وارد بخش خرید و فروش آنلاین شوم با پیغام خطای نام کاربری شما مسدود است مواجه می شوم. علت چیست؟

چنانچه تا سه بار نام کاربری و کلمه عبور خود را به اشتباه وارد نمایید با توجه به مسائل امنیتی کاربری شما مسدود می شود و با تماس مرکز کارگزاری با بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس (88541553) امکان استفاده مجدد سیستم را خواهید داشت .

24) با اینکه فیش واریزی خود را در سیستم ثبت نمودم و در حساب اینترنتی من سند واریزی ثبت شده و مانده حسابم افزوده شده است اما در حساب آنلاین همچنان مانده حسابم افزایش نیافته است. دلیل این مغایرت چیست؟

معاملات آنلاین مانده حساب های کاربر در ابتدای وقت معاملات بروز می شود و پس از آن در طول ساعات معاملاتی این مانده حساب ها با عملیات خرید و فروش تغییر می کنند. بنابراین چنانچه تمایل به استفاده از مبلغ واریزی در معاملات آنلاین را دارید یک روز قبل نسبت به واریز مبلغ و ثبت فیش واریزی اقدام نمایید .

25) هنگام ارسال سفارش فروش با پیغام مانده سهم کافی نیست مواجه می‌شوم در حالی که این تعداد سهام را دارا می‌باشم .

سه احتمال وجود دارد :

• · تعداد سهام را صحیح وارد نمی‌کنید .
• · همان سهم را طی سفارش مجزای دیگر (چه خودتان و به صورت آنلاین و یا کارگزار بر اساس سفارش حضوری و یا اینترنتی شما) وارد سامانه معاملات شده است .
• · کارگزار ناظر شما در این سهم کارگزار سرویس دهنده معاملات آنلاین نیست .

26) درصورت بروز مشکل در استفاده از نرم افزار چگونه مشکل را رفع نمایم؟

شما می توانید با تماس با واحد پاسخگویی به مشتریان شرکت کارگزاری آریا بورس به شماره 5- 88053241 مشکل را با کارشناس بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس در میان بگذارید .

27) در چه بازارهای نمی توان به صورت آنلاین معامله نمود؟

بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان میتواند محدودیتهایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در این راستا امکان معامله در برخی از بازار ها برای کاربران آنلاین ممنوع شده است. البته باید عنوان کرد که محدودیت های کنونی برای مشتریان حقیقی بسیار ناچیز و در حد قابل قبولی می باشد. در ادامه کلیه امکانات و محدودیت های معامله آنلاین ذکر گردیده است :

o بازار سوم و چهارم فرابورس

o همه انواع معاملات عمده و بلوک

o سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس

28) محدودیتهای معاملات آنلاین چیست؟

بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان می تواند محدودیت هایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در حال حاضر این محدودیتها طی بخش نامههایی به کارگزاران اعلام گردیده که شامل موارد زیر است :

• · محدودیت درنوع سفارشات:

سفارشات مجاز برای مشتریان بر خط، از لحاظ قیمتی سفارش Limit ، از لحاظ زمانی بدون محدودیت (شامل Day ، Date و (Open می‌باشد .

سفارش محدود یعنی در حجم معین و در قیمت مشخص یا بهتر از آن .

• · محدودیت درحجم سفارش :

در حال حاضر محدودیتی جهت حجم سفارش علاوه بر محدودیت های عادی هسته معاملات وجود ندارد .

در سیستم معاملات دامنه مجاز حجم با عنوان آستانه حجم تعیینشده که برای همه یکسان است .

• · محدودیت در زمان معاملات :

الف- ساعت ورود سفارش از ابتدای زمان مجاز ورود سفارشات در سامانه معاملاتی لغایت ساعت 12:30 می‌باشد .

ب- سفارشات با اعتبار روزانه (DAY) مشتریان برخط باید بلافاصله پس از اتمام ساعت معاملات (ساعت 12:30)توسط سیستم نرم افزاری برخط، حذف گردد .

• · محدودیت درعرضه‌های خاص :

الف – مشتریان معاملات بر خط در زمان حراج نمادهای بازگشایی شده امکان ورود سفارش با رعایت محدودیت‌های قیمتی سفارش را دارند .

عرضه های خاص شامل عرضه اولیه و گشایش نماد می باشد که با مکانیزم حراج انجام می شود .

مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .

ب – بورس یا فرابورس باید سهمیه مجزایی را برای هر مشتری معاملات بر خط در کلیه عرضه‌های اولیه تعیین نمایند. مشتریان معاملات بر خط می‌توانند با رعایت محدودیت حجم معامله مشتری برخط به میزان سهمیه تعیینشده، در عرضه‌های اولیه اقدام به خرید نمایند .

همه کاربران آنلاین می توانند در رقابت برای خرید سهم عرضه اولیه شرکت کنند. بر این اساس پیش از شروع رقابت، سقف قابل رقابت برای هر مشتری به اطلاع مدیر معاملات آنلاین رسانده می‌شود و مدیر معاملات آنلاین این سهمیه را در نرم افزار آنلاین اعمال می نماید و پس از شروع رقابت، کاربران می توانند تا سقف تعیین شده سفارش خرید سهم عرضه اولیه وارد سیستم نمایند .

ج – مشتریان برخط حق رقابت و انجام معامله عمده را ندارند .

• · محدودیت ‌های قیمتی سفارش :

الف – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با دامنه مظنه بازار صرفاً در خصوص ورود سفارش در زمان حراج بازگشایی و عرضه اولیه به شرح زیر اعمال می‌گردد :

1- قیمت سفارش خرید مشتری معاملات برخط نمی‌تواند بیشتر از بهترین مظنه خرید بازار باشد .

2- قیمت سفارش فروش مشتری معاملات برخط نمی‌تواند کمتر از بهترین مظنه فروش بازار باشد .

3- درصورتی ‌که سفارش خرید یا فروشی در زمان ورود سفارش مشتری وجود نداشته باشد، محدودیت مذکور اعمال نمی شود .

همانگونه که در مورد 4 گفته شد مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .

ب – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با آخرین قیمت معامله :

1- درصورتی که ارزش سفارش وارده کوچکتر یا مساوی یک میلیون ریال باشد، تفاوت قیمت منظور از حجم مبنای یک چیست؟ سفارش خرید یا فروش با آخرین قیمت معامله حداکثر دو درصد می‌تواند باشد. این محدودیت بین ساعت 09:00 الی 12:30 اعمال می‌گردد .

2- درصورتی‌که معامله‌ای در روز جاری انجام نشده باشد، مبنای قیمت آخرین معامله، قیمت پایانی روز قبل است .

منظور از حجم مبنا و تعیین قیمت پایانی سهام چیست؟

حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال۸۲ اساس براین بود که ۱۵ % از سهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم ۰۰۰۶ / ۰ تعداد کل سهام شرکت میشد . اما از ابتدای سال ۱۳۸۳ این قانون تغییر کرد و از ۱۵ ٪ به ۲۰ % افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به۰۰۰۸ / ۰ کل سهام شرکت افزایش یافت.

برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا می زنیم: فرض کنید سرمایه شرکتی ۲ میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰ تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود.

که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز ۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید (از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم. اگر ۱۶۰۰۰ برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟

از تناسب بالا ایکس بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.

فعالان محترم بازار سرمایه استحضار دارند که در بازار رقابتی (کارا)، قیمت نتیجه تصمیم و اقدام گروه زیادی از خریداران و فروشندگان است و اجماع آنان را نشان می دهد . در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از این ‌که تغییر قیمت‌ سهام شرکت های پذیرفته شده دربورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت می باشد، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت درهزار درتعداد سهام تمام شرکت‌ها صرف ‌نظر از اندازه آن ها اعمال گردید. با عنایت به این ‌که در مورد شرکت‌های بزرگ هد ف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل می‌شود ، لذا هیئت مدیره شرکت بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی که سرمایه آن ها بیشتر از ۳۰۰۰ میلیارد ریال می‌باشد را از هشت در ده‌ هزار به چهار در ده‌ هزار کاهش دهد. بر این اساس از تاریخ۲ / ۴ / ۸۶ ضریب محاسبه حجم مبنای ۱۱ شرکت زیربه ( ۰۰۰۴ / ۰ ) چهار در ده‌هزارتغییر می‌یابد:

فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ گروه بهمن سرمایه گذاری بانک ملی ایران ـ مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران

اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه میشود؟

وجود یک چهارچوب درست و ایده آل در هر زمینه ای باعث نظم و ترتیب می شود در داد و ستد های بورس با استفاده از حجم مبنا به سادگی این نظم و ترتیب اتفاق افتاده است. قابل ذکر است که حجم مبنای هر سهمی متفاوت است و به تعداد کل سهام شرکت بستگی دارد و بر طبق آن محاسبه می شود. حجم مبنا شیب تند روند های صعودی و نزولی را متعادل می کند و هدف اصلی حجم مبنا معقول کردن روند قیمتی سهام شرکت های داخل بورس است در این قسمت قصد داریم درباره حجم مبنا و اتفاقاتی که بعد از پر نشدن حجم مبنا می افتد صحبت کنیم و بگوییم اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه اتفاقی می افتد؟

حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

حجم مبنا به میزان عددی که باید در طول یک روز از هر سهم یا اوراق بهادار به فروش و یا خرید برسد می گویند. در نظر گرفتن حجم مبنا در معاملات یک سهم به این علت است تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود، در واقع وجود حجم مبنا باعث جلوگیری از به وجود آمدن قیمت های کاذب و غیر واقعی می شود. به طور خلاصه و ساده حجم مبنا به کمترین و حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در طول روز، معامله شود و داد و ستد بشود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد گفته می شود. با وجود حجم مبنا، سرمایه گذاران مطمئن می شوند که اگر نوساناتی در قیمت سهام رخ داده است به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است. برای محاسبات قیمت پایانی نماد های فعال در بورس تهران از حجم مبنا استفاده می شود. در ادامه به چیستی قیمت پایانی و قیمت معامله می پردازیم.

در صورتی که حجم مبنا پر نشود چه می شود؟

به زبان ساده اگر در معاملات یک سهم حجم مبنای آن سهم پر نشود، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا می کند. اگر در چند روز معاملاتی یک سهم حجم مبنا پر نشود مشکل خاصی بوچود نخواهد آمد، اما اگر معاملات مربوط به یک سهم در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.

قیمت معامله به چه معناست؟

قیمت معامله در اصل به همان آخرین قیمتی که در تابلو مورد معامله قرار می‌گیرد گفته می شود.

قیمت پایانی چیست؟

به میانگین وزن معاملات هر سهام در یک روز را قیمت پایانی می گوییم. اما به علت تفاوت در حجم مبنای تعیین شده در فرابورس و بورس تهران، قیمت پایانی آن ها هم باهم متفاوت هستند. باید گفت که اگر حجم مبنای یک سهم با حجم معاملات در یک روز مساوی باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز ذکر شده خواهد بود اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟ خب، دیگر نمی توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟

اکنون حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0.0008 «هشت ده هزارم» است پس اگر به فرض مثال شرکتی 30 میلیون سهم داشته باشد،حجم مبنای این سهم از شرکت 24 هزار است. اگر حجم معاملات در یک روز به اندازه ای باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمت‌های معامله شده برابر می شود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و یا به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، قیمت پایانی نیز به همان اندازه، کم خواهد شد.

نحوه محاسبه حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس

حجم مبنا بر اساس قانون و مقرارات سازمان ها تعیین می شود . حجم مبنای شرکت های فرابورس برابر با ۱ است. جهت تغییر قیمت پایانی باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این یک درصد برای تمامی یک سال سهم است و باید این عدد را تقسیم بر تعداد روزهای کاری کنیم که 250 روز می شود و تقسیم یک درصد در 250 عددی که بدست می آید ۰٫۰۰۰۴ است و برای محاسبه حجم مبنا باید تعداد سهام کل شرکت * ۰٫۰۰۰۴ شود.

تغییر حجم مبنا

در مباحث قبل اشاره به افزایش سرمایه کردیم و گفتیم که شرکت ها به دلیل نیاز به تامین مالی از روش های گوناگون اقدام به افزایش سرمایه می کنند که با این افزایش سرمایه تمامی سهام های شرکت دستخوش تغییرات میشود پس حجم مبنای سهم آن ها هم باید تغییر کند و به روز شود.

رابطه حجم معاملات و حجم مبنا

حجم معاملات یک سهم هیچ تاثیری بر حجم مبنا و قیمت پایانی سهم یک شرکت ندارد.در اصل حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد به این معنی که اگر حتی ۱ سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد.

امیدواریم با خواندن این متن کوتاه به خوبی متوجه شده باشید که اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود.

منظور از گره معاملاتی در بورس چیست؟

قطعا شما نیز شنیده‌اید که نماد یک شرکت مشمول دستور رفع گره معاملاتی شده است. اصطلاحی که به گوش بسیاری از فعالان بازار سرمایه آشنا است اما مفهوم گره معاملاتی چیست و رفع گره معاملاتی چگونه انجام می‌شود؟

گره معاملاتی چیست؟
گره معاملاتی در بازار بورس یعنی نماد معاملاتی با وجود صف خرید یا صف فروش، به مدت ۱۰ روز پیاپی کمتر از حجم مبنای تعیین‌شده معامله شود. به زبان ساده‌تر در بازار بورس با توجه به محدودیت دامنه مجاز نوسان برای نمادها، معاملات در نمادهای معاملاتی با نقدشوندگی کمتر، به کندی پیش می‌رود. این کندی روند معاملات نیز ممکن است به تشکیل صف‌های سنگین خرید و فروش در این دسته از نمادها شود .
در این شرایط دور از ذهن نیست که وضعیت قیمتی این سهم‌ها در روزهای معاملاتی آینده تغییر چندانی نکند. این وضعیت نماد را در شرایط قفل در صف‌های خرید و فروش مواجه می‌کند؛ شرایطی که عملا هیچ معامله‌ای در نماد معاملاتی صورت نمی‌گیرد .
در این منظور از حجم مبنای یک چیست؟ شرایط می‌گوییم که نماد با گره معاملاتی مواجه شده است. این نماد، مشمول دستور رفع گره معاملاتی خواهد شد .

رفع گره معاملاتی در بورس
برای رفتن نماد به وضعیت گره معاملاتی حالت‌های متفاوتی وجود دارد :

۱. اگر نماد تعداد سهامی معادل ۳ میلیارد و بیشتر از آن داشته باشد، چنانچه حجم معاملات روزانه در آن کمتر از یک برابر حجم مبنای آن باشد و نماد برای ۵ روز معاملاتی مورد معامله قرار نگیرد، به وضعیت گره معاملاتی وارد می‌شود. برای آن دسته از نمادهایی که تعداد سهام آن‌ها از ۳ میلیارد کمتر است، حجم معاملات روزانه‌ای کمتر از دو برابر حجم مبنا، نماد مذکور را به وضعیت گره معاملاتی خواهد برد. البته در این شرایط اگر متوسط حجم معاملات نماد کمتر از ۵ درصد حجم مبنای آن باشد نیز نماد می‌تواند وارد وضعیت گره معاملاتی شود .

۲. اگر تمامی معاملات یک نماد معاملاتی طی ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف یا کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد، نماد به وضعیت گره معاملاتی دچار می‌شود .

دستورالعمل رفع گره معاملاتی، با هدف روان‌تر کردن معاملات در نمادی که در صف خرید یا صف فروش قفل شده است و عملا هیچ معامله‌ای در آن انجام نمی‌شود، طراحی شده است.
تا این جا با شرایط دچار شدن نماد به وضعیت گره معاملاتی آشنا شدیم. حال باید بررسی کنیم که برای رفع گره معاملاتی در نماد چه اقداماتی صورت می‌گیرد. برای خارج شدن نماد از این وضعیت باید تغییراتی در نحوه سفارش‌گیری آن صورت گیرد .
نمادی که دچار وضعیت گره معاملاتی شده است، در مرحله پیش گشایش در روز معاملاتی بعد، با دامنه نوسانی معادل با دو برابر حالت عادی برای انجام معامله آماده می‌شود . در محاسبه قیمت پایانی برای نمادی که بیش از ۵ جلسه درگیر با صف خرید یا صف فروش بوده است، حجم مبنا حذف می‌شود .

نکاتی در مورد گره‌های معاملاتی
_ در مورد گره‌های معاملاتی در شرکت‌هایی که تعداد سهام آن‌ها از ۱۵۰ میلیون سهم کمتر است، بعضی از قوانین می‌تواند بنا به تشخیص و نظر مدیر عامل سازمان بورس اعمال نشود .

_ نمادهای فرابورسی تا قبل از سال ۹۸ به دلیل داشتن حجم مبنای ۱، از قانون گره معاملاتی مستثنی بوده‌اند. بنابراین نمادهای فرابورس شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی نمی‌شدند. از اسفند ۹۸ قانون حجم مبنا برای نمادهای فرابورسی اجرایی شد و حجم مبنای آن‌ها با فرمولی مشخص محاسبه شد. بنابراین در حال حاضر نمادهای فرابورسی نیز مشمول دستورالعمل‌های مربوط به رفع گره معاملاتی می‌شوند .
_ اگر طی مدت زمان حراج ناپیوسته معامله‌ای در نماد صورت نپذیرد یا معاملات دوره حراج ناپیوسته توسط سازمان بورس تایید نشود، به تشخیص سازمان بورس مجدد حراج ناپیوسته تکرار می‌شود. به این منظور پس از اطلاع رسانی، حراج ناپیوسته یک بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ابتدای جلسه معاملاتی بعد امکان تکرار دارد. در صورتی که بنا به هر دلیلی معامله در نماد از طریق حراج ناپیوسته انجام نشود و کشف قیمت صورت نگیرد، آخرین قیمت پایانی سهم، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود .
_ در زمان عرضه حق تقدم‌هایی که برای اولین بار پس از افزایش سرمایه به سهامداران تخصیص پیدا می‌کند، در صورت عدم کشف قیمت پس از برگزاری دو نوبت حراج ناپیوسته، حراج تا کشف شدن قیمت تکرار می‌شود اما در زمان عرضه‌ حق تقدم‌های استفاده نشده، حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز شده و تا پایان جلسه‌ معاملاتی ادامه پیدا می‌کند .

اطلاع از گره معاملاتی در نماد
نمادهایی که مشمول گره معاملاتی شده‌اند، در انتهای ساعت کاری معاملاتی مشخص می‌شوند. وضعیت نمادها با نرم‌افزارهای مخصوص سازمان بورس فیلتر می‌شود. پس از آن حداکثر تا ساعت ۱۶ روز معاملاتی نتیجه را به روش‌های مختلف به اطلاع سهامداران می‌رسانند .
سهامداران می‌توانند از طریق سامانه معاملات آنلاین کارگزاری‌ها، پیام ناظر بازار در سایت tsetmc یا از طریق سایت سازمان بورس متوجه شوند که آیا نماد من نظرشان در وضعیت گره معاملاتی است یا خیر.

سخن آخر
پس از اجرایی شدن قانون گره معاملاتی و دستورالعمل‌های رفع آن، مشخص شد که این اتفاق در صورت اجرای صحیح مقررات، به نفع بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران این بازار است. روشن است که ساز و کار این قانون به افزایش نقدشوندگی سهام کمک زیادی کرده است . علاوه بر این، اجرایی شدن آن از سفته‌بازی‌، رشد بی‌دلیل یا دستکاری برای ایجاد افت مصنوعی در قیمت سهام جلوگیری می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که اجرایی شدن این قانون به طور کلی از سهامداران خرد در مقابل دلالان سهام محافظت می‌کند .

بررسی تاثیر حذف حجم مبنا بر معاملات بورسی

یک کارشناس بازار سرمایه با اشاره به حذف حجم مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس اظهار کرد: حذف حجم مبنا بازار را واقعی می کند.

حسین کاظم زاده در گفت و گو با ایسنا، درمورد تصمیم اخیر فرابورس درباره حذف حجم مبنا در برخی نمادهای بازار اول و دوم گفت: هر تصمیمی که منجر به رفع محدودیت‌های بازار سرمایه شود اقدام خوبی برای توسعه بازار است. چنین تصمیم‌هایی واقعی شدن قیمت‌ها را در بازار سرمایه به دنبال دارد. با حذف حجم مبنا اصلاح قیمت و یا رشد قیمت منظور از حجم مبنای یک چیست؟ سریع‌تر می‌شود و اثر خبرها در روند معاملات فرسایشی خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه فرابورس در تصمیمی اقدام به حذف حجم مبنا در برخی نمادها کرده است، گفت: به این ترتیب که مقرر شده درصورتی که سهم، در سه ماه گذشته دارای میانگین حجم معاملات بیش از دو برابر حجم مبنا باشد و یا مجموع حداقل تعهد معاملات روزانه بازارگردان‌های فعال در آن نماد، دو برابر حجم مبنا باشد، حجم مبنا حذف خواهد شد. همچنین نمادهایی که دارای صف خرید یا صف فروش در ۲۰ روز کاری متوالی در بازار پایه فرابورس باشند نیز با حذف حجم مبنا مواجه می شوند.

این کارشناس بازار سرمایه چنین تصمیم هایی را پیش زمینه و مقدمه حذف محدودیت‌های مهم در بازار سرمایه دانست و افزود: البته معمولا حذف محدودیت‌ها و تغییر شرایط در بازارها، طی کوتاه مدت ممکن است آثار منفی داشته باشد اما اگر مسئولان از تصمیم‌های خود عقب نشینی نکنند می‌تواند به روان شدن معاملات و افزایش نقدشوندگی بازار کمک کند.

بر اساس این گزارش، شرکت فرابورس ایران اخیرا در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران حجم مبنا در یکی از شرایط پیش رو حذف خواهد شد. نخست آنکه سهم، طی سه ماه گذشته دارای میانگین حجم معاملات بیش از دو برابر حجم مبنا باشد. دوم آنکه مجموع حداقل تعهد معاملات روزانه بازارگردان‌های فعال در آن نماد، دو برابر حجم مبنا باشد.

پس از بررسی‌های صورت گرفته توسط معاونت نظارت بر بازار فرابورس، حجم مبنا برای ۲۰ نماد معاملاتی از سه شنبه ۱۲ بهمن اعمال نخواهد شد.